Arakan Online Magazine: ရခိုင္ေလွ်ာက္ထံုးမ်ား အမွတ္ (၅၁ မွ ၇၂) ထိ

ရခိုင္ေလွ်ာက္ထံုးမ်ား အမွတ္ (၅၁ မွ ၇၂) ထိ
--------------------------------------------
ဗလေက်ာ္သူႏွင့္ တုရင္မဏိသူ႐ို႕ ခို၀င္သည့္အေရးတြင္ေလွ်ာက္ထံုး။

တရံေရာအခါ အင္း၀ၿမိဳ႕ႏိုင္ငံကို ပဲခူးမင္းေက်ာ္ထင္ေနာ္ရထာ တိုက္ခိုက္သိမ္းယူသည္။ အင္း၀မင္းစည္ေက်ာ္ထင္ကိုလည္း လက္ရဖမ္းဆီးယူေဆာင္လာလတ္သည္။ ထုိအခါ အင္း၀မင္းစည္သူေက်ာ္ထင္၏အမတ္ ေလာင္း႐ွည္စားဗလေက်ာ္ႏွင့္ အျမင့္ၿမိဳ႕စားတုရင္မဏိ သူႏွစ္ေယာက္သည္ လြတ္ရာသို႔ထြက္ၿပီးၾကသည္။ ထုိသုိ႔ထြက္ၿပီးၾကရာ ရခိုင္ျပည့္သွ်င္မင္းထံေရာက္ဟိၾကသည္။ ရခုိင္မင္းက စားရန္ရိကၡာနီအိမ္မ်ားပီးၿပီး ေကာင္းစြာထားေတာ္မူသည္။ တလခန္႔ဟိေသာအခါ အင္း၀မင္းအမတ္ႏွစ္ဦးအရည္အသြီးကို အမတ္ႀကီးမဟာပညာေက်ာ္သို႔ မီးေတာ္မူသည္။

အမတ္ႀကီးမဟာပညာေက်ာ္ေလွ်ာက္တင္ေသာထံုးမူကား-

အသွ်င္မင္းျမတ္။ ေလာကီေလာကုတၱရာႏွစ္ပါးတြင္ ေလာကုတၱရာ၌ တဏွာကုန္ရာေသာတရားကို ျမတ္စြာဘုရားေဟာၾကားေတာ္မူသည္ကား-

အေနကဇာတိသံသရံ၊ သႏၶာ၀ိႆံအနိဗၺံတံ။
ဂဟကာရံဂေ၀သေႏၲာ၊ ဒုကၡာဇာတိပုနပၸဳနံ။
ဂဟကာရကဒိေဌာသိ၊ ပုေနေဂဟံနကာတသိ။
သဗၺာ ေတဖာသုကာဘဂၢါ၊ ဂဟကူဋံ၀ိသခံ။
၀ိသခၤါရဂတံစိတၱံ၊ တဏွာနံခယမဥၥဂါ။

ဤစကားေတာ္သည္ ပထမတရား

တဒၵဒါနိဘိကၡေ၀အာမႏၲယာမိေ၀ါ
၀ယဓမၼာသခၤါရ၊ အပၸမာေဒန၊ သမၸါေဒထ။

ဤစကားေတာ္ကားအဆံုးတရား

ယင္းသို႔က်မ္းဂန္လာသည့္အတိုင္း၊ သံသရာ၀ဋ္႐ို႕ကုန္ရာျဖစ္ေသာ တဏွာ၏အေၾကာင္းကိုသိအပ္ရာသည္။ တဏွာကုန္ဆံုးေသာ္ သံသရာလည္းဆံုးလီေတာ့ေၾကာင္း ဗုဒၶ၏အစဦးႏွင့္အဆံုး တရားေတာ္ျဖစ္ပါသည္။ ယင္းႏွင့္စပ္၍သိရာေသာအေၾကာင္း ေလာကီမႈမွာလည္း မင္းေကာင္းမင္းျမတ္႐ို႕ နီရပ္ၿမိဳ႕အဂၤါခုႏွစ္ပါးဟိေၾကာင္း က်မ္းဂန္လာသည္မွာလည္း-

သာမ်ာမေစၥာသခါေကာေသာ၊ ဒုဂၢဥၥ၀ိဇိတံဗလံ
ရဇၨာနိသိသေတၱေက သိယံုပကတိေထာပိစ။

ထိုသုိ႔က်မ္းဂန္လာရာ၌-

၁။ တရားကိုသိ၍ လိမၼာစြာအမ်ိဳးကိုေစာင့္ေသာမင္းလည္းတပါး။

၂။ မင္းႏွင့္တိုင္းျပည္က်က္သေရဟိေအာင္ေဆာင္ႏိုင္ေသာ အက်ိဳးအျပစ္ကိုသိ၍ ေလာဘ၊ ေဒါသ၊ ေမာဟစေသာ ပညာဟိအမတ္ေကာင္းလည္းတပါး။

၃။ စစ္မက္မဟိ တိုင္းတပါးမင္း႐ို႕အား မိတ္ဆြီ၀င္ျခင္းလည္းတပါး။

၄။ ျပည္သူ႐ို႕အခြန္ကိုမလြန္စီရ၊ မွန္ေသာဘ႑ာ၊ ဥစၥာေ႐ႊေငြ၊ ဆန္ရီစပါးမ်ားျခင္းလည္းတပါး။

၅။ က်ဳံး၊ ေျမာင္း၊ ၿမိဳ႕႐ိုး၊ ျပအိုး၊ တန္ေဆာင္းခိုင္လံုစြာ ၿမိဳ႕တြင္းၿမိဳ႕ျပင္ သန္႔စင္ယွင္းလင္း၊ စက္ဆုတ္ဖြယ္
မဟိစီရ၊ ညီၫြတ္ျခင္းလည္းတပါး။

၆။ ေက်းလက္ႏိုင္ငံ စည္ကားျခင္းလည္းတပါး။

၇။ ရဲမက္ဗိုလ္ၿခီ၊ ျမင္း၊ ဆင္စေသာ လက္နက္မီးေပါက္မ်ားျခင္းလည္းတပါး။

ယင္းသို႔စံုေသာ တုိင္းျပည္ကိုမွသာ တိုင္းႀကီးျပည္ႀကီးပီ၍ မင္းေကာင္းမင္းျမတ္ႏိုင္ငံဟူ၍ က်မ္းဂန္လာပါသည္။
ထိုမွတပါးတည္း ပညာဟိအဂၤါဟိ ျပန္ပါသည္။

သုစိပုဘာ၀ိနိမုတၱာ၊ ကထံေသာပ႑ိေတာ ေတာဘေ၀။
သုစိပုဘာနမုစၥတာ၊ တသၼာ ပ႑ိေတာ ေဟာတိ။

ထုိသို႔က်မ္းဂန္လာေသာ ေလးခြန္းအကၡရာႏွင့္ဆင္ျခင္ေသာ္ ေလာင္း႐ွည္စားဗလရဲေက်ာ္သည္ အဂၤါမဟိသူ။ မူးမတ္စဥ္အႏြယ္မ၀င္၊ တဒဂၤျဖစ္ေသာ သူလကၡဏာျဖစ္ပါသည္။ အျမင့္စားတုရင္ပဏိမူကား ပညာဥာဏ္ေလွ်ာက္ ပတ္စြာမူး႐ိုး၊ မတ္႐ိုး၊ မတ္မ်ိဳး လကၡဏာဟိပါသည္။ ယင္းသို႔အေၾကာင္း ေလာကီေလာကုတၱရာႏွစ္ျဖာေသာ က်မ္းလာထံုးေဟာင္းႏွင့္ ေလွ်ာက္လတ္ေသာ္ ျပည့္သွ်င္မင္းႀကီးအမိန္႔ေတာ္ဟိသည္ကား-

“လူႏွစ္ေယာက္အရည္ကို ငါလည္းသိေတာ္မူသည္ပင္” သို႔ရာတြင္ ခ်မ္းသာလို၍ မွီခိုလာသူအား ခ်မ္းသာစီရာသည္။ သူမေကာင္းမူ သူ႕၌ရာအျပစ္၊ ငါမူကား အက်ိဳးသားျဖစ္မည္- မိန္႔ေတာ္မူ၍ တုရင္မဏိသူမွာ မီးျပ၊ ကင္းဗလရဲေက်ာ္ကို ႃပြန္႐ွည္ကင္းစားအရာ ပီးေတာ္မူသည္။

ထုိသို႔ပီးေတာ္မူ၍ တႏွစ္ခန္႔ဟိမွ ဗလရဲေက်ာ္သည္ ကင္းခြန္ေငြကိုခိုးယူၿပီး တေ႐ြးေခ်ာင္းလမ္းက အရွိျပည္သုိ႔ထြက္ၿပီးသည္။ ထိုသူအား ခ်င္း႐ို႕ဖမ္းမိပို႕ဆက္လာၾကသည္တြင္ အမတ္ႀကီးေလွ်ာက္ျပန္သည္ကား-

အသွ်င္မင္းျမတ္။ သူယုတ္႐ို႕အဂၤါ လကၡဏာကို က်မ္းဂန္လာသည္မွာလည္း-

အလေသာစ ပမာေဒါစ၊ အနတၱ ေဒစသံသေယာ။
နိဒၵါတႏၲိစ ေတဆိေဒၵ၊ သဗၺေသာနံ၀ိေယာဇေယ။

ထိုသို႔သူေတာ္ေကာင္းအမွာဟိပါသည္။

အသွ်င္မင္းျမတ္။ သူယုတ္႐ို႕အား ဖီးရန္ဟိေသာခရီးကို ေယွာင္ၾကဥ္သကဲ့သို႔ ပညာဟိေသာသူ႐ို႕ ေယွာင္ၾကဥ္ရမည့္ အေၾကာင္းျဖစ္ပါသည္။ အျပစ္မျပဳသင့္ပါ။ ေလွ်ာက္လတ္ေသာ္ ေပ်ာ္ရာသာနီလီေတာ့ အမိန္႔ေတာ္ဟိ၍ စားသံုးရန္အသျပာတရာပီးေတာ္မူၿပီး၊ ျပည္မွထြက္ခြာခြင့္ျပဳေတာ္မူသည္။ တုရင္မဏိသူကိုမူကား- ကိုယ္လုပ္ေတာ္ ေမာင္းမသဇင္ၫိုကိုထုတ္၍ ပီးျမားေတာ္မူၿပီးလွ်င္ ဥႆလင္းေခ်ာင္းစားအရာပီးေတာ္မူၿပီး မႉးမတ္အရာႏွင့္ထားေတာ္မူသည္။

တနိေသာအခါ တုရင္မဏိသူ ဥႆလင္းသို႔ထြက္လီရာ ၿမိဳ႕႐ို႕အရပ္တြင္ ထူးဆန္းေသာ ပိတကာပင္ႀကီးတပင္တြိသည္။ ထိုအပင္ႏွင့္အသီးမ်ားကို ေ႐ႊခ်၍ယူခၿပီး ေ႐ႊပေဒသာပင္ရဟိခသည္။ ယူလာရာျပည့္သွ်င္မင္းႀကီးက အသံုးကင္းစားငလံုးတင္ကို အႀကိဳေစလႊတ္ေတာ္မူသည္။ ငလံုးတင္ ရလာကင္းဆိပ္တြင္ တြိလီသည္။ ငလံုးတင္ရွိ၌ပင္ ပိတကာသီးတလံုး ႄကြီက်သည္။ ငလံုးတင္ျမင္၍ ဆိုသည္ကား-

“ေပါက္ကန္ျပည္သား၊ စကားမဟုတ္၊ မ်က္လွည့္သည္သို႔” ရွိသူေဟာင္း႐ို႕ဆိုခသည္။ ေျပာင္းျပာစားတြင္ရာ ၾကားရသည္။ ယခုမွာ ကိုယ္တြိပင္ျမင္ရျပန္သည္။ သို႔ဆိုၿပီးမူ ထိုပိတကာသီးအႄကြီကိုယူ၍ျပန္သည္။ ကင္းစားငလံုးတင္ ေရာက္လာေၾကာင္းကုိ အမတ္ႀကီးသိလတ္ေသာ္- ငလံုးတင္သည္ ႐ွိထံုးတမ္းကို ကၽြမ္းသူမဟုတ္ ေကာင္းက်ိဳးမေကာင္းက်ိဳးကုိလည္းမသိသူျဖစ္သည္။ မင္းရွိေတာ္သို႔မ၀င္မီွ ငလံုးတင္ကိုေခၚစီသည္။ ငလံုးတင္ေရာက္လာေသာ္ ျမင္ခသည့္အတိုင္း အမတ္ႀကီးသို႔ျပန္ဆိုသည္။ ထိုအခါ
အမတ္ႀကီးဆိုသည္ကား-

တိုင္းေရးျပည္မႈမဟုတ္ မင္းဂုဏ္သာျဖစ္သည္။ မင္းထံမေလွ်ာက္သင့္၊ လား၍ႀကိဳျမဲကိုရာ ခန္႔ေတာ္မူရင္းအတိုင္းႀကိဳခီ။ အမတ္ႀကီးဆိုေသာစကားကို ငလံုးတင္မနာမယူ၊ မင္းထံ၀င္၍ ထိုပိတကာသီးကိုရာ ဆက္ျဖစ္ေအာင္ဆက္သည္။ ျပည့္သွ်င္မင္းႀကီး အမိန္႔ေတာ္ဟိသည္ကား “ငလံုးတင္၊ နင့္ကို အႀကိဳရာလႊတ္သည္။ ထိုအပင္အသီးကို အယူလႊတ္သည္မဟုတ္။ မင္းအာဏာကိုလြန္၍က်င့္သူျဖစ္သည္။” ထုိသုိ႔ အမိန္႔ေတာ္ဟိၿပီး၊ ငလံုးတင္ကို မာန္ေအာင္ကၽြန္းသို႔ပို႔သည္။ ဥႆလင္းစားဆက္ေသာ ပိတကာပင္ကိုမူကား၊ နန္းဦးၿမီတလင္းတြင္စိုက္ၿပီးမူ၊ ေ႐ႊေဒါင္းပ်ံျခံကာလွ်က္ထားေတာ္မူရာ ျပည္သူအေပါင္း႐ို႕ပူေဇာ္၍ မင္းဖေလာင္းလက္ထက္ နန္းဦးတြင္ ေ႐ႊပေဒသာပင္ေပါက္သည္ဟူ၍ ရာဇ၀င္ထြက္သည္။

ေလွ်ာက္ထံုးအမွတ္ (၅၂)

မင္းႏွင့္စပ္ေသာ အေဆာင္အ႐ြက္ႏွင့္ပတ္သက္ေသာေလွ်ာက္ထံုး။

တရံေရာအခါ ျပည့္သွ်င္မင္းႀကီးက ထီးငါးစင္းကိုမီးေတာ္မူသည္။ ထိုအခါ အမတ္ႀကီးမဟာပညာေက်ာ္ေလွ်ာက္ထံုးေသာ္ကား-

အသွ်င္မင္းျမတ္။ ႐ွိပညာဟိ႐ို႕ဆိုေသာစကားမူကား-

၁။ မင္း႐ို႕၏ထီးငါးစင္းသည္ မင္းစံေတာ္မူေသာသလြန္ထက္၀ယ္ဖြင့္လွ်က္ အျမဲစိုက္ထားေသာထီး၊ ထိုထီး၌ ရတနာခုႏွစ္ပါးျဖင့္ စီျခယ္ထားရာသည္။ ထိုထီးကိုမူကား ၾကငွန္းထီးျဖဴဟူသည္။

၂။ တႏွစ္တႀကိမ္သဘင္ခံရာ ဖြင့္ေဆာင္းေသာထီး၌ န၀ရတ္ကိုးပါးစီျခယ္ရာသည္။ ထုိထီးေသာ္ကား ဥ႐ုထီးျဖဴဟူသည္။

၃။ ထြက္၀င္မျပတ္ေဆာင္းေသာထီးျဖဴကား ေ႐ႊ႐ိုး၊ ေငြ႐ိုးထြတ္ႏွင့္ တမြတ္ထီးျဖဴဟူသည္။

၄။ တတုိုင္းတျပည္က သံႀကီးတမန္ႀကီးေရာက္လတ္ေသာ္ ေဆာင္းေသာထီးျဖဴမူကား အ႐ိုးအလြတ္ေ႐ႊျခယ္ရာသည္။ အ႐ြက္႐ို႕၌ ရတနာကိုးပါးစီျခယ္၍ ထိုထီးကိုေသာ္ကား ကနကၠဒန္ထီးျဖဴဟူသည္။

၅။ ဆင္ယဥ္ျမင္းယဥ္႐ို႕၌ ေဆာင္းေသာထီးျဖဴကိုမူကား အ႐ိုးအလြတ္ ေ႐ႊျခယ္ရာသည္။ ထိုထီးျဖဴမူကား ဘမၼဳတိထီးျဖဴဟူသည္။ ယင္းသို႔လွ်င္ ထီးျဖဴငါးစင္းသည္ ႐ွိထံုးစံအတိုင္းျဖစ္ပါသည္။ ယင္းသို႔ေလွ်ာက္ထားၿပီး အမတ္ႀကီးက မင္းေကာင္မင္းျမတ္ဘုရားေလာင္း႐ို႕တတ္ရာေသာအေၾကာင္း က်မ္းဂန္အလာႏွင့္ ေလွ်ာက္ထားျပန္ပါသည္။

အသွ်င္မင္းျမတ္-

သုတိသမၺဳတိသခ်ၤာစ၊ ေယာဂါနီတိ၀ိေသသကာ၊
ဂႏၶဗၺာဂဏိကာေစ၀၊ မႏူေဗဒါစ ေပါရာဏာ၊
တိကိစ ၦာ ဣတိဟာသဥၥ၊ ေဇာတိမာယာစဆႏၵတိ၊
ေကတုမႏၲ စသဒၵါစ၊ သိပၸါဌာရသကာဣေမ။

ထုိသို႔က်မ္းဂန္လာဟိပါသည္။ မင္းေျမာက္တန္ဆာငါးပါးကို က်မ္းဂန္လာသည္ကား-

စေဂၢါစ ဆတၱဥဏွိႆံ၊ ဖာဒုကာဠဗီဇနိ
ဣေမက ကုမဗႏၶာနိ၊ ဘ၀ႏၲိပဥၥရာဇူနံ။

ယင္းသို႔အရ အနက္မူကား-

၁။ သန္လွ်က္လည္း တပါး

၂။ ထီးျဖဴလည္း တပါး

၃။ သင္းက်စ္လည္း တပါး

၄။ ၿခီနင္းလည္း တပါး

၅။ သားျမီး ယပ္လည္း တပါး။

ယင္းမွတဖန္ ဟိျပန္သိမ့္သည္။

ပဥၥဒူရိယာ- ငါးပါးဟူသည္ကား-

အာတတီ ၀ိတတေဥၥ၀၊ အာတတ၀ိတတိဃနံ။
သူတိရေဥၥ၀တူရိယံ၊ ပဥၥဂီက၊ မုဒီရိတံ။

ဟူ၍က်မ္း၀ယ္ျပသည္။ အဓိပၸါယ္ကား-

၁။ တဖက္ပိတ္ေသာ စည္။

၂။ ႏွစ္ဖက္ပိတ္ေသာ စည္။

၃။ အလံုပိတ္ေသာ စည္။

၄။ တခဲနက္အသံဟိေသာ စည္။

၅။ အေခါင္းဟိေသာ စည္။

တခဲနက္ေသာအသံဟိသည္မွာ ေမာင္း၊ ႀကီးနင္း၊ လင္းခြင္း၊ ႀကီးစည္။ အေခါင္းဟိသည္ကား- ခရာ၊ ဒံုမင္း၊ ခ႐ုသင္း၊ ႏွဲ၊ ႃပြီ၊ တံပိုးဟူရာသည္။

ဘုရားေလာင္း႐ို႕ျဖည့္အပ္ေသာ ပါရမီဆယ္ပါးကိုက်မ္းဂန္ ျပျပန္သည္ကား-

ဒါနံသီလဥၥနိကၡမံ၊ ပညာ၀ီရိယပဥၥမံ။
ခႏၲီသစၥာအဓိဌာနံ၊ ေမတၱဳေပကၡာစိေမဒသ။

ယင္းသို႔ ပါရမီဆယ္ပါးတရားေတာ္ကို က်မ္းဂန္အလာႏွင့္ေလွ်ာက္လတ္ေသာ္ မင္းႀကီးလည္း ႀကိဳက္ေတာ္မူသည္။

ေလွ်ာက္ထံုးအမွတ္ (၅၃)

အတြင္းသင္းမွဴးခ်စ္သူကို သားေတာ္ထြီး၏အႀကီးေတာ္ခန႔္သင့္မခန္႔သင့္ေလွ်ာက္ထံုး။

တရံေရာအခါ၌ကား သားေတာ္အထြီးေစာေႏွာင္ခင္ကို ေက်းစားမာဂဓရာဇ္ၿမိဳ႕၊ ကထူး၊ ဟယ္၊ ျမံဳ႐ို႕နီေသာအရပ္ကို
ပီးေတာ္မူသည္အတြင္း သင္းမႉးခ်စ္သူကုိ သားေတာ္အား အထိန္းအအုပ္အႀကီးျပဳရန္ ခန္႔ေတာ္မူမည္ဟိရာ
အမတ္ႀကီးမဟာပညာေက်ာ္ေလွ်ာက္ထံုးေသာ္ကား-

အသွ်င္မင္းျမတ္။ ႐ွိေသာအခါ သီလသမာဓိဟိေသာ ရဟန္းတဦးသည္ နိဂုံး႐ြာတြင္ ေရာက္ရွိနီထုိင္သည္။
ထုိ႐ြာနီလူ႐ို႕သည္ မိမိ႐ို႕၏မိ႐ိုးဖလာကိုးကြယ္ေလ့ဟိေသာ မွားေသာစ႐ိုက္ဟိသည့္ အလဇၨီရဟန္း႐ို႕ကို
ကိုးကြယ္ဆည္းကပ္ လႉဒါန္းမ်ားစြာျပဳလွ်က္နီထိုင္ၾကသည္မွာ ႐ွည္ၾကာလွလီျပီ။ ေနာက္မွ ေရာက္လာေသာ
သီလသမာဓိဟိသူရဟန္းက ထို႐ြာသား႐ို႕အား- မသမၼာေသာအက်င့္အယူအသိတရားကို ၾကည္ၫိုေခ်က
သံသရာ႐ွည္လွ်က္ အပါယ္ဘံု၌ရာ လူးလာျဖစ္ရာသည္။ ယင္းသုိ႔လွ်င္ တရားေတာ္ႏွင့္ေလွ်ာ္စြာ
ေဟာေျပာျပသသည္။ ႐ြာသား႐ို႕သည္ ရဟန္းတရားကို သေဘာမႀကိဳက္ မႏွစ္လိုဟိၾကသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္
ထိုရဟန္းထံ တစံုတဦးမွ် အေရာက္အေပါက္ အလႉအတန္းမဟိနီၾကသည္။ ရဟန္းလည္း အနီအစား
ေခါင္းပါးလီရအား မဂၤလာတရားမေစာင့္၊ အေသ၀နာစ၊ ဗာလာနံ သူယုတ္႐ို႕ႏွင့္ေပါင္းဖက္နီလီရာ
သီလသမာဓိဟိေသာ ရဟန္းျမတ္ျဖစ္လွ်က္ပ်က္စီးရသည္။ သူယုတ္႐ို႕အလိုက္ စ႐ိုက္တူျဖစ္ရလီေသာေၾကာင့္
ေမာဟဖံုးလႊမ္းေသာ အကုသိုလ္တရား႐ို႕ေၾကာင့္ ထိုရဟန္းအပါယ္သို႔လားရေၾကာင္း ထံုးေဟာင္းက်မ္းဂန္ပါသည္။

တေၾကာင္းတုံလည္း အနိႏၵမျပည့္သွ်င္မင္းႏွင့္ သဂၤဟျပည့္သွ်င္မင္း႐ို႕ ႏွစ္ဦးသားခ်စ္ကၽြမ္း၀င္ၾကလီေသာေၾကာင့္
သရက္ခ်ိဳပင္ဟိေသာ သဂၤဟမင္းဥယ်ာဥ္ေတာ္တြင္ ဥပုသ္အတူေစာင့္ၾကသည္။ ဥပုသ္ေစာင့္ရာတြင္

သရက္ခ်ိဳသီးကုိ စားၾကေသာအခါ အလြန္ခ်ိဳလွေသာေၾကာင့္ အရိႏၵမမင္းက မ်ိဳးစိပီးရန္ေတာင္းသည္။
သဂၤဟမင္းလည္း သ၀န္တုိလွ်က္ မ်ိဳးစိမပီးဟိသည္။ အရိႏၵမင္းလည္း မေက်မနပ္ဟိသည္ႏွင့္
အေရး၌လိမၼာေသာမင္းေစတေယာက္ကုိ ထိုသရက္ခ်ိဳပင္အား အရသာပ်က္ေအာင္ဖ်က္ခရမည္ဟု မင္းမိန္႔ထား၍
လႊတ္လီသည္။ ထိုသူသည္ သဂၤဟျပည္သို႔လား၍ ေရာက္လတ္ေသာ္ ထိုသရက္ခ်ိဳပင္ဟိေသာ ဥယ်ာဥ္မႉးထံ
အေစခံျပဳ၍နီသည္။ ထုိသူလည္း အလုပ္ကုိေကာင္းစြာလံု႔လျပဳ၍လုပ္ေခ်ေသာ္ ထုိဥယ်ာဥ္၌ဟိေသာ သူ႐ို႕ထက္
စိုက္ပ်ိဳးရာတြင္ ပို၍ကၽြမ္းက်င္သည္။ ထုိသူ၏အရည္အသြီးကုိ ဥယ်ာဥ္မႉးျမင္သိလီရာ ဥယ်ာဥ္ေတာ္ဟိအပင္႐ို႕ကို
ေကာင္းစြာျပဳစုေစာင့္ေယွာက္ရန္ တာ၀န္အပ္ႏွံသည္။

ထုိသူသည္ အပင္႐ို႕ကိုျပဳစုရာ၌ သရက္ခ်ိဳပင္အနီးပတ္လည္႐ို႕၌ ခါးတတ္ေသာအပင္၊ ခ်ဥ္တတ္ေသာအပင္၊
ဖန္တတ္ေသာအပင္၊ စပ္တတ္ေသာ အပင္႐ို႕ကိုစိုက္ပ်ိဳးသည္။ ထိုသရက္ခ်ိဳပင္၌ကား မဲဒါးေရကိုရာေလာင္းသည္။
သရက္ပင္သီးခ်ိန္ေရာက္၍ သီးလီေသာအခါ ႐ွိႏွင့္မတူ ခ်ိဳ၊ ခ်ဥ္၊ ဖန္၊ စပ္ဟိသည္။ ထိုသူသည္
ဥယ်ာဥ္မွထြက္လီၿပီး မိမိအသွ်င္ အရိႏၵမင္းထံလားသည္။ သရက္သီး အရသာပ်က္လီျပီအေၾကာင္း
ေလွ်ာက္ထားသည္။ ထိုမွ် နတ္မင္းစားေသာ အဗဗၻႏၲရသရက္သီးကဲ့သို႔ခ်ိဳေသာ အရသာဟိေသာ
သရက္ပင္တံုမွလည္း သူမေကာင္းေအာင္ဖ်က္လွ်င္ပ်က္စီးရေၾကာင္း ဇာတ္နိပါတ္သက္သီထြက္ပါသည္။

သင္းေတာ္မႉးခ်စ္သူ အုပ္ထိန္းလီသမွ်ေသာ အမႈထမ္း၊ ကိုယ္ရံေတာ္၊ သင္းေတာ္သားဟူသမွ်႐ို႕သည္
လူၾကမ္းစုခ်ည္းရာ ျဖစ္ၾကသည္။ သင္းေတာ္မႉးခ်စ္သူသည္လည္း ၾကမ္းတမ္းေသာအက်င့္ဟိသူသာျဖစ္ပါသည္။
သားေတာ္ကုိ ခ်စ္သူထံအပ္၍ထိန္းစီေသာ္ သားေတာ္လည္း ၾကမ္းတမ္းခက္ထန္ေသာသေဘာရာဟိပါမည္။
သို႔ရာတြင္ ႐ွိပညာဟိသူေတာ္ေကာင္းစကား၌ သူေကာင္းသားယဥ္ပါးသည္။ သူယုတ္သားကား ရမ္းကားသည္။
ယင္းသို႔စကားကိုေထာက္ေသာ္ အသွ်င္ဧကရာဇ္သားေတာ္သမီး႐ို႕သည္ သူႏုတ္ကဲ့သို႔ မဟုတ္ပါေခ်။
သိမ္ေမြ႕ယဥ္ေက်းမွသာ က်က္သေရထြန္း၍ ပညာဟိ႐ို႕အခ်ီအမြမ္းကို အ႐ွည္ခံရပါမည္။ ထိုသို႔
အမတ္ႀကီးေလွ်ာက္လတ္ေသာ္ ျပည့္သွ်င္မင္းႀကီးလည္းႀကိဳက္ေတာ္မူ၍ သင္းမႉးခ်စ္သူကို အထိန္းအအုပ္
မခန္႔မထား။ ေလးၿမိဳ႕စားကို အပ္ေတာ္မူသည္။

ထိုေလးၿမိဳ႕စားအမတ္မူကား စိႏၵက၀ံေျမာက္ေသာ အမတ္မ်ိဳးျဖစ္ျခင္းေၾကာင့္ သားေတာ္သည္လည္း
ပညာဟိနည္းနာရသည္။ ယင္းသို႔ရသည္ျဖစ္ျခင္းေၾကာင့္ သက္ေတာ္ ခုႏွစ္ႏွစ္သားအ႐ြယ္ကပင္ သိမ္မြိေသာ
ႏွလံုးစြဲလွ်က္ သဒၵါသီလစေသာ သူေတာ္ေကာင္းဥစၥာခုႏွစ္ပါးႏွင့္ျပည့္စံုၿပီး၊ ပဥၥသီလတရားငါးပါးကုိ
စြဲျမဲေဆာက္တည္ေတာ္မူသည္။

ေလွ်ာက္ထံုးအမွတ္ (၅၄)

သီေသာအခါ ငရဲသို႔ေရာက္အပ္သူကိုေလွ်ာက္ထံုး။

တရံေရာအခါ၌ ျပည့္သွ်င္မင္းႀကီးသည္ အမတ္ႀကီးမဟာပညာေက်ာ္သို႔မီးေတာ္မူသည္။ လူ႐ို႕သည္
သီျခင္းသို႔ေရာက္ၿပီးေသာအခါ၌ မခၽြတ္မလြဲ ငရဲသို႔ေရာက္ရေသာသူကား ပဇာကံထိုက္ေသာသူသည္
ေရာက္အံ့နည္း။ မီးေတာ္မူလတ္ေသာ္ အမတ္ႀကီးမဟာပညာေက်ာ္ေလွ်ာက္ထံုးေသာ္ကား-

အသွ်င္မင္းျမတ္။ အရိယသစၥံ- အရိယာစေသာ ျမတ္စြာဘုရား၏ သာသနာေတာ္၌ အက်င့္ေကာင္း၊
အက်င့္ျမတ္ျဖင့္နီၾကကုန္ေသာ၊ ဘိကၡဴ- ရေသ့ရဟန္း႐ို႕သည္ ပုနပၸဳနံ- ေဖာက္ျပန္လတ္၍၊ ေယာ-
အၾကင္ရဟန္းသည္၊ အလဇၨိေနာ- အလဇၨိအက်င့္ကို က်င့္ေဆာင္လွ်က္၊ မရဏံ- သီျခင္းသို႔၊ ဘေ၀-
ေရာက္လီအ့ံ။

ေယာ- အၾကင္ရဟန္းသည္၊ အနိဌစာဂံ- ေဆာင္ယူေသာ၊ ေမာဟ- တရားပို႔လီရာ၊ နိယေယ- ငရဲသို႔၊ ဥပၸဇၨတိ-
ေရာက္လီရာ၏။ ရဌ- အၾကင္ျပည္တိုင္းကားကို အစိုးရေသာရာဇာမင္းသည္လည္း ဒသပါရမီသစၥံ-
မင္းက်င့္တရားဆယ္ပါး႐ို႕ မက်င့္မၾကံ၊ ေဖာက္ျပန္လွ်က္၊ မိစၦာဇီ၀ံသူယုတ္႐ို႕အေလ့အက်င့္ဟိသျဖင့္၊ မရဏံ-
သီျခင္းသို႔၊ ဘေ၀- ေရာက္အံ့။

ေယာ- အၾကင္မင္းသည္၊ အနိဌစာဂံ- ေဆာင္ယူေသာေမာဟတရားပို႔သျဖင့္၊ နိရေယ- ငရဲသို႔၊ ဌိေတာ၀-
မခၽြတ္မလြဲ၊ ဥပၸဇၨတိ- ေရာက္လီ၏။

ရဌ- တိုင္းျပည္ကိုဖ်က္ဆီးတတ္ေသာသူသည္လည္းေကာင္း၊ မံသမေစၦာ- သားငါးစေသာသတၱ၀ါ႐ို႕ကို
ႏွိပ္စက္သတ္ျဖတ္ေလ့ဟိေသာသူလည္းေကာင္း၊ မာတာမိတာစ- ပုတၱဒါရသ၊ ဥာတကာနဥၥ- မိဘဆြီမ်ိဳး၊
လင္သားမယားစေသာသူ႐ို႕အား သီစီမႈျပဳတတ္ေသာသူလည္းေကာင္း၊ ဘုရားစေသာ အရိယာပုဂၢိဳလ္ျမတ္႐ို႕အား
ျပစ္မွာေသာသူလည္းေကာင္း၊ ပါပံ- မေကာင္းေသာစ႐ိုက္ဟိသည္ျဖစ္၍၊ ဇီ၀ိတိေႁႏၵတည္းဟူေသာ-
သက္႐ွည္႐ုပ္ၾကာသမွ် ကာလပတ္လံုး၌၊ ဧေကာ-တေယာက္ေသာ၊ ပူရိေသာ သံ၀ါေသာ-
ပညာဟိႏွင့္တြိေသာ္လည္း၊ ေယာနိေသာမနသိတာေရာ- ထိုပညာဟိသူေတာ္ေကာင္း႐ို႕၏စကားကိုမနာယူမူလွ်က္၊
မရဏံ- သီျခင္းသို႔၊ ဘေ၀- ေရာက္လီအံ့၊ တထာ- လာျခင္းလားျခင္း၊ အမတံ- ျပန္ျခင္းမေကာင္းေသာ၊
မႏူႆဆပတံ- အလြန္ယုတ္မာလွေသာ ထိုေျခာက္ေယာက္ေသာသူ႐ို႕သည္၊ စတုအပါေယ- မေကာင္းေလး႐ြာ
အပါယ္႐ြာသို႔၊ ဟိႏၷံအနိတၱံ- မသူေတာ္႐ို႕နီရပ္ျဖစ္ေသာ အပါယ္ဘံုသို႔ ေရာက္ရလီ၏။
အမတ္ႀကီးေလွ်ာက္လတ္ေသာ္ ျပည့္သွ်င္မင္းလည္း အလြန္ႀကိဳက္ေတာ္မူသည္။

ေလွ်ာက္ထံုးအမွတ္ (၅၅)

မင္း႐ို႕က်င့္အပ္တင့္အပ္ရာ ဘုန္းက်က္သေရကိုညႊန္ျပေသာေလွ်ာက္ထံုး။

တရံေရာအခါ၌ ျပည့္သွ်င္မင္းႀကီးက မင္း႐ို႕က်င့္အပ္ ဘုန္းက်က္သေရကိုမီးေတာ္မူသည္။ ထိုအခါ
အမတ္ႀကီးမဟာပညာေက်ာ္ေလွ်ာက္ထံုးမူကား-

အသွ်င္မင္းျမတ္။ မင္း႐ို႕အား တင့္အပ္သည့္ေျခာက္ပါးေသာဘုန္းမူကား-

၁။ ဣႆရိယ- ဟူေသာ အစိုးရျခင္း။

၂။ ယသ- ဟူေသာ အျခံအရံမ်ားျခင္း။

၃။ ဓမၼ- ဟူေသာ အက်င့္တရား ထိုးထြင္းဥာဏ္ပညာဟိျခင္း။

၄။ သီရိ- ဟူေသာ အလားအနီ၊ အစားအေျပာအဆို၊ အအိပ္၊ အ၀တ္အနီအထိုင္တင့္တယ္ျခင္း။

၅။ ကာမ- ဟူေသာ ခပ္သိမ္းေသာအမႈ႐ို႕၌ အလိုေတာ္ဟိလွ်င္ျပည့္စံုျခင္း။

၆။ ပယတၱ- ဟူေသာ ေကာင္းေသာႏွလံုးႏွင့္ျပည့္စံုျခင္း။

ထို႔ျပင္ ျပည့္သွ်င္မင္း႐ို႕၌ စကၡဳငါးပါးသည္ဟိအပ္၏။ ထိုစကၡဳငါးပါးဟူသည္ကား-

အသွ်င္မင္းျမတ္။ မံသစကၡဳ၊ ပညာစကၡဳ၊ ဓမၼစကၡဳ၊ ဒိဗၺစကၡဳ၊ ဗုဒၶစကၡဳ႐ို႕ေပတည္း။

ထိုငါးပါး၌

၁။ မံသစကၡဳ- သည္ကား မိမိ၌ ဟိျမဲစကၡဳ

၂။ ပညာစကၡဳ- မူကား မူးမတ္ျပည္သူ႐ို႕ထက္ပညာႀကီးက်ယ္ သိျမင္ေသာ စကၡဳ

၃။ ဓမၼစကၡဳ- မူကား တရားေတာ္ကုိ ထိုးထြင္းသိျမင္ႏိုင္ေသာ စကၡဳ

၄။ ဒိဗၺစကၡဳ- မူကား အမႈႀကီးငယ္ေရာက္လာ၍ ဆိုခြင့္ဟိလတ္မူ မပြားစီရ။ ထိုအမႈသီရာကို ျမင္တတ္ေသာ စကၡဳ

၅။ ဗုဒၶစကၡဳ- မူကား ရတနာသံုးပါးကို ၾကည္ၫို၍ ျမတ္စြာဘုရား ေက်းဇူးေတာ္ကိုသိျမင္ေသာ စကၡဳ။

ဤသို႔ စကၡဳငါးပါးစံုေသာမင္း႐ို႕သည္ အပါယ္သို႔မလားႏိုင္ရာ။ ထိုမွတံုလည္း- အရိယ၀ံသ ဓမၼေလးပါးဟိ၏။
ထိုေလးပါးကား-

၁။ ၀ီ၀ရသေႏၲာ- သကၤန္း၌ ေရာင့္ရဲလြယ္ျခင္း။

၂။ ပိ႑ပါပသံေႏၲာသ- ဆြမ္း၌ ေရာင့္ရဲလြယ္ျခင္း။

၃။ ေသနာသနသေႏၲာသ- နီရာေက်ာင္း၊ အိပ္ရာ႐ို႕၌ ေရာင့္ရဲလြယ္ျခင္း။

၄။ ဘာ၀နာရာမတာ- ကမၼဌာန္းစီးျဖန္းရာ၌ မြိေလွ်ာ္ျခင္း။ ယင္းသို႔ ဂုဏ္ေက်းဇူးႏွင့္ျပည့္စံုေသာ ပုဂၢိဳလ္ရဟန္းအား၊
ဆည္းကပ္၍ ျပည့္သွ်င္မင္းသည္ တရားစကားနာၾကားအပ္ပါသည္။

ထိုမွတံုလည္း ၿမီေလစင္းေသာ္ကား၊ ဆဌမုခၿမီ၊ ပုတိမူခၿမီ၊ အဂၢိမူခၿမီ၊ သတၱမူခၿမီ။ ထိုၿမီႏွင့္
တူေသာမဟာဘုတ္ေလးပါး-

၁။ ပထ၀ီ မဟာဘုတ္ႏွင့္ ဆဌခူမၿမီ တူ၏။

၂။ အာေပါ မဟာဘုတ္ႏွင့္ ပုတိမူခၿမီ တူ၏။

၃။ ေတေဇာမဟာဘုတ္ႏွင့္ အဂၢိမူခၿမီ တူ၏။

၄။ ၀ါေယာမဟာဘုတ္ႏွင့္ သတၱမူခၿမီ တူ၏။

ယင္းသို႔ ၿမီေလစင္း- မဟာဘုတ္ေလးပါးကိုလည္း၊ ရီၿမီသနင္း မင္း႐ို႕ ႏိုင္နင္းအပ္ပါသည္။ က်မ္းဂန္၌လည္း
ဘုရားျမတ္စြာသည္ ဆြမ္းစားရာေသာအရပ္ကုိ ဆိုရာ၌မူကား-

ဗုေဒၶါနာမ ပစၥႏၲဇနပေဒသုအဂုဏံနဥစၥာေပတိ။

သို႕က်မ္းလာဟိေသာ အေၾကာင္းမူကား- ျမတ္စြာဘုရားသည္ ပစၥႏၲရာဇိအရပ္၌ အာ႐ံုခံေတာ္မူေၾကာင္းကို
သိရာသည္။ ထိုနည္းတူ ရီၿမီမင္းသည္လည္း တင့္အပ္ေသာအရပ္တြင္ရာ စားသံုးရာသည္။ ျပည့္သွ်င္မင္း၌
အံ့ျခင္းသွ်စ္ပါး၊ မဟာသမုဒၵရာမူလည္း အံ့ျခင္းသွ်စ္ပါး၊ မဟာသမုဒၵရာကဲ့သုိ႔ မင္း႐ို႕တူရာသည္။

မဟာသမုဒၵရာ၌ အံ့ျခင္းသွ်စ္ပါး

၁။ သမုဒၵရာ၌ လိႈင္းတံပိုးမကင္းျခင္း။

၂။ ကမ္းသို႔ ရီမလြန္ျခင္း။

၃။ အပုတ္အနံ႔အမိႈက္႐ို႕ကို ကမ္းသို႔တင္ျခင္း။

၄။ ျမစ္ႀကီးငါးစင္း စေသာျမစ္ငယ္ေခ်ာင္းငယ္႐ို႕သို႔ျပည့္ေအာင္ ရီ၀င္စီျခင္း။

၅။ ၾကည္လင္စြာဟိျခင္း။

၆။ ရတနာမ်ားျခင္း။

၇။ နတ္႐ို႕ေပ်ာ္ျမဴးရာဟိျခင္း။

၈။ ႀကီးစြာေသာ ငါးဟိျခင္း။

ယင္းသို႔နည္းပင္ မင္း႐ို႕၌ အံ့ဘြယ္သွ်စ္ပါးမူလည္း-

၁။ ပညာထိုးထြင္းႀကီးက်ယ္သည္ကို အံ့ျခင္း။

၂။ တတုိင္းတျပည္႐ို႕ႏွင့္မိတ္ဆြီ၀င္သည္ကုိ အံ့ျခင္း။

၃။ ေလာကီေလာကုတၱရာ ထိုႏွစ္ျဖာေသာအမႈ က်မ္းဂန္စေသာ နီလား၊ လလား၊ နကၡတ္တာယာ၊ ဆီးဗိေႏၶာ
ထံုးေဟာင္းနည္းနာ တတ္လိမၼာသည္ကို အံ့ျခင္း။

၄။ ပညာဟိမႉးေကာင္း၊ မတ္ေကာင္းဟိသည္ကို အံ့ျခင္း။

၅။ ဆင္ေကာင္း၊ ျမင္းေကာင္းေပါမ်ား၍ သူရဲသူခတ္လက္နက္စံုသည္ကို အံ့ျခင္း။

၆။ ျပည္သူ႐ို႕၌ အခြန္ဘ႑ာခံရာ တည့္မတ္သည္ကုိ အံ့ျခင္း။

၇။ ျပည့္သွ်င္မင္း၏က်က္သေရကို ထြန္းစီေသာအဂၤါ က်ိဳးျပစ္သိေသာ မင္းမိဖုရား မင္းသား မင္းသမီးမ်ားသည္ကို
အံ့ျခင္း။

၈။ အ၀ီးအနီးဟူ၍ ကတိမလိုက္၊ ေျဖာင့္မတ္သည္ကို အံ့ျခင္း။

ဤသွ်စ္ပါး႐ို႕သည္ မင္းေကာင္းမင္းျမတ္႐ို႕၏က်က္သေရ ယင္းသို႔စံုရာသည္။ ေလွ်ာက္သည္။

ထုိမွတပါးမူလည္း- လူ႐ို႕သာမိကျဖစ္ေသာ မင္းမေတာင့္တအပ္သည္သံုးပါး၊ ႐ွိပညာဟိဆိုခေသာအရာ၌-

၁။ တတုိင္းတျပည္ကို အဓမၼျပဳ၍ယူလိုျခင္းငွာ မေတာင့္တအပ္။

၂။ ေမထံုအႀကိမ္မ်ားစြာျဖစ္စီလိုမႈ မေတာင့္တအပ္။

၃။ သတၱ၀ါ႐ို႕အသားကို သတ္ၫွစ္စားလိုမႈ မေတာင့္တအပ္။

ထို႔ျပင္- မင္းမသံုးအပ္ေသာသူ သွ်စ္ေယာက္ဟူသည္ကား-

၁။ အမိ၀မ္းထဲမွ အဂၤါမစံုေသာသူအားလည္း မင္းမသံုးအပ္။

၂။ အႏူဆယ္ပါး၀င္ ေရာဂါဟိသူအားလည္း မင္းမသံုးအပ္။

၃။ ေယာင္ယန္းလန္႔ဖ်ပ္ ေၾကာက္တတ္ေသာသူအားလည္း မင္းမသံုးအပ္။

၄။ ပ်က္ေခ်ာ္သြပ္သြမ္း ေဟာ့ရမ္းစကား ေျပာတတ္ေသာသူအားလည္း မင္းမသံုးအပ္။

၅။ အ႐ြယ္လြန္၍ ထိုင္းမိႈင္းေသာသူအားလည္း မင္းမသံုးအပ္။

၆။ က်ိဳးျပစ္မသိ၊ ငယ္ေသာသူအားလည္း မင္းမသံုးအပ္။

၇။ ယစ္မ်ိဳးကို ဝကိက္တတ္ေသာသူအားလည္း မင္းမသံုးအပ္။

ယင္းသို႔ သွ်စ္ေယာက္ကိုသံုးေခ်ေသာ္ မင္းတန္ခိုးနည္းရာသည္။ မင္း႐ို႕မတိုင္ပင္ရာေသာသူငါးေယာက္
ဟူသည္ကား-

၁။ အ႐ြယ္လြန္၍ ထိုင္းမႈိင္းေသာသူအားလည္း မင္းမတိုင္ပင္အံ့။

၂။ ယစ္မ်ိဳးဝကိက္ေသာ သီေသာက္ၾကဴးကိုလည္း မင္းမတိုင္ပင္အံ့။

၃။ ေဟာ့ရမ္းေသာ့သြမ္း ေျပာတတ္ေသာသူအားလည္း မင္းမတိုင္ပင္အံ့။

၄။ အျပစ္ကိုမသိေသာ သူမုိက္အားလည္း မင္းမတိုင္ပင္အံ့။

၅။ သဘင္သည္ကိုလည္း မတိုင္ပင္အပ္။

ဓည၀တီအေရးေတာ္ပံု၌ သဘင္သည္မပါ။ ေလးဦးသာဆိုသည္။ မဟာပညာေက်ာ္ေလွ်ာက္ထုံး၌ရာ သဘင္သည္ကို
ထည့္၍ ငါးဦးဆုိသည္။

မင္းခြင့္မပီးသင့္ေသာသူ ကိုးေယာက္ဟူသည္ကား-

၁။ ရေသ့ရဟန္းကိုလည္း မင္းခြင့္မပီးအပ္။

၂။ ပုဏၰားကိုလည္း မင္းခြင့္မပီးအပ္။

၃။ အ႐ူးကိုလည္း မင္းခြင့္မပီးအပ္။

၄။ မိမၼကိုလည္း မင္းခြင့္မပီးအပ္။

၅။ သူငယ္ကုိလည္း မင္းခြင့္မပီးအပ္။

၆။ ရတနာသံုးပါးအမွန္မသိသူအားလည္း မင္းခြင့္မပီးအပ္။

၇။ သီေသာက္ၾကဴးအားလည္း မင္းခြင့္မပီးအပ္။

၈။ သူမုိက္အားလည္း မင္းခြင့္မပီးအပ္။

၉။ အ႐ြယ္လြန္၍ထိုးမိႈင္းသူအားလည္းမင္းခြင့္မပီးအပ္။

ယင္းသို႔အေၾကာင္း ႐ွိသူေဟာင္း႐ို႕ ပညတ္ထားခေသာ က်မ္းဂန္၌လည္း မဟာကမၼံ ခုဒၵကကမၼံ၀ါ၊
သံကမၼံတာတုမိစၦတိ။ သမၻာရေမၻနကာတဗၺံ၊ သီတရာဇာတဒါတေ၀။

ထုိသို႔ဆိုရာေသာအဓိပၸါယ္၌- မဟာကမၼံ၀ါ- ႀကီးေသာ လံု႔လကိုလည္းေကာင္း၊ ခုဒၵက ကမၼံ၀ါ- ငယ္ေသာလံု႔လကို
ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ယံကမၼ၀ါ- အၾကင္အမႈ႐ို႕ကို၊ ငါ႐ို႕ျပဳေသာအေၾကာင္းျဖင့္၊ ဣစၦတိ- ဆင္ျခင္ေထာက္႐ႈလွ်က္၊
တံကမၼံ- ထိုအမႈ႐ို႕သည္၊ သမၻာရေမၻန- ဥာဏ္ပညာျဖင့္၊ တာတဗၺံ- ဆင္ျခင္လွ်က္၊ သီဟရာဇာ-
ျခေသၤ့မင္းႏွင့္တူစြာ၊ သမၻာရေမၻန- တည္ၾကည္ေသာ ရဲရင့္ျခင္းဟိရာ၏ဟူ၍ ျမင့္ျမတ္ေတာ္မူေသာ
ဥာဏ္ေတာ္စြဲရင္းဟိေသာေၾကာင့္၊ ပတၱျမားေက်ာက္ျမတ္သည္ အခံေကာင္း၌တင္ထားရာ ၀င္း၀င္းေတာက္ေျပာင္
အေရာင္တင္ဘိသကဲ့သုိ႔ လည္းေကာင္း၊ တိမ္ပုတ္၊ တိမ္မည္း၊ တိမ္ျပာ႐ို႕ကို၊ ဥတၱေရ- ေျမာက္အရပ္ကလာေသာ၊
၀ါေသာ- လီခတ္သျဖင့္၊ ထိုအညစ္အပုတ္သန္႔စင္စြာဟိလတ္ရာ၌၊ သူရိေယာ- နီအေရာင္မိုက္လတ္ေသာ္၊

ထိန္ထိန္လက္လက္ ၿပိဳင္းၿပိဳင္းျပက္ျပက္ထြက္ေသာ အလွ်ံအေရာင္ပမာ ျပည့္သွ်င္မင္းျမတ္
ဥာဏ္ပညာေတာ္သည္လည္း တခ်က္တည္း အလံုးစံုကိုသိေတာ္မူသည္။ ျပည့္သွ်င္မင္းႀကီးသည္ အမတ္ႀကီး
ေလွ်ာက္ေသာစကားကို အလြန္ႀကိဳက္ေတာ္မူလွ်က္ အမတ္ႀကီးသို႔ ရွိေဆာင္ႀကိမ္ႏွစ္စင္း၊ မင္းစီးရထား၌မိုးေသာ
တံခြန္၊ ဆင္ေပါက္တန္ဆာ႐ို႕ကို ဆုပီးေတာ္မူသည္။

ေလွ်ာက္ထံုးအမွတ္ (၅၆)

ပဲခူးမင္းတမန္ စကားေတာင္စားအေရးေလွ်ာက္ထံုး။

တရံေရာအခါ ပဲခူးမင္း ေက်ာ္ထင္ေနာ္ရထာက စကားေတာင္စားကိုေစ၍ သမီးေတာ္ျမတ္သွ်င္ေစာကုိ
ပဲခူးမင္း၏သား မင္းသားသစၥာသို႔ ပီးပါမည့္အေၾကာင္းႏွင့္ အေစေရာက္လာသည္။ ျပည့္သွ်င္မင္းက အမတ္ႀကီး
မဟာပညာေက်ာ္သို႔ မီးေတာ္မူလတ္ေသာ္ အမတ္ႀကီးေလွ်ာက္သည္မွာကား-

အသွ်င္မင္းျမတ္။ ပဲခူးမင္းေက်ာ္ထင္ေနာ္ရထာအႏြယ္သည္၊ မူလအစ ဆြာေခ်ာင္းနား၊ ကမ္းပါးျမင့္႐ြာစား၏သား
သ၀န္ႀကီး၊သ၀န္ငယ္ႏွစ္ဦး႐ို႕သည္ ေတာင္ငူၿမိဳ႕ကိုတည္ကာ မင္းျပဳလွ်က္ အုပ္စိုး၍နီၾကသည္။ ထိုစဥ္
ထီးလိုင္သွ်င္ဖက္တြင္ အသည္သားတေယာက္ ယာထြန္နီစဥ္ ခၽြတ္ထားေသာ အက်ႌေပၚတြင္ ႃမြီငန္းႀကီးသည္
အခြီျပဳၿပီးနီလာသည္။ ဤသို႔ ေခတၱနီၿပီး ႃမြီငန္းႀကီးသည္ ေတာင္ဘက္အရပ္သို႔ ထြက္လားသည္။
ႃမြီငန္းႀကီးလားလတ္သည္ကို ထီးလိုင္ေက်ာင္းပုဂၢိဳလ္ျမင္လီ၍ ေတာင္ဘက္တြင္ ေကာင္းစားမည္ဆိုလတ္သည္။
ထုိ႔ေၾကာင့္ ထိုလယ္ထြန္ေယာက်္ားသည္ ေတာင္ဘက္သို႔လာခၿပီး၊ ကင္းသာအရပ္တြင္ နီထိုင္သည္။ ထိုသူသည္
မိဘမဟိေသာ ကရင္မငယ္ကုိ မြီးစားေသာေၾကာင့္ ကရင္ဘဟုေခၚၾကသည္။

ထိုကရင္ဘ၌ လူသူအေပါင္းအဖက္မ်ားလာသည္။ ကရင္ဘသည္ ေတာင္ဘက္သို႔လား၍ ေပါင္းေလာင္းျမစ္
အေ႐ွွ႔ဘက္ကမ္းတြင္ ႐ြာတည္၍နီသည္။ ထို႐ြာစည္ပင္ေၾကာင္းကိုၾကားလွ်င္ ေတာင္ငူဘုရင္သ၀န္ႀကီး
သ၀န္ငယ္႐ို႕သည္ ကရင္ဘကိုေခၚၿပီးေထာင္မႉးခန္႔လွ်က္ ေတာင္ငူတြင္မင္းျဖစ္သည္။ ထုိကရင္ဘမွဆင္းသက္ၿပီး
မင္းတရားေ႐ႊထီးအႏြယ္ျဖစ္လာပါသည္။ မင္းတရားေ႐ႊထီးအႏြယ္သည္ ပဲခူးမင္းေက်ာ္ထင္ေနာ္ရထာျဖစ္လာသည္။
သာကီ၀ံသ မဟာသမၻ၀၊ စူဠသမၻ၀ သားေတာ္ျဖစ္ေသာ သေရေခတၱရာျပည့္သွ်င္ ဒြတၱေပါင္မင္းႀကီး
အႏြယ္ေတာ္မဟုတ္ပါ။ ယင္းသို႔ရာတြင္ သာကီ၀င္မင္းမ်ိဳးမဟုတ္ေသာ ဇိနဂၤလအမ်ိဳးမင္း႐ို႕သည္ တရားမေစာင့္
၀ိလုပၸေႏၷာ လုယက္ဖ်က္ဆီး ၾကမ္းတမ္းဆုိးသြမ္းေၾကာင္းကိုလည္း က်မ္းဂန္၌-

ဒုအာရကၡေႏၲာ။ တရားမေစာင့္ ဒုစ႐ိုက္တရားဆယ္ပါးႏွင့္ နီေလ့ဟိေသာသူ႐ို႕သည္၊ ကုဒါ- မစင္ဘင္ပုတ္ကို၊
သူကေရာ- ၀က္သည္ မစက္ဆုပ္သကဲ့သို႔၊ ပါပံ- မေကာင္းမႈကို၊ ဗာေလာ- သူမုိက္သည္၊ နပႆတိ-
မစက္ဆုပ္၊ သာက- မီး၌၊ ၀ါပကာ- ပိုးဖလံ႐ို႕သည္ မေၾကာက္သကဲ့သုိ႔၊ ဗာေလာ- သူမိုက္သည္၊ ပါပံ-
မေကာင္းမႈကို၊ နပႆတိ- မေၾကာက္တတ္။

ထိုသို႔ က်မ္းဂန္လာသည့္အတိုင္း သူမိုက္မာနသည္ တံခြန္လႊားလွ်က္ဟိပါသည္။ ယခုအၾကည္ေတာ္ ပဲခူးမင္း
တမန္စကားေတာင္စားသည္လည္း၊ တရားအလြတ္ စကားတတ္ျဖစ္ပါသည္။ ႐ွိပညာဟိ အမွာက်မ္း၌လာေသာ
ရန္ေအာင္ရာေသာအေၾကာင္းမွာ-

ဇေပၸန မေႏၲန သုဘာသုေတန

အႏူပၸဒါေဒန ပေ၀ဏိယာ၀ါ

ယထာယထာ ယတၱလ ေဘထအတၱံ

တထာ တထာတတၱ ပရတၱေမယ်။

ထုိသုိ႔ ဆိုခၿပီးေသာ အဓိပၸါယ္ေသာ္ကား-

အသွ်င္မင္းျမတ္။

ဇေပၸန- အင္းအုိင္ ဆီး၀ါးမႏၲရားျဖင့္လည္းေကာင္း ရန္ကုိေအာင္ျခင္း။

မေႏၲန- ပညာဟိ႐ို႕ႏွင့္ ႏွီးေႏွာတုိင္ပင္ျခင္းျဖင့္လည္းေကာင္း ရန္ကိုေအာင္ျခင္း။

သုဘာသိေတန- ခ်စ္ဘြယ္ေသာစကားကုိ ဆိုျခင္းျဖင့္လည္းေကာင္း။

အႏူပၸါဒါေနန- တံစိုးသျပာ၊ ေ႐ႊေငြလက္ေဆာင္ပီး၍လည္းေကာင္း။

ပေ၀ဏိယာေ၀- အဆြီအမ်ိဳးျပဳ၍လည္းေကာင္း ရန္ကိုေအာင္ျခင္း။

ယထာယထာ- အၾကင္အၾကင္သို႔ေသာအျခင္းအရာျဖင့္၊ ယတၱ- အၾကင္အေၾကာင္းဟိရာ၌၊ အတၱံ-
အက်ိဳးစီးပြား႐ို႕ကို၊ ပရတၱေမယ်- လံု႔လျဖင့္ေဆာင္ရာသည္။ ထိုသို႔ ထံုးေဟာင္းက်မ္းလာဟိသည့္အတိုင္း
တမန္ေရာက္ရာ ႐ွိအမွာနိဒါန္းမွလည္း-

ရာဇ၀သတီ၊ အညီက်ဥ္း႐ံုး၊ နိဒါန္းကံုးပိမ့္၊ ႐ွိထံုးစဥ္လာ၊ ျပည္ေအာင္ခ်ာ၀ယ္၊ မဟာဓမၼရာဇ္၊ တက္သစ္နီႏြယ္၊
ဘုန္းေတာ္ႄကြယ္၍၊ အံ့ဘြယ္မကုန္၊ သိမ္းပိုက္ၿခံဳသည္၊ ဗိုလ္ပံုတိုင္းလံုးခ်စ္၏။ ဆန္းသစ္စလပမာ၊ က်က္သေရမ်ိဳး၊
စံုျပည့္ၿဖိဳးသည္၊ တန္ခိုးမင္းအာဏာတည္း။ ပညာေတာ္ၿမီအထု၊ စံုစိေျမာက္ျမား၊ မႉးမတ္အားလည္း၊
ရည္လားသိေအာင္ျပဳေလာ့။ လူမႈအလြန္ခက္လွစြာ၊ ျပည္သူကိုယ္သား၊ ယြင္းမမွားေအာင္၊ ထားရသည့္မိတၱာႏွင့္၊
႐ွိထက္စဥ္လာ (----)။ တတိုင္းတျပည္၊ အတည္တည္ကို၊ လွည့္လည္သံေစခန္း၌။ ေထာက္လွမ္းေမွ်ာ္႐ႈ
ျပဳအပ္ရာ၊ သူကေစျပန္၊ အတန္တန္သည္၊ တမန္ေရာက္႐ို႕လာက၊ အဂၤါမူလလူ႔အနီ၊ မင္း႐ို႕ဓေလ့၊ သိစံုၿပီးမွ၊
အတြိခံသင့္ေပ၏။ စာပီမပါ၊ လူ၏ခ်ည္းလာ။ မ်ားေျမာက္ပ႑ာ၊ မင္းကိုရာလွ်င္၊ ဆက္ရာအနည္းနည္းႏွင့္၊
ကပ္ခ်ည္းလိုေၾကာင္းဆိုပါစီ။ မင္း႐ို႕က်င့္၀တ္၊ ယြင္းမခၽြတ္က၊ လာဘ္မငဲ့သာ၊ သ၀ဏ္စာမူ၊ မပါမွန္ေခ်က၊
မင္းေစတမန္သင္းမဟုတ္၊ ႏႈတ္ပရိယာယ္၊ အသြယ္သြယ္လွ်င္၊ ဥပါယ္ဥာဏ္ေ၀၀ုတ္ႏွင့္၊ သူယုတ္မွန္
တည့္ေသာအခါ၊ ထိုက္ရာျပစ္ထား၊ ေျဖာင့္ေပျငားမူ၊ ျပန္လားစီရာ၏။ တမန္အဂၤါစံုစိလွ၊ သ၀ဏ္လည္းပါ၊
ျဖစ္ေပလာေသာ္၊ ပညာပ႑ိတႏွင့္၊ ႏိႈင္းဆယူမီးျမန္းစီ။ မင္းခ်စ္စံုမက္၊ မိတ္ဆြီဆက္သည္၊ မာန္ဖက္ရန္အေျပဟု၊
တမန္သံုးေတြ၊ ဟိစ႐ိုး၊ ေကာင္းက်ိဳးအမွန္၊ ေစသည့္သံမူ၊ မင္းထံ၀င္ထြက္၊ စဥ္မပ်က္ေအာင္၊
ႏႈတ္ဆက္ျပဳရမ်ိဳးတည့္။ ရန္ပ်ိဳးရန္စ၊ ေရာက္ေပလာ။ ျငဴစူအမ်က္၊ ျပင္မထြက္ဘဲ၊ ခ်စ္လွ်က္ကဲ့ပမာသို႔၊
ေကာင္းမြန္လွစြာ၊ ေကၽြးမြီးနည္း။ သူရဲသူခက္၊ ဗိုလ္လက္နက္ကို၊ ၀င္ထြက္သိစီၿပီးမွ ႏွစ္လည္နိလ၊ ႐ွည္မၾကာ၊
တာ႐ွည္မေညာင္း၊ ျပန္သင့္ေကာင္းသည္။ ထံုးေဟာင္းမွန္ဘိ၊ ဥာဏ္က၀ိ။

ဤသို႔ ႐ွိပညာဟိ႐ို႕အမွာလာသည္ႏွင့္အညီ၊ ယခုေရာက္လာေသာ တမန္ေတာ္စကားေတာင္စား၌လည္း
သ၀ဏ္ေ႐ႊပီပါလွ်က္ အစံုႏွင့္ျဖစ္ပါသည္။ အတြိခံေတာ္မူ၍ အၾကည္ေတာ္ကပီးေသာ သ၀ဏ္ေ႐ႊပီပါသည့္အတိုင္း
အမ်ိဳးအႏြယ္ေတာ္ဆက္ၾကမွ ႏွစ္ျပည္ေထာင္သတၱ၀ါျငိမ္းခ်မ္းပါမည္။ ထံုးေဟာင္းသက္သီႏွင့္ အမတ္ႀကီး
ေလွ်ာက္လီရာ ျပည့္သွ်င္မင္းျမတ္လည္း ၾကည္လင္ေတာ္မူလီ၍ တမန္စကားေတာင္စားႏွင့္ အတြိခံေတာ္မူသည္။
ျပည့္သွ်င္မင္းက တမန္စကားေတာင္စားကုိ ဟံသာ၀တီျပည့္သွ်င္ အၾကည္ေတာ္ က်န္းမာပါ၏ေလာ။ မီးေတာ္မူရာ
ပဲခူးမင္းတမန္စကားေတာင္စားက ရာဇဓိရာဇာျဖစ္ေတာ္မူေသာ အၾကည္ေတာ္က်န္းမာေတာ္မူပါ၏ဟု
ေလွ်ာက္ထားေသာစကားၾကားေတာ္မူလတ္ေသာ္- ျပည့္သွ်င္မင္းႀကီး အမိန္႔ေတာ္ဟိသည္ကား-
တမန္စကားေတာင္စားသည္ ေမာဟဖံုးလႊမ္းေသာ ေက၀ဋ္ပုဏၰားအမ်ဳိး၊ ေဒါသလြန္၍ အယုတ္အျမတ္ကုိ
မသိတတ္ေသာသူျဖစ္သည္။ လာရင္းအတိုင္း ပါရင္းရိကၡာကိုစား၍ျပန္စီ အမိန္႔ေတာ္ဟိလတ္လွ်င္ ယင္းေသာအခါ
အမတ္ႀကီးမဟာပညာေက်ာ္ေလွ်ာက္ထံုးမူကား-

အသွ်င္မင္းျမတ္။ ဘုရားသခင္ဆံုးမေတာ္မူေသာ သာသနာေတာ္ကို မတည္ေသာသူသည္၊ တရားလြတ္ကင္း၍
အဓမၼျပဳျခင္း။ အဓမၼဆိုတတ္ေျပာ တတ္ေသာအေလ့ဟိျခင္းေၾကာင့္ ႏွလံုးလွဆိုရာ၌လည္း လက္႐ံုးအားကိုးစကား
ပါလွ်က္ဟိေၾကာင္း ထံုးေဟာင္းဟိပါသည္။ စကားေတာင္စားအသွ်င္ ပဲခူးမင္းလည္း ႏွလံုးရည္ကို
သံုးေသာမင္းမဟုတ္ပါ။ လက္႐ံုးရည္ကိုရာႀကိဳက္ေတာ္မူေသာ မင္းျဖစ္ပါသည္။ ျမတ္စြာဘုရား ဆံုးမေတာ္မူေသာ
မင္းေကာင္းမင္းျမတ္႐ို႕ ေစသံုးအပ္ေသာသူေလးေယာက္ကို က်မ္းဂန္အဆို၌လာသည္ကား-

ဥတၱေဌသူရမိစၦႏၲိ၊ မေႏၲသုအကုတူတလံ။

ပီယဥၥအႏၵပါနမွိ၊ အေတၱဇာ ေတစ ပ႑ိတံ။

ထုိအဓိပၸါယ္ေသာ္ကား-

ဥတၱဌေယ- စစ္ၿမီအရပ္၌၊ သူရံ- ရဲစြမ္းဟိသူကို၊ ဣစၦႏၲိ- လိုကုန္၏။ မေႏၲသုစ-

က်ိဳးေၾကာင္းတိုင္ပင္ေသာအခါ႐ို႕၌၊ အကုတူတလံ- အျပစ္မဟိျငင္းခံုျခင္းကင္းေသာသူကုိ၊ ဣစၦႏၲိ- လိုကုန္၏။
အႏၷပါနမွိ- အရသာဟိေသာအစာမ်ိဳးကုိ စားေသာအခါ၌လည္း၊ ပိယဥၥ- ခ်စ္ဖြယ္အမႈဟိေသာသူကို၊ ဣစၦႏၲိ-
လိုကုန္၏။ အေတၱဇာေတ- ခဲခက္ေသာအမႈကိုလည္းေကာင္း၊ ခဲခက္ေသာအမီးပုစၦာကုိလည္းေကာင္း၊
ခဲခက္ေသာအရပ္ေဒသ၌လည္းေကာင္း၊ ပ႑ိတံ- ပညာဟိေသာသူကုိ၊ ဣစၦႏၲိ- လိုကုန္၏။ ထိုသုိ႔
က်မ္းဂန္လာသည္။

ထိုမွတံုလည္း မင္းေကာင္းယံုအပ္ေသာသူ ပညာဟိအဂၤါေလးပါးဟူရာ၌လည္း

သုဘာသိတာ- ပီယ၀ါစာ၊ ဓမၼာ၊သစၥံ။

က်မ္းဂန္လာသည့္အရေသာ္ကား-

၁။ သုဘာသိတာ- ေကာင္းေသာအမႈ၊ ေကာင္းေသာစကားကိုရာ ဆုိေလ့ဟိျခင္း။

၂။ ဆိုေသာစကားသည္လည္း ပိယ၀ါစာ- ခ်စ္ဖြယ္သနားဖြယ္ဟိေသာစကားကို ဆိုတတ္ျခင္း။

၃။ ထုိစကားလည္း ဓမၼာ- တရားႏွင့္ေေလွ်ာ္ညီျခင္း။

၄။ ဟုတ္မွန္ေသာအမႈကိုရာလွ်င္ က်င့္ေဆာက္တည္၍၊ သစၥံ- သစၥာျမဲျခင္း။

ယင္းသို႔ သူေတာ္ေကာင္းတရား အမွာဟိပါသည္။ မသူေတာ္စိုးေသာအရပ္၌ မထြန္းကားႏိုင္ရာ။ ပညာဟိ
သူေတာ္ေကာင္း မထြန္းေသာအရပ္၌တရား ေစာင့္သံုးမႈမဟိ။ တရားမေစာင့္ေခ်က သာသနာေတာ္မတည္ႏိုင္ရာ။
သာသနာေတာ္မတည္ေသာ အရပ္႐ို႕သည္ ရက္စက္ၾကမ္းတမ္းဆိုးသြမ္းလုယူ၊ ႏိုင္နင္းႏွိပ္စက္၊ လက္႐ံုးေထာင္လႊား
ျပဳေလ့ဟိျခင္းေၾကာင့္ သတၱ၀ါ႐ို႕ပ်က္စီးသီႀကီမ်ား၍ ရန္သူငါးပါး ဆက္ဆံရာျဖစ္လွ်က္ႏွင့္ စည္းစိမ္မတည္
ဟိလီရာသည္။ ယင္းသို႔ ဘုရားစေသာ သူေတာ္ေကာင္း႐ို႕ဆိုခေသာ က်မ္းဂန္ထင္႐ွား ဟိႏွင့္ပါသည္။
သူေတာ္ေကာင္းပညာဟိျခင္း ေပါင္းဖက္ေစာင့္ထိန္းေသာ္ တိုင္းျပည္ျငိမ္းခ်မ္းသာယာေသာအေၾကာင္းကုိ
ဆိုခၿပီးေသာ ရာဇ၀သတီနိဒါန္း၌ လာျပန္သည္မွာလည္း-

မင္း႐ို႕သိကၡာ၊ ေစာင့္အပ္ရာသည္၊ သာသနာရီး၊ မထီြးစီရ၊ သဂၤဟကုိ၊ နိစၥျပဳေပ၊ မ်ားေ၀ေနအား၊
တရားမွန္ေၾကာင္း၊ ေကာင္းေသာလံု႔လ၊ အားထုတ္မွတည့္၊ ေလာဘတဏွာ၊ အ၀ိဇၨာျဖင့္၊ မိစၦာက်င့္ဆိုး၊
စစ္မထိုးအပ္၊ ပညတ္တခ်က္၊ အိပ္စက္႐ုန္႔ၾကမ္း၊ ပြဲလမ္းေပ်ာ္႐ႊင္၊ ထြက္၀င္လားလာ၊ မမ်ားစီရာ။ မႈတကာကို၊
ယုတၱာယုတၱိ၊ ဆင္ျခင္ၫိွ၍၊ ဇာတိေျမာက္ျမား၊ သူ႕စကားကုိ၊ ၾကားကထိုးထြင္း၊ ခ်က္ခ်င္းသိေပ၊
ဆိုတတ္ေခ်သည့္၊ ပရေမထူး၊ ေက်းဇူးျမတ္လွ၊ မိဘဆရာ၊ သူနာသူမြန္၊ တမန္တလိုက္၊ ႏႈတ္ပိုက္တသြယ္၊
သူငယ္တဦး၊ အ႐ူးက်ိဳးကန္၊ ႐ွိလမ္းသက္သီ၊ ရီၿမီသခင္၊ မင္းမာန္၀င္၍၊ ျပစ္တင္က်ဴးလြန္၊ မင္းဒဏ္အာဏာ၊
မပီးရာတည့္၊ ညတကာသားခ်င္း၊ သင္းပင္းတေဖာ္၊ ဆြီမ်ိဳးေတာ္ကုိ၊ မေလွ်ာ္ႏွိပ္စက္၊ ရမၼက္ဖံုးလႊမ္း၊
မၫွင္းပမ္းေကာင္း၊ တေၾကာင္းတမႈ၊ သူ႕လူကိုယ့္သား၊ မမွားဂတိ၊ မျငိစီရာ၊ ဘ႑ာတုပ္ခြန္၊ မလြန္႐ွာမွီး၊
အသီးအပင္၊ သည္တြင္ခံမႈ၊ ဆယ္စုတပံု၊ လံုးစံုၿပီးေျပ၊ အေစအသံုး၊ ျပည့္ပက္ခံုးက၊ စသည္ရံပတ္၊ အမတ္႐ို႕မွာ၊
အဂၤါသွ်စ္ပါး၊ ရည္လားနက္တိမ္၊ စည္းစိမ္နိမ့္ျဖင့္၊ ထားသင့္တတ္ျငား၊ ဂုဏ္ကိုးပါးသည္။ မင္းအားႏွလံုး
ေစာင့္သည့္ထံုး။

ျပည္ႀကီးအခ်ာ၊ ရာဇာပ၀ရ၊ နရိႏၵ႐ို႕၊ ျပည္မွမႈကြပ္၊ ယံုအပ္သူအား၊ ဂုဏ္သွ်စ္ပါးမွာ၊ ပညာဆန္းၾကယ္၊
ပရိယာယ္လည္း၊ ဆိုဘြယ္မဟိ၊ ကတိေျမာက္ျမား၊ စကားေကြ႔ေကာက္၊ သူတေယာက္လည္း၊
ထြင္းေဖာက္သိတတ္၊ တည့္မတ္သစၥာ၊ ပ႑ာမႀကိဳက္၊ ရင္၌တပါး၊ မျခားမြန္စြာ၊ အာဏာတန္ခိုး၊ မိုးသို႔ထစ္ထစ္၊
ပစ္လိမ့္လန္႔ေၾကာက္၊ တေယာက္မူကုန္၊ ပိုက္ၿခံဳတိုင္းေရး၊ မေတြးထင္ေပၚ၊ သွ်စ္ရပ္ေက်ာ္၍၊ ျပည္ေတာ္သာဘိ၊
မတ္က၀ိသည္၊ အသိျပည့္စံု၊ ဂုဏ္သွ်စ္ပံု။ မင္းႏွင့္အမတ္၊ ညီညြတ္တမူ၊ အက်င့္တူေသာ္၊ နတ္လူၾကည္ၫို၊
ဗဟုိရ္ေအာင္ခ်က္၊ ထီးကနက္လည္း၊ မပ်က္စည္ထြန္း၊ ႐ြာသြန္းပဇၨဳန္၊ လံုသည္မေဆာင့္၊ မေထာင့္ႏိုင္ငံ၊
ရီဆန္မယွား၊ ေတာသားမရဲ၊ ခပဲသတၱ၀ါ၊ အနာမထူ၊ မပူျငိမ္းခ်မ္း၊ မသြမ္းစစ္မက္၊ ခိုး၀ွက္မဟိ၊ ဇာတိစင္ၾကယ္၊
ျမက္ႏြယ္သစ္ပင္၊ ျမင္ျမင္သမွ်၊ ဆီးရသည္သာ၊ လူသစၥာေၾကာင့္၊ အနာေပ်ာက္ကင္း၊ ဥပါဒ္ခ်င္း၏။
မင္းလည္းသက္႐ွည္၊ ျပည္လည္းၾကာေညာင္း၊ ခႏၶာေျပာင္းလည္း၊ မေကာင္းပါယ္ရပ္၊ မကပ္ႏိုင္ဘိ၊ ပညာဟိသည္၊
ဇာတိမသံု၊ နတ္ေျခာက္ဘံု။

ထုိသုိ႔စကားေဟာင္းစာတမ္းတြင္ၫႊန္ျပထားခေသာ ပညာဟိစကား က်မ္းဂန္ထင္႐ွားႏွင့္ျဖစ္ပါသည္။
တမန္စကားေတာင္စား တရားအလြတ္ေလွ်ာက္သည္ကို သည္းခံေတာ္မူမွ ခႏၲီပရမံတေပါ- သူေတာ္ေကာင္းတရား
ထြန္းလင္းမည္ျဖစ္ပါသည္။

ယင္းသုိ႔ ေလာကဓမၼအေၾကာင္းႏွစ္ပါးကိုထုတ္ေဖာ္၍ အမတ္ႀကီးေလွ်ာက္လတ္ေသာ္ ျပည့္သွ်င္မင္းျမတ္
ခ်မ္းေျမ့ၾကည္လင္ေတာ္မူ၍ တမန္စကားေတာင္စားကို ေကာင္းမြန္စြာ ထားျမဲပီးကမ္းၿပီးေသာအခါ ႏွစ္လကုိ
ဆိုေတာ္မူၿပီးမွ ေလာကဓမၼႏွစ္ပါး နားလည္တတ္ကၽြမ္းသူ သံေတာင္စားႏွင့္ အခါပီးပုဏၰားေတာ္စၾကာ၀ေတးကုိ
သံဖက္၍ ထည့္ေတာ္မူလွ်က္ျပန္စီသည္။

ေလွ်ာက္ထံုးအမွတ္ (၅၇)

ရခိုင္ျပည္ တရားမေစာင့္ေသာမင္းမ်ားအေၾကာင္းေလွ်ာက္ထံုး။

တရံေရာအခါ၌ ျပည့္သွ်င္မင္းႀကီးမီးေတာ္မူသည္ကား- “ဤရကၡပူရတုိင္းျပည္တြင္ တရားမေစာင့္ေသာ ၀ိလုပၸေႏၷာ
လုယက္ဖ်က္ဆီးတတ္ေသာ ဇိနဂၤလအမ်ိဳး မင္းျပဳဘူးခလီသေလာ” မီးေတာ္မူလီရာ- အမတ္ႀကီးမဟာပညာေက်ာ္
ေလွ်ာက္ထံုးေသာ္ကား-

အသွ်င္မင္းျမတ္။ ေ၀သာလီၿမိဳ႕၌ ျဗဟၼဏရာဇာမင္းမ်ိဳးတဆယ့္ ေျခာက္ဆက္အဆံုး ျဗဟၼသိဒၶိမင္းလက္ထက္
မင္းႏွင့္အမတ္ တရားလြတ္ၾကသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ျပည္သူ႐ို႕လည္း ႐ုန္းၾကမ္းဆိုးသြမ္းလွ်က္ အဓမၼအမႈကုိရာ
ျပဳၾကသည္မ်ားသည္။ နတ္မိစၦာဆိုး၊ ယကၡဘီလူးမ်ိဳး႐ို႕ ၀င္ေရာက္ဖ်က္ဆီးၾကသည္ျဖစ္၍ လူအမ်ားသီႀကီ
ပ်က္စီးၾကရာ၊ ၿမိဳ႕႐ြာပ်က္ဘူးပါသည္။

ယင္းသည့္ေနာက္ ဓည၀တီၿမိဳ႕ေတာ္ မာရယုမင္းအမ်ိဳး ငါးဆယ့္ေလးဆက္အဆံုး မင္းငယ္ေပ်ာ္လွစည္သူလည္း
အမတ္ယုတ္႐ို႕၏မွားယြင္းေသာစကားကုိ နာယူလိုက္နာမိလီေသာေၾကာင့္ တရားပ်က္လတ္၍ တိုင္းျပည္မသာယာ
ဟိဘူးပါသည္။

ဇိနဂၢၤလအမ်ိဳး ၀ိလုပၸေႏၷာ- လုယက္ဖ်က္ဆီးတတ္ေသာ ဟိႏၷဇာဂံ- ယုတ္ႏြမ္းေသာ အက်င့္အၾကံအျပဳအမူဟိေသာ
အမ်ိဳးကိုးဆက္ မင္းမူေသာအခါ တိုင္းတပါးသို႔လည္း မိတ္မ၀င္၊ ရန္တင္လွ်က္သာျပဳေသာေၾကာင့္
ထိုမင္း႐ို႕လက္ထက္ ဥတုရာသီမမွန္၊ ဓါတ္ေလးပါးမညီ၍ ေကာင္းခင္၌ နီလနကၡတ္တာယာမေျဖာင့္လီရာ၊ ၀သႏၲဥ
တုခ်ဳပ္လီ၍ အစာယွားပါး၊ ခိုးသားဓါးျပ႐ို႕ေၾကာင့္ တုိင္းျပည္ပ်က္ေခ်သည္။၁၆၈

သည္ေနာက္ ဘီးေတာ္ကံရာဇာႀကီးမင္းဆက္စိုးေတာ္မူသည္မွ အသွ်င္မင္းျမတ္တိုင္ သာကီ၀င္မင္းမ်ိဳး
တဆယ့္ငါးဆက္႐ို႕တြင္လည္း၊ ၀ိလုပၸေႏၷ- လုယက္ဖ်က္ဆီးတတ္ေသာ နိဇဂၤလ- အမိ်ဳးငါးဆက္ အၾကား၀င္၍
ျဖစ္ဘူးပါသည္။ ထိုမင္း႐ို႕လက္ထက္ သာသနာေတာ္ကြယ္၍ တရားမဟိ မင္းႏွင့္အမတ္၊ ျပည္သူ႐ို႕ ကတိေလးပါး
လိုက္စားၾက၍ သူမုိက္သူယုတ္စည္ကားဘူးပါသည္။

အသွ်င္မင္းျမတ္။ ဘုရားသခင္ဆံုးမေတာ္မူေသာသာသနာေတာ္သည္ ေခါက္႐ွာငွက္ပ်ံသကဲ့သုိ႔
ဘုန္းပညာက်က္သေရႏွင့္ ျပည့္စံုေသာမင္းလက္ထက္ျဖစ္လွ်င္ သန္႔ယွင္းစင္ၾကယ္ေတာ္မူ၍
အလဇၨိက်င့္ေသာရဟန္း၊ အလဇၨိက်င့္ေသာ လူမဟိျခင္းေၾကာင့္ သာသနာေတာ္ထြန္းလင္းပါသည္။ အလိမၼာမဟိ၊
တရားမသိေသာမင္း၊ ရာဇသုံညလက္ထက္ျဖစ္လွ်င္ အလဇၨိရဟန္း၊ သူသြမ္းသူမိုက္ထြန္းကားလီရာ သာသနာေတာ္
ကြယ္သည္ပင္။

အသွ်င္မင္းျမတ္။ ဘုရားသခင္တံုေသာ္လည္း၊ မင္းကိုအမွီျပဳလွ်က္၊ သာသနာေတာ္ကုိထားရေၾကာင္း ထံုးေဟာင္း
က်မ္းဂန္ထြက္ဟိပါသည္။ ယင္းသို႔ အမတ္ႀကီးေလွ်ာက္လတ္ေသာ္ ျပည့္သွ်င္မင္းတရားႀကီး ႀကိဳက္ေတာ္မူသည္။

ေလွ်ာက္ထံုးအမွတ္ (၅၈)

ျပည္အဂၤါ၊ မင္းအဂၤါ၊ မွဴးမတ္အဂၤါစသည္မ်ားကိုေလွ်ာက္ထံုး။

တရံေရာအခါ ျပည့္သွ်င္မင္းႀကီးက က်မ္းအလာ ဇဗၺဴဒီပါကၽြန္း၌ျဖစ္ေသာ တိုင္းျပည္ႀကီး႐ို႕ကိုလည္းေကာင္း၊
ျပည္အဂၤါစေသာအေၾကာင္းအရာ အလံုးစံု႐ို႕ကိုလည္းေကာင္း၊ မီးေတာ္မူလီရာ- အမတ္ႀကီးမဟာပညာေက်ာ္
ေလွ်ာက္ထံုးမူကား-

အသွ်င္မင္းျမတ္။ တိုင္းႀကီးတဆယ့္ေျခာက္တိုင္းကို အဂုၤတၱိဳရ္ ၀ိသာဓုေပါသထသုတ္၌ လာသည္မွာေသယ်
ထိဒံအဂၤါနံ၊ မာဂဓာနံ၊ ကာသီနံ၊ ေကာသလာနံ၊ ၀ဇၨီနံ၊မလႅာနံ၊ ေစတိယာနံ၊ ၀ံသာနံ၊ ကု႐ုနံ၊ ပဥၥာလာနံ၊ မဇၨာနံ၊
သူရေသနာနံ၊ အႆကာနံ၊ အ၀ႏၲီနံ၊ ဂႏၶာရာနံ၊ ကေဗၺာဇာနံ၊

ယင္းသုိ႔က်မ္းဂန္အရေသာ္ကား-

၁။ အဂၤါနံ- အဂၤတိုင္း၌လည္းေကာင္း၊

၂။ မဂဓာနံ- မာဂတတိုင္း

၃။ ကာသီနံ- ကာသိကရာဇ္တုိင္း

၄။ ေကာသလာနံ- ေကာသလတိုင္း

၅။ ၀ဇၨိနံ- ၀ဇၨိတိုင္း

၆။ မလႅာနံ- မလႅတိုင္း

၇။ ေစတိယာနံ- ေစတိယတိုင္း

၈။ ၀ံသာနံ- ၀ံသတုိင္း

၉။ ကု႐ုနံ- ကု႐ုတိုင္း

၁၀။ ပဥၥာလာနံ- ပဥၥာလတိုင္း

၁၁။ မဇၨာနံ- မဇၨတိုင္း

၁၂။ သူရေသနာနံ- သူရေသနတိုင္း

၁၃။ အႆကာနံ- အႆကတိုင္း

၁၄။ အ၀ႏၲီနံ- အ၀ႏၲိတိုင္း

၁၅။ ဂႏၶာရာနံ- ဂႏၶာရတိုင္း

၁၆။ ကေမၺာဇာနံ- ကေမၺာဇတုိင္းလည္းေကာင္း။

ထုိမွတပါး၊ ကမၻာ့အဘိဓါန္က်မ္းအဆို၌လည္း တုိင္းႀကီးႏွစ္ဆယ့္တုိင္းဟူလွ်က္လာျပန္ပါသည္။

ပံုဗဟုေတၱကု႐ုသကၠာ၊ ေကာသလာ မာဂဓာသိ၀ိ။

ကလိဂၤါ၀ႏၲိ ပဥၥလာ၊ ၀ဇၨိဂႏၶာရ ေစတေယာ။

၀ဂၤါ၀ိေဒဟာ ကေမၺာဇာ၊ မဒၵါဘဂၢဂၤသီတဌာ။

ကသၼိရာကသီ ပ႑၀ါဒီ၊ သိယံုဇနပဒႏၲရာ။

ထုိသို႔ဆုိရာ၌ ဇနပုဒ္ အလိုစာဆိုယုတ္တက္ထြက္ဟိပါသည္။ ထိုမွတံုလည္း ျပည္ႀကီးႏွစ္ဆယ္ကို အဘိဓါန္က်မ္း၌
လာျပန္သည္ကား-

၁။ ဗာရာဏသီျပည္ ၁၁။ သာေကတျပည္

၂။ သာ၀တၱိျပည္ ၁၂။ ရာဇၿဂိဳဟ္ဟ္ျပည္

၃။ ေ၀သာလီျပည္ ၁၃။ ကပိလ၀တ္ျပည္

၄။ မိတိလာတိုင္း ၁၄။ သံသုမာရဂိရိျပည္

၅။ အာဠ၀ီျပည္ ၁၅။ ဣႏၵပတၱနဂိုရ္ျပည္

၆။ ေတာသဗၺိျပည္ ၁၆။ ဥတၱဌျပည္

၇။ ဥေဇၨနီျပည္ ၁၇။ ၀ါဋလိပုတ္ျပည္

၈။ တကၠသုိလ္ျပည္ ၁၈။ ေစတုတၱရာျပည္

၉။ စပၸာနဂိုရ္ျပည္ ၁၉။ သကၤႆနဂိုရ္ျပည္

၁၀။ သာဂလျပည္ ၂၀။ ကုသိနာ႐ံုျပည္

ထုိသို႔ေသာ တိုင္းႀကီးျပည္ႀကီး႐ို႕၌ ရာဇေညာ- မင္း႐ို႕တုပ္ခြန္ဆက္ေသာ ေက်းလက္ခ႐ိုင္ သေဘၤာဆိပ္႐ို႕ကိုဆိုရာ
သရတၱဒီပနီက်မ္းဂန္၌လာသည္ကား-

ဇဗၺဴဒီ ေပါသကဋသ႑ာေနာ၊ ဆန၀ုတိယာပနေကာဋိသကာသဟ ေသာတိ။

ဆပ႑ာသရတနာက ေရဟိန၀န၀ုတိယာ ေဒါနမုခသတဆတ ေႆဟိ။

တိကၡတၱံဳ ေတသဌိယာ နဂရသဟ ေႆတိစ သမႏၷဂေတာ။

ထုိသို႔ပါဌ္အရေသာ္ကား- ဇဗၺဴဒီေပါ- ဇဗၺဴဒီပါကၽြန္းသည္၊ သကဋသ႑ာေန- လွည္းဥပမာဟိ၏။ ဆန၀ု
တိယာပႏၷနေကာ ဋိသတသဟေႆတိ၊ ကုေဋကုိးသန္းေျခာက္သိန္းေသာ သေဘၤာဆိပ္႐ို႕ႏွင့္လည္းေကာင္း၊
ဆပ႑ာသရတနာကေရဟိ- ငါးဆယ့္ေျခာက္ပါးေသာ ရတနာမ်ိဳး႐ို႕စည္ကားရာျဖစ္ကုန္ေသာ၊ န၀နဂုတိယာ
ေဒါနမုခသတသ ဟေႆတိ- ကိုးသန္းကိုးသိန္းေသာ ေက်းလက္ခ႐ိုင္႐ို႕ႏွင့္လည္းေကာင္း၊ တိကၡတၱံဳသံုးထပ္
ေသသဌိ ယာဂရသဟေႆဟိ- တသိန္းသွ်စ္ေသာင္းကိုးေထာင္ေသာ ျပည္ရံ႐ို႕ႏွင့္လည္း၊ သမႏၵာဂေတာ-
ျပည့္စံုသည္ဟုဆိုလိုသည္။ ထုိမွတံုလည္း-

ဧတၱစအပါတာရ ပရိေကၡေပါ သာပေဏာ နိဂေမာ။

သပကာရာ ပဏံနဂရံ တံတံ၀ိပရိေတာ

ဂါေမာတိဣ ေမသံ တိဏၰံ ၀ိေသေသာ ဥာတေဗၺာ။

ဆုိရာ၌-ပေတၱဟ ဤအရာလည္း၊ အာပါကာရပရိေကၡေပါတံတိုင္း အရံကင္းလွ်က္၊ သာပေဏာ-
စ်ီးပြဲေရာင္း၀ယ္ကုန္သည္႐ို႕ျဖင့္ စည္ကားေသာ႐ြာသည္၊ နိဂေမာနိဂံုးလွ်င္တည္း။ သပါကာရဏံ- တံတိုင္းႏွင့္စ်ီး
စံုစြာဟိေသာဌာနသည္၊ နဂရံ- ၿမိဳ႕ဟူရာ၏။ တံတံ၀ိပရီေတာ- ယင္းသို႔ဆိုခေသာအရပ္၌၊ စ်ီးတံတုိင္းမဟိေသာ
အရပ္မူကား ဂါေမာ႐ြာလွ်င္တည္း။ ထိုမွတံုေသာ္လည္း-

ဇနပေဒါတိဧကႆရေညာရေဇၨာ ဧေကာေကာဌာေသာရဌႏၲိသကလံ ရဇၨံ ေဒ၀ိ တဗၺံ။

ယင္းသို႔ဟူရာ၌-

ဇနပေဒါတိ- ဇနပုဒ္မည္သည္ကား၊ သကလံရဇၨံ- အလံုးစံုေသာ ေကာင္းျခင္းႏွင့္ျပည့္စံုေသာ၊ ရဌံ- တိုင္းႀကီး
ျပည္ႀကီးဟူ၍၊ ေ၀ဒိတဗၺံ- သိအပ္၏။ ထိုမွတံုလည္း ျပည္ႀကီး႐ို႕၌၊ ၿမိဳ႕အဂၤါခုႏွစ္ပါးကို သတၱနိကယ္က်မ္း၌
အလာေသာ္ကား-

ဣဓဘိကၡေ၀- ရေညာပစၥႏၲိေမနဂေရ

ဧကသိေဟာတိ။ ပရိကၡရာေဟာတိ။

အႏူပရိယာယပေထာေဟာတိ၊ ဗဟုအ၀ုဓံ သႏၷိခိတံေဟာတိ၊ ဗဟုဗလကာေယာ

ပဋိ၀သတိ၊ ေဒါ၀ါရိေတာေဟာတိ၊ ပါကာေရာေဟာတိ။

ဘိကၡေ၀- ခ်စ္သား႐ို႕၊ ဣဓေလာေက- ဤေလာက၌၊ ရေညာ- တရား၌

လိမၼာေသာမင္း၏၊ ပစၥႏၲိေမ- အစြန္ျဖစ္ေသာ၊ နဂေရ- ၿမိဳ႕၌

၁။ ဧသိတာ- တန္းခါးတံတုိင္းသည္လည္းေကာင္း၊

၂။ ပရိကၡာ- က်ံဳးေျမာင္းသည္လည္းေကာင္း၊

၃။ အႏူပရိယာယေတာ- သူရဲၿပီးသည္လည္းေကာင္း၊

၄။ ဗဟုအ၀ုဓံ- မ်ားစြာေသာလက္နက္ကို၊ သႏၷိခိတံ- စု႐ံုးျခင္းသည္လည္းေကာင္း၊ ေဟာတိ- ျဖစ္၏။

၅။ ဗဟုဗလကာေယာ- မ်ားစြာေသာဗိုလ္ၿခီသူရဲ၊ သူခက္အေပါင္းလည္း ပဋိ၀သတိ- စြဲရပ္နီ၏။

၆။ ေဒါ၀ါရီေတာ- တန္းခါးေစာင့္ေသာ လိမၼာသူဟိျခင္းသည္၊ ေဟာတိ- ျဖစ္၏။

၇။ ပါကာေရာ- ၪမိ႔တံတိုင္း ခိုင္လံုျခင္းဟိသည္၊ ေဟာတိ- ျဖစ္၏။

ဣေမတိ သတၱဟိ နဂရ ပရိကၡေရတိ- ဤခုႏွစ္ပါးေသာ ၿမိဳ႕အျခံအရံအဂၤါ႐ို႕ျဖင့္၊ သုပရိကၡတၱ- ေကာင္းစြာ
၀န္းရံအပ္၏။ ထိုမွတံုလည္း မင္း႐ို႕ျပသေသာ တရားခုႏွစ္ပါးကို ရာဇနီတိက်မ္း၌လာသည္ကား-

သာမိသာမိႏူေဂါ မေစၥာ၊ ဇနပေဒါပိသဇၨေနာ။

ဒုဂၢံဒုဂၢေဏာ ေပတံ၊ ဒေ႑ာ ေဒါသာႏူ႐ုပေတာ။

ေတာေသာအယကၡယသမၸတၱိ၊ မိတၱဥၥဘယသံယုတၱံ။

သတၱပကတိေယာ- ေဟာႏၲိ၊ ၀ုတၱာနီတိ ၀ိစကၡဏာ။

၁။ သာမိ-အစိုးရတရားလိမၼာေသာမင္းလည္းေကာင္း။

၂။ သာမိႏူေဂါ-မင္းအလိုကုိသိတတ္ေသာ အမေဇၨာအမတ္လည္းေကာင္း။

၃။ သဇၨေနာဇနပေဒါပိ- သစၥာဓမၼစေသာသူေတာ္ေကာင္းစ့စံုစြာေသာ ဇနပုဒ္ေက်း႐ြာစည္ကားျခင္းလည္းေကာင္း။

၄။ ဒုဂၢံဒုဂၢဂုေဏေပတံ- က်ံဳးေျမာင္းခိုင္ခန္႔စြာ၊ ျပအိုး၊ တန္ေဆာင္း၊ ခက္ဘြယ္ဟိေသာၪမိ႔လည္းေကာင္း။

၅။ ေဒါသာႏူ႐ူပေတာဒေ႑ာ- အမႈႀကီးငယ္ဟိလတ္ေသာ္၊ အ၀ီးအနီး မ႐ြီးမူလွ်က္ အျပစ္ႏွင့္ေေလွ်ာ္စြာ
ဒဏ္ပီးျခင္းလည္းေကာင္း။

၆။ အကၡယသမၸတၱိေကာေသာ- က်ီ၊ က်၊ တိုက္၊ စည္၊ ဘ႑ာ မကုန္ႏိုင္ေအာင္ဟိျခင္းလည္းေကာင္း

၇။ ဘယသံယုတၱံမိတၱံ- ရန္သူေရာက္ေသာအခါ ကူညီညာေသာမိတ္ဆြီျပည္ေထာင္ မင္းခ်စ္ကၽြမ္း၀င္
မ်ားျခင္းလည္းေကာင္း။

ဣတိ ဤသုိ႔၊ သတၱပကတိေယာ- မင္း၏ျပကေတ့ခုႏွစ္ပါး႐ို႕သည္၊ ေဟာႏၲိ- ျဖစ္ကုန္၏။

ထိုမွတံုလည္း ၿမိဳ႕၏ကိရိယာ အစာေလးပါးကို သတၱနိပါတ္အဂုတၱိဳရ္က်မ္း၌လာသည္ကား-

ဗဟုတိကာကေဌာဒကံ-သႏၷခိတံေဟာတိ။

ဗဟုသာလိယ၀တံ သႏၷိခိတံေဟာတိ။

ဗဟုတိလမုဂၢမာသာပရဏၰံသႏၲိခိတံေဟာတိ။

ဗဟုေဘသဇၨံ သႏၲိခိတံေဟာတိ။

ဣေမသံစတုံႏၷံအဟာရာနံနိကာမလာဘီ ေဟာတိ။

၁။ ဗဟုသီကာကေဌာနဒကံ- မ်ားေသာျမက္ ထင္း ရီကို၊ သႏၲိစိတံ- စုေဆာင္း၍ဟိျခင္းလည္းေကာင္း။

၂။ ဗဟုသာလိယသတံ- မ်ားေသာစပါး၊ ေျပာင္းကို၊ သႏၷိစိတံ- လုပ္ေဆာင္ရာ ႀကီးက်ယ္ဟိျခင္းလည္းေကာင္း။

၃။ ဗဟုတိလမုဂၢမာလာပရဏၰံ- မ်ားေသာ ႏွမ္းပဲ ဟင္းသီးဟင္း႐ြက္မ်ိဳးကို၊ သႏၷိစိတံ- လုပ္ခင္းဟိေသာ
အရပ္လည္းေကာင္း။

၄။ ဗဟုေဘသဇၨံ- မ်ားေသာေထာပတ္ ဆီဥပ်ားရည္ကုိ သႏၷံစိတံ- ဆိုက္ေရာက္ေပါမ်ားဟိျခင္းလည္းေကာင္း။

ဣေမသံစတုႏၷံ အဟာရနံ- ဤေလးပါးစံုေသာအစာ႐ို႕၏၊ ယတၱ-အၾကင္ၿမိဳ႕၌ နိဘာမလာတိ- အလိုဟိ
တိုင္းျပည့္စံုသည္၊ ေဟာတိ- ျဖစ္၏။

စစ္အဂၤါေလးပါး႐ို႕ကို အဘိဓါန္က်မ္း၌လာသည္ကား-

ဟတၱိႆရထပတၱိ- ဟူရာ၌

၁။ ဟတိ- ဆင္ ၂။ အႆ- ျမင္း ၃။ ရထ- ရထား ၄။ ပတၱိ- ၿခီသည္

စတုရဂိနိေသနာ စစ္အဂၤါေလးပါးဟူရာသည္။

မင္း႐ို႕အားငါးပါးကို စတၱာလိသနိပါတ္၌လာသည္ကား-

ဗလံပဥၥ၀ိဓံေလာေက၊ ပုရိသသၼံမဟဂၢေတ။

အတဗာဟုဗလံနာမ၊ စရိမံစု႐ုေတဗလံ

ေဘာဂဗလဥၥဒီသာ၀ု၊ ဒုတိယံ၀ုစၥေတဗလံ။

အမစၥဗလဥၥဒီဃာ၀ု၊ တတိယံ၀ုစၥေေတဗလံ။

အဘိဇစၥဗလေဥၥစ၊ တံစတုတၱံအသံသလံ။

ယာနိေစတာ နိသဗၺာနိ အဓိဂဏွာတိပ႑ိေတာ။

တိဗလာနံဗလံေသဌံ၊ အဂၢံပညာဗလံဗလံ။

ပညာဗေလ-နပတၱေဒၶါ-အတၱံ၀ိႏၵတိ ပ႑ိေတာ။

မဟာရာဇာ- ျမတ္ေသာမင္းႀကီး၊ ပုရိသသၼိ- ေယာက်္ားေကာင္း၌၊ ပဓ၀ိစံ- ငါးပါးေသာ၊ ဗလံ- အားသည္၊
ဗဟုလတံ ဟူရာ၌-

၁။ ဗဟုသုတအၾကား အျမင္ထံုးေကာင္းသက္သီျပည့္စံုလိမၼာေသာ ႏွလံုးအားသာလွ်င္အရင္း၊ လက္႐ံုးအားမူကား-
စရိယံ- ယုတ္ေသာအား။

၂။ မဟာရာဇာ- ျမတ္ေသာမင္းႀကီး။ ေဘာဂဗလဥၥ- ေ႐ႊေငြစသည့္ဘ႑ာထုပ္ ခြန္အမွန္ကုိခံယူ၍ မ်ားစြာဟိျခင္း၊
ဒုတိယဗလံ- ႏွစ္ခုေျမာက္ေသာအား။

၃။ အမစၥဗလံ- ပညာဆန္းၾကယ္ နက္နဲထုိးထြင္းေသာ အမတ္ေကာင္းဟိျခင္း၊ တတိယဖလံ သံုးခုေျမာက္ေသာ
အား။

၄။ အဘိဇစၥဗလံ- အလြန္အမ်ိဳးေစာင့္ေသာအမ်ိဳးျမတ္ျခင္း၊ တံဖလံ- ထိုအားသည္ စတုတၱဗလံ- ေလးခု
ေျမာက္ေသာအား။

၅။ ပညာဗလံ- ပညာထိုးထြင္းသိႏိုင္ျခင္း။

သဗၺာနိ- ခပ္သိမ္းကုန္ေသာ၊ ယာနိေစတာနိ- အၾကင္ငါးပါး႐ို႕ကို။ ပ႑ိေတာ- ပညာဟိေသာသူသာလွ်င္၊
အသံသယံ- အခၽြတ္မယြင္း၊ အဓိဂဏွာတိ- လႊမ္းမုိး၏။ တံသၼာ- ထို႔ေၾကာင့္၊ ဗလာနံ- ေလးပါးေသာ
အား႐ို႕ထက္ ပညာဗလံ- ပညာအားကိုရာလွ်င္၊ ေသဌဗလံ- ခ်ီမြမ္းအပ္ေသာအားဟူ၍၊ အဂၢဗလံ- ျမတ္ေသာ
အားဟူ၍၊ ၀ုစၥတိ- ဆိုအပ္၏။

ထိုမွတပါးတံုလည္း မင္းက်င့္တရားဆယ္ပါးကို သု၀ဏၰသာမဇာတ္၌

၁။ ဓမၼဥၥမဟာရာဇ မာတာပီတု-သုခတၱိယ။ ဣဓ ဓမၼံစရိကၡာန၊ ရာဇသဂၢံဂမိႆတိ။

၂။ ပုတၱဒါေရသု

၃။ မိတၱာမေစၥသု

၄။ ၀ါဟေနသုဗေလသုစ

၅။ ၀ါေမသုနိဂေမသုစ

၆။ ရေဌသုဇနပေဒသုစ

၇။ သမဏျဗဟၼေတာသုစ

၈။ မိဂပကၡိသု

၉။ ဓေမၼာသုစိေဏၰာ သုဓါ၀ေတာ

၁၀။ ဓမၼဥၥရမဟာရာဇာ ဣႏၵာ ေဒ၀ါသျဗဟၼကာ သုစိေဏၰနဒိ၀ံပတၱာ၊ မာဓမၼံ ရာဇပမာဒ။

မဟာရာဇာ-ျမတ္ေသာအသွ်င္မင္းႀကီး

၁။ မာတာပီတု- မိဘ႐ို႕၌ လည္းေကာင္း

၂။ ပုတၱဒါေရသု- သားသမီး႐ို႕၌ လည္းေကာင္း

၃။ မိတၱာ-မေစၥသု- ဆြီမ်ိဳးစေသာမူးမတ္႐ို႕၌ လည္းေကာင္း

၄။ ၀ါဟေနသုဗလသုစ- ဆင္ျမင္းဗိုလ္ပါ႐ို႕၌ လည္းေကာင္း

၅။ ဂါေမသုနိဂေမသုစ- ႐ြာငယ္ ႐ြာႀကီး႐ို႕၌ လည္းေကာင္း

၆။ ရေဌသုဇနပေဒသုစ- ဇနပုဒီႏိုင္ငံအစြမ္း႐ို႕၌ လည္းေကာင္း

၇။ သမဏျဗဟၼေကာသုစ- ရဟန္း၊ ပုဏၰား သူေတာ္ျမတ္႐ို႕၌ လည္းေကာင္း

၈။ မိဂပကၡိသု- သားငွက္သတၱ၀ါ႐ို႕၌ လည္းေကာင္း

၉။ ခတၱိယ- ရီၿမီအစိုးရေသာ မဟာရာဇာျမတ္ေသာ မင္းႀကီး၊ ဓမၼံ- တရားကို စရ- က်င့္ေတာ္မူပါေလာ့။
သုခိေဏၰာ- ေကာင္းစြာက်င့္အပ္ေသာ၊ ဓေမၼာ- သူေတာ္ေကာင္းတရားသည္၊ သုခါ၀ေတာ-
ခ်မ္းသာကိုေဆာင္တတ္၏။ ရာဇ- မင္းျမတ္၊ ဣဓ- ဤေလာက၌၊ ဓမၼံ- တရားကို၊ စရိကၡာန- က်င့္၍၊ သဂၢံ-
နတ္ျပည္သို႔၊ ဂမိႆတိ- လားရအံ့။

၁၀။ မဟာရာဇ- ျမတ္ေသာမင္းႀကီး၊ ဓမၼံ- တရားကို၊ စရ- က်င့္ေတာ္မူပါေလာ့၊ သျဗဟၼကာ-ျဗဟၼာႏွင့္တကြ၊
ဣႏၵာေဒ၀ါ- သိၾကားမိ်ဳး႐ို႕သည္၊ သုစိေဏၰန- ေကာင္းစြာက်င့္သျဖင့္၊ ဒိ၀ံ- နတ္ျပည္သို႔၊ ပတၱာ- ေရာက္ကုန္၏။
ရာဇ- ျမတ္ေသာမင္း ဓမၼံ-တရားကို၊ မာပမာဒ-မေမ့မေလွ်ာ့သင့္။

ယင္းသို႔က်မ္းဂန္လာသည့္အတိုင္း ပညာဟိ႐ို႕ဆိုခေသာ ရာဇ၀တၱဳစာေဟာင္း၌ အလာမူလည္း-

ေဇယ်ာၾကငွန္း၊ စိုးစံျမန္းသည္၊ ေ႐ႊနန္းသွ်င့္၊ ဂုဏ္ကိုးအင္မင္း႐ို႕မွာ၊ တရားေစာင့္ ထီးျဖဴေထာင္း႐ို႕၊
အေၾကာင္းကိရိယာကား၊ သတၱ၀ါအေပါင္း႐ို႕အား၊ အနီးအ၀ီးမ႐ြီး၊ ပညာမ်ားကို လက္သံုးဓါးပမာ ထက္ေအာင္သြီး၍
ဆိုေရးဟိလတ္ရာလည္း၊ ယုတၱာယုတၱိၫိွ၊ ဂတိမလိုက္၊ တိမ္တိုက္ခၽြန္လႊား၊ မိုးႀကိဳးလားသို႔၊ စကားတည္ၾကည္၊
အ႐ွည္ထြန္းလင္းဘိေအာင္၊ က၀ိလူသမာ၊ ၾကားေသာ္ႏွစ္ၿမိဳး၊ သန္းမၫိွဳးသည္၊ မင္း႐ို႕လကၡဏာတည္း။

ရတနာစံုျပည့္ၿဖိဳး၊ န၀ရတ္ဂုဏ္၊ ကိုးပါးၪခံသည္။ ေလာက္လံုမင္းေကာင္းမ်ိဳး႐ို႕၊ က်င့္႐ိုးျပည့္အဂၤါ၊ အပရိဟာနိ၊
ေက်းဇူးဟိသည္၊ သတိမလြတ္သာတည္း။ က်မ္းအမွာသဂၤဟ၊ မခြစီလို၊ ျဗဟၼစိုရ္မူ၊ ႏွလံုးျဖဴ၍၊
အယူတည့္မတ္ရာ၏။ ဗဟုသုတဆိုသည္မွာ၊ စကားနဂၣိ၊ ၾကားတိုင္းသိစီသား။ မီးပုစၦာလာသမွ်၊ ႐ြ႐ြၿပီးေျဖ၊
သူ႔အေနကို၊ ရိပ္ေျခသိတတ္မွတည့္၊ ဥာဏဥာဏ္မ႑ိဳင္၊ ဒသဆယ္ခ်က္၊ ယြင္းမကြက္ေအာင္၊
ေရႊလက္ၿမဲစြာကုိင္၍၊ ခ႐ုိင္တိုင္းတပါး၊ မကားႏွဳတ္ဆက္၊ မိတၱာယွက္ေအာင္၊ အမ်က္မလြန္၊ ထံုးနည္းၫႊန္လွ်က္၊
မတ္မြန္ေစလႊတ္ထားခ်င့္၊ မုိက္မွားအ၀ိဇၨာ၊ မိစၦာဖံုးလႊမ္း၊ မင္းၾကမ္းမင္းဆိုး၊ နည္းကိုခိုး၍၊ စစ္ထိုးမျပဳရာတည့္၊
လုပ္စားသီးပြင့္မ်ိဳး၊ ဆယ္ဘို႔တဘို႔၊ မင္းအခြန္၊ မလြန္ခံစား႐ိုးက၊ တိုး၍မယူသာ၊ သူေလွာင္ေလွ်ာက္ထား၊
ဂံုးစကားေၾကာင့္၊ အမွားမဆိုရာသည္။ မဟာဓမၼရာဇ္၊ သွ်င္ေစာစစ္။

ႏြယ္ျမစ္စဥ္လာ၊ ျမတ္ရာဇာ႐ို႕၊ စၾကာေရာက္ရာ၊ အေၾကာင္းမွာေပ၊ ပရေမဘုန္းသမၻာ၊ မဟာဇိနီ၊ သာကီဧကရာ႐ို႕၊
ႀကီးက်ယ္စြာမင္းတံဆိပ္၊ ဘိသိက္ေတာ္ခံ၊ တိုင္းႏိုင္ငံကို၊ စိုးစံကြပ္ၫွပ္ႏွိပ္၍၊ လူ႐ို႕ထိပ္မင္းစဥ္လာ၊
ဘိသိက္သြန္း႐ိုး၊ ေမာ္ကြန္းထိုး၍၊ မင္းမ်ိဳးျမတ္ကညာႏွင့္၊ လက္ယာရစ္ခ႐ုသင္း၊ မင္း႐ို႕သံုးရ၊ ျဗဟၼဏလည္း၊
မူလသိကၡာရင္းႏွင့္၊ မယြင္းက်မ္းအမွာ၊ ညီစြာက်င့္႐ိုး၊ ဘီဘိုးဆင္းသက္၊ ဘိသိက္ဆက္မွန္ရာ၏။ ဂဂၤါငါးရပ္ရီ၊
စီးလီမျပန္၊ ၀တ္ဆံၾကာမိ်ဳး၊ မၫိႈးပန္းသၿပီႏွင့္၊ ၫြန္႔၀ီ၀ီျမက္ၿမီဇာ၊ ရီသဖန္းပ်ဥ္၊ ယွဥ္သည္နံသင့္ရာ၌၊
ပန္းစုံစြာသစ္ေလးပင္၊ ေတာင္ေျမာက္ေလးရပ္၊ တင့္အပ္စိုက္ထားက်င္မူ၊ စစ္အဂၤါေလးပါးခင္း၊ ပုဏၰားငါးရာ၊
ျဖဴစြာခ႐ုသင္းႏွင့္၊ သဲတလင္းညီၫြတ္ရာ၊ ဂဂၤါျမစ္ကမ္း၊ ပြဲလမ္းမျပတ္၊ မ႑ပ္သံုးေဆာင္မွာလည္း၊ ျဖဴနီ၀ါဆင္စ႐ိုး၊
နပ်ိဳးၾကံအုန္း၊ ပင္လံုးသီးပင္၊ ၀န္းက်င္ဆပ္သြား၊ ခရားခက္ဆုိင္၊ စကားလိႈင္၍၊ သင္းႀကိဳင္စီေၾကာင္းထားေလာ့၊
ေျဖာင့္မမွားသည္၊ တရားလိမၼာ၊ အမတ္သူဌီး၊ ဘိုးဘီး႐ိုးမွန္စြာႏွင့္၊ မဂၤလာအခါနကၡတ္ေကာင္း၊ ပညာေျမာ္ျမင္၊
ရီၿမီ့သွ်င္လည္း၊ ဂုဏ္လွ်င္အသိ၊ ဂတိေလးပါး၊ တရားတည္စီေၾကာင္းတည္း။ ႐ွိထံုးေဟာင္းက်မ္းအလာ၊
မညီယုတ္တက္၊ ေပါ့ပ်က္မဟိသာတည္း။ ႀကီးေတဇာကၽြန္းလံုးမိုး၊ ဘိသိက္ခံၿပီး၊ သစၥာႀကီးသည္၊
ေစာထီးမင္းေကာင္းမ်ိဳး႐ို႕၊ ဆို႐ိုးစဥ္လာ၊ ကိုယ္၏အသက္၊ ပ႐ြက္ျခပုန္း၊ ႏွလံုးမျခားသာတည္း။ သတၱ၀ါကုိ၊
မိတၱာစံုခြီရစ္၊ ၫြန္႔သစ္တက္၀ီ၊ က်က္သရီေၾကာင့္၊ ၿဖိဳး၀ီလူနတ္ခ်စ္၏။ ေလးပါးအျပစ္ခ်င္းခ်င္းကြာ၊
ျပည္သူလုပ္ခြန္၊ မလြန္စားထိုက္ရာသည္။ မဟာႏြယ္ျမစ္၊ ဘုန္းပြင့္သစ္။ ရဟန္းသိကၡာ၊ မင္းမွာဘိသိက္၊
သူေတာ္စိတ္သည္၊ မဖိတ္က်င့္႐ိုး၊ အျမတ္မ်ိဳး-

ယင္းသို႔ ဘိသိက္ခံေသာမင္း႐ို႕က်င့္ရာသည့္ အေၾကာင္းထံုးေဟာင္းႏွင့္အညီ အဂုတၱိဳရ္က်မ္း၌ အပရိတယနိယ
တရားခုႏွစ္ပါး႐ို႕သည္ကား-

ကတေမစလိဓ၀ံ၀ဓဇၨံနံ၊ ၀ုဎုိေယ၀ပါဋိကၤခါ။ ေနာပရိဟာနိ။

ထိုသို႔ဟူရာ၌- သတၱခုႏွစ္ပါးကုန္ေသာ၊ အပရိယာနိယဓမၼ- တိုင္းႏိုင္ငံ႐ို႕ကို စည္ပင္စီတတ္ေသာ
တရားခုႏွစ္ပါးသည္၊ ဘိသိက္ခံေသာမင္း႐ို႕ မမိစီရေအာင္ ေစာင့္အပ္ေသာတရားကို ပါဠိကခၤါအလို႐ိွအပ္၏။
ပရိဟာနိ- ဆုတ္ယုတ္ေသာ မေကာင္းက်ိဳးတရားကုိ၊ ေနာပါဋိကခၤါ- အလိုမဟိရာ။ ယင္း႐ို႕ ခုႏွစ္ပါးတရား
အဓိပၸါယ္ေသာ္ကား-

၁။ ပညာဟိမူးေကာင္းမတ္ေကာင္း႐ို႕ႏွင့္ ပစၥဳပၸန္သံသရာ တုိင္းျပည္သာယာေသာ အေၾကာင္းမ်ားကို မျပတ္စည္ေ၀း
ေျပာဆိုျခင္း။

၂။ ႐ွိမင္းေကာင္း မင္းျမတ္႐ို႕ထံုးဥပေဒျပဳလွ်က္၊ ေကာင္းေသာအမႈ ပညတ္ထားခသည္ကို မေဖာက္ျပန္ျခင္း။

၃။ သူေတာ္ျမတ္႐ို႕အား၊ ဂါရ၀တရား မျပတ္ျပဳ၍ ေကာင္းေသာစကားကိုနားေထာင္ျခင္း။

၄။ သြမ္းသြပ္၍ သူ႔မယား႐ို႕ကို က်ဴးလြန္စြာမျပဳျခင္း။

၅။ ျပည္တြင္း၊ ျပည္ပေစာင့္နီကုန္ေသာ သမၼာေဒ၀နတ္႐ို႕အား၊ နတ္စာမျပတ္ပီးျခင္း။

၆။ ရဟန္း၊ သံဃာ႐ို႕၌ေကာင္းေသာအက်င့္ကိုက်င့္ရာေသာအေၾကာင္း ပညတ္ေစာင့္ေယွာက္ျခင္း။

၇။ တိုင္းတပါး၌ဟိေသာ သူေတာ္ေကာင္းပညာဟိ႐ို႕အား ေရာက္ေပါက္ပီးကမ္း မင္းခ်င္းမိတ္ဆြီ၀င္ျခင္း။

ဤခုႏွစ္ပါးေသာတရား႐ို႕သည္ တုိင္းျပည္သာယာေသာအေၾကာင္းလွ်င္တည္း၊

ထိုမွသဂၤဟတရား ေလးပါးဟူသည္ကား-

သႆေမဓံ၊ ပုရိသေမဓံ၊ သမၼာပါသံ၊ ၀ါစာေပယ်ႏၲိ။ စတၱာရိသဂၤဟ၀တၱဳနိ အေဟသံု။

၁။ သႆေမဓံ-အခြန္အထုပ္ျပည္သူ႐ို႕၌ ဆယ္ဘို႔တဘို႔ခံယူရာ လြန္စြာမျပဳလုပ္ျခင္း

၂။ ပုရိသေမဓံ- မင္းမႈထမ္းစြဲျမဲသူ႐ို႕အား ရိကၨာ၀တ္စား ပီးကမ္းျခင္း

၃။ သမၼာပါသံ- ဆင္းရဲသားျပည္သူ႐ို႕အား ဥစၥာရင္းႏွီး ပီးကမ္းျခင္း

၄။ ၀ါစာေပယ်ံ- ဆြီႀကီးမ်ိဳးႀကီး၊ သူေတာ္ေကာင္းပညာဟိ႐ို႕အား ခ်စ္ဘြယ္ေသာစကားကုိ ဆိုတတ္ျခင္း။

ဣတိဣမာနိစတၱာရိ၊ ဤေလးပါးေသာတရား႐ို႕သည္၊ သဂၤဟ၀တၱဳနိ- သဂၤဟတရား႐ို႕သည္၊ ေဟတံု- ျဖစ္ကုန္၏။

အမတ္ေကာင္းအဂၤါသွ်စ္ပါးရာဇနီတိက်မ္း၌လာျပန္သည္ကား-

သုတ၀ါ-သီလ၀ါသူေရာ၊ ၀ီရ၀ါ၊ သိဒၶိေကာဗလံ၊

အလုေဒၶါပီယစုေပါစ၊ မႏၲိေနဌဂၤမုစၥေတ။

၁။ သုတ၀ါ- အၾကားအျမင္ ထံုးေဟာင္းသက္သီႏွင့္ျပည့္စံု၍ ဥာဏ္ပညာဆန္းၾကယ္ႀကီးရင့္ျခင္း။

၂။ သီလ၀ါ- သီလသီတင္း ေစာင့္ျခင္း။

၃။ သူေရာ- ရဲရင့္ေသာသတၱိလည္း ဟိျခင္း။

၄။ ၀ီရ၀ါ- လံု႔လ၀ီရိယႏွင့္ ျပည့္စံုျခင္း။

၅။ သိဒၶိေကာ- ရန္ကိုေအာင္တတ္ၿပီး စီတတ္ေသာစြမ္းရည္ႏွင့္ျပည့္စံုျခင္း။

၆။ ဗလံ- စြမ္းပကားခြန္အားလည္းဟိျခင္း။

၇။ အလုေဒၶါ- သူ႔စည္းစိမ္ဥစၥာကို ဖ်က္ဆီးလိုေသာအၾကံကင္းျခင္း။

၈။ ပီယ႐ူေပါ- ခ်စ္ဘြယ္ေသာစကားကုိလည္း ဆိုတတ္ျခင္း။

အဌဂၤ- ထိုအဂၤါသွ်စ္ပါးကို၊ မႏၲိေနာ- အမတ္ေကာင္း၏အဂၤါဟူ၍၊ ၀ုစြေတ- ဆိုရာ၏။ စစ္သူႀကီးအဂၤါ
ကိုးပါးမူလည္း ပညာ၀ါပရမဒၵေႏၲ၊ ေဇယ်ဘုမၶိသုဇာနကံ။ ဗ်သေန သုပရိစၥာဂံ၊ သေမာ ဒုကၡံ သေမာသုခံ၊ သမတံ
သုစိသတညံ၊ ၀ါဟေနသု အေစဒကံ။ ဂိရသူရဂုေဏာ ေပတံ၊ ေသနာ-ေမာေကၡ၀ိဓီယေတ။

၁။ ပရမဒၵေႏၲ- တဘက္ရန္သူကုိႏွိမ္ႏွင္းရာ၌ ပည၀ါ- ထိုးထြင္းေသာ ပညာဟိျခင္း။

၂။ ေဇယ်ဘုမၼိသုဇာနကံ-ေအာင္ၿမီေအာင္ရပ္ စစ္ထြက္စစ္ခ်ီ ေကာင္းခင္တိမ္နိမိတ္ နီလား နီလာစေသာအမႈ႐ို႕ကို

တတ္သိလိမၼာျခင္း။

၃။ ဗ်သေနသု- စစ္ၿမီမလွပ်က္လတ္ေသာအခါ၌ အပရီစၥာဂံ- ရဲမက္ဗိုလ္ၿခီ႐ို႕ကို သိမ္း႐ံုးခ်ဳပ္တတ္ျခင္း။

၄။ သေမာဒုကၡံသေမာသုခံ- မင္းႏွင့္ဆင္းရဲခ်မ္းသာ ပမာတူမွ်ျပဳတတ္ျခင္း။

၅။ သမတံ- စြမ္းပကားခြန္အားလည္း ဟိျခင္း။

၆။ သုခီ- သန္႔ခ်င္းစင္ၾကယ္ေသာ အေလ့ဟိျခင္း။

၇။ သတညံ- ေသနဂၤဗ်ဴဟာစေသာ က်မ္းဂန္ထံုးသက္သီတတ္ျခင္း။

၈။ ၀ါဟေနသု- ရဲမက္ဗိုလ္ၿခီ႐ို႕ကို အေစဒကံ- မပင္မပန္းစီမႈျပဳတတ္ျခင္း။

၉။ ၀ီရသူရဂုေဏာေပတံ- လံု႔လ၀ီရိယႏွင့္ျပည့္ုစံုျခင္း

ဧတံ- ဤကိုးပါးေသာအဂၤါ႐ို႕ႏွင့္ ျပည့္စံုေသာသူကုိ ေသနာေမာေကၡ- ေသနာပတိ စစ္သူႀကီးအရာ၌၊ ၀ိဓီယေတ-
ခန္႔ထားအပ္၏။

ထိုမွတံုလည္း တတိုင္းတျပည္သို႔ေစသူ တမန္အဂၤါသွ်စ္ပါးကို အဂၤုတၱိဳရ္က်မ္း၌လာသည္ကား-

အဌဟိဘိကၡေ၀ အေဂၤဟိ သမႏၷာဂေတာ ဒူေတယ်ံဂႏၲဳမရဟတိ။ ကတေမဟိ

အဌဟိ။ ေသာတာစ ေဟာတိ။ သာေ၀တာစ။ ဥဂၢေဟတာစ၊ ဓါေရ တာစ၊ ၀ိညာတာစ၊

၀ိညာေပတာစ၊ ကုသေလာစ၊ သဟိတာဟီတႆ။ေနာစ၊ ကလမာကာရေကာ။

မဟာရာဇာ- ျမတ္ေသာမင္းႀကီး၊ အဌဟီအေဂၤဟိ- သွ်စ္ပါးေသာအဂၤါ႐ို႕ႏွင့္၊ သမႏၷာဂေတာ- ျပည့္စံုေသာ
သူသည္။ ဒူေတယ်ံဂႏၲံ- တမန္အရာ၌ခန္႔ျခင္းငွာ၊ အရဟတိ- ထိုက္၏။ ကတေမဟီ- အဌဟီ-
သွ်စ္ပါးဟူသည္ကား-

၁။ ေသာတာစ- သူ႔စကားကိုၾကားလွ်င္ အစအဆံုးအဓိပၸါယ္ကို ကုန္စြာနားလည္ျခင္း။

၂။ သာေ၀တာစ- ၾကားေသာစကားကို ဆန္းၾကယ္ေအာင္ဆိုႏိုင္တတ္ျခင္း။

၃။ ဥဂၢေဟတာစ- အထူးအျဖင့္ မွတ္သားသိတတ္ျခင္း။

၄။ ဓါေရတာစ- အမွတ္ျမဲစြာ မမိမေလွ်ာ့ျခင္း။

၅။ ၀ိညာတာစ- လူ၏အရိပ္အေျခကို သိတတ္ျခင္း။

၆။ ၀ိညာေပတာစ- လူ၏အရိပ္အေျခ အရည္အခ်င္းကို သူတပါးအား ေျပာဆိုေလ့ဟိျခင္း။

၇။ သဟီတာဟီတႆ- စီးပြားေရး၌ သန႔္ေသာဥစၥာႏွင့္၊ ကုသေလာစ- လိမၼာေသာ အသက္မြီးမႈဟိျခင္း။

၈။ ေနာစကလဟကာရေကာ- တတိုင္းတျပည္သို႔ေစရာ၌ မ်က္လိုက်ဴးလြန္စြာ ရန္႐ွက္တင္မႈ မဟိျခင္း။

ကၠဳေမအဌ- ဤသွ်စ္ပါး႐ို႕သည္ တမန္ေစရာ အမတ္႐ို႕အဂၤါမည္၏။

ထိုမွတပါး ျပည့္သွ်င္မင္း႐ို႕၌ယံုအပ္ေသာကၽြန္ေကာင္းအဂၤါငါးပါး ရာဇနီတီက်မ္း၌ လာသည္ကား-

ပါပါစတံ်နီ၀ါေရယ်၊ ဟီေတေယာဇယ်ဂံုဟဏံ။ ဂုေဟယ်စ ဂုဏံကေရ အာပေဒစ၊

နဇဟေတ။ ဒေဒယ်ကာ ေလသုမိတၱ၊ လကၡဏံ ပ႑ိတာအာဟု။

ဆိုရာ၌ သုမိတၱာကၽြန္ေကာင္းသည္-

၁။ စတ်ံ- အသွ်င္မင္းအား၊ ပါပါ- မေကာင္းမႈမွ၊ နီ၀ါေရယ်- မျဖစ္စီရာ။

၂။ ဟီေတ- သံသရာအက်ိဳးစီးပြား႐ို႕၌ ေယာေဇယ်- ထြန္းလင္းစိမ့္ေသာငွာ၊ ဂုဟဏံ- အသွ်င္မင္းအား၊
ဂုေဟယ်- ေျပာဆိုတတ္ျခင္း။

၃။ ဂုဏံ- အသွ်င္ေက်းဇူးဟိေသာအမႈကို၊ ကေရ- ျပဳရာ၏။

၄။ အာပေဒစ- အမႈႀကီးငယ္ဟိေသာအခါ၌၊ ဏဇဟေတ- အသွ်င္မင္းကို မစြန္႔ေစာင့္ေယွာက္ရာ၏။

၅။ ကာေလ- သင့္ေသာအခါ၌၊ ဒေဒယ်- အသွ်င္မင္းအားပီးရာ၏။

ဣဒံ- ဤငါးပါးေသာအဂၤါႏွင့္ ျပည့္စံုစြာ-သုမိတၱလကၡဏံ- ေကာင္းေသာ လကၡဏာဟိေသာသူကို၊ သုဒါသံ-
ကၽြန္ေကာင္းဟူ၍၊ ပ႑ိတာ- ပညာဟိ႐ို႕သည္၊ အာဟု- သိကုန္ရာ၏။

မဟာရာဇ- ျမတ္ေသာမင္းႀကီး ႐ွိပညာဟိသူျမတ္႐ို႕ ပညတ္လွ်က္ထားခေသာ မင္း႐ို႕ကိရိယာ (၁၅) ပါး

ဟူသည္ကား-

၁။ ဆင္ယာဥ္ ျမင္းယာဥ္႐ို႕၌ အိပ္စက္မလားအပ္။

၂။ ယစ္မ်ိဳးငါးပါးကို မေသာက္မစားအပ္။

၃။ သင့္ေသာအရပ္ကုိလႊတ္၍ တျခားအရပ္၌ အိပ္စက္မနီအပ္။

၄။ စားေသာအစာ အာမွထြက္၍ မက်အပ္။

၅။ ခါး၀တ္ပုဆိုးကို ဥေကၡာင္းေတာ္သုိ႔ မတင္အပ္။

၆။ ရာသီေရာက္ေသာမိမၼ၊ မီးယပ္နီေသာမိမၼ႐ို႕အား မႏွီးေႏွာအပ္။

၇။ စကားထြက္၀င္မဆိုအပ္။

၈။ အေပ်ာ္အ႐ႊင္သဘင္ လြန္စြာမျပဳအပ္။

၉။ ႐ွိမင္းေကာင္း႐ို႕ထံုးကို မဖ်က္အပ္။

၁၀။ မင္းက်ိဳးျပည္ေရာင္ ထြန္းေအာင္ေဆာင္ေသာသူအား အျပစ္မျပဳအပ္။

၁၁။ ၿမီကိုနင္း၍ မလားအပ္။

၁၂။ သူတပါးခ်က္ျပဳတ္၍ ဆက္ေသာအစာကိုိ မစားအပ္။

၁၃။ အခင္းႀကီးငယ္ဟိ၍ လားလာရာ၌ ရီမခ်ိဳးမဆီးမူလွ်က္ မနီအပ္။

၁၄။ ၿပီးလႊားခုန္ေပါက္ မလားအပ္။

၁၅။ အဆိပ္ဟိေသာသတၱ၀ါကို၎င္း၊ ဦးၿဂိဳဟိေသာသတၱ၀ါကို၎င္း အေရာမ၀င္အပ္။

ဤတဆယ့္ငါးပါးေသာ မင္းကိရိယာကို ပ်က္လြန္က်င့္လတ္ေသာ္ မင္းသက္တို၍ ျပည့္ၫိႈးငယ္စြာ ဟိလီရာသည္။
ယင္းသို႔ က်မ္းဂန္ထံုးေဟာင္း သက္သီၫႊန္ဆိုလွ်က္ အမတ္ႀကီးေလွ်ာက္လတ္ေသာ္ ျပည့္သွ်င္မင္းႀကီး
ႀကိဳက္ေတာ္မူ၍ မင္းစီးေဖာင္မွာသာထည့္ေသာ မင္းေဆာင္တန္ဆာေပါင္းျဖဴကို အမတ္ႀကီးသို႔ဆုပီးေတာ္မူသည္။

မင္းဖေလာင္းႀကီးသည္ ဘုရင္မင္းျမတ္႐ို႕က်င့္သံုးအပ္ေသာ ရာဇဓမၼဆယ္ပါး၊ သဂၤဟတရားေလးပါး၊ နာယက
ဂုဏ္ေျခာက္ပါး၊ ရာဇဂုဏ္သွ်စ္ပါးစေသာ တရားအစုစုေကာင္းမႈ အျဖာျဖာ႐ို႕ကို လြန္စြာအားထုတ္ေတာ္မူလွ်က္
နန္းစံ (၂၂) ႏွစ္၊ သက္ေတာ္ (၅၉) ႏွစ္၊ သကၠရာဇ္ (၉၅၅) ခု၊ ၀ါဆိုလဆန္း (၆) ရက္ တလဂၤနီနိတြင္
နတ္႐ြာစံေတာ္မူသည္။

ေလွ်ာက္ထံုးအမွတ္ (၅၉)

မင္းရာဇာလက္ထက္ ေတာင္ငူကို စစ္ကူသင့္မကူသင့္ေလွ်ာက္ထံုး။

မင္းဖေလာင္းႀကီးလြန္ေသာ္ သားေတာ္အိမ္ရွိမင္း သတိုးဓမၼရာဇာသည္ ေျမာက္သားေတာ္ ၀ိဇလာႏွင့္ သကၠရာဇ္
(၉၅၅) ခု၀ါဆိုလဆန္း (၆) ရက္နိတြင္ ထီးနန္းဆက္ခံ စိုးစံေတာ္မူသည္။ မင္းရာဇာဟူေသာ ႐ွိဘီးေတာ္၏
အမည္ကုိ ခံယူေတာ္မူသည္။ ညီေတာ္မင္းေစာလွကို စစ္တေကာင္းၿမိဳ႕စားပီးေတာ္မူသည္။ ႏွစ္ႏွစ္ဟိလွ်င္
ညီေတာ္မင္းေစာလွသည္ ကုလားဘဂၤါတဆယ့္ႏွစ္ၿမိဳ႕။ သက္မင္းေကာင္လွျဖဴ၊ ျမံဳလင္ကဲ႐ို႕ႏွင့္ေပါင္း၍
ေသာင္းက်န္းသည္။ သို႔ေၾကာင့္ သကၠရာဇ္ (၉၅၇) တြင္ မင္းရာဇာႀကီးသည္ ကိုယ္ေတာ္တုိင္ခ်ီတက္ေတာ္မူသည္။
ညီေတာ္မင္းေစာလွ စစ္မၿပိဳင္၀ံ့၍အညံ့့ခံလွ်က္ က်ိဳးႏြံစြာ၀င္ေရာက္လာေပသည္။ စစ္တေကာင္းၿမိဳ႕က ခ်ီလားလီ၍
ဒါဂါၿမိဳ႕သို႔ေရာက္ေသာကာလ သင္း႐ို႕ၿမိဳ႕႐ြာသည္ အႀကိမ္မ်ားစြာဆိုးသြမ္းသူျဖစ္သည္။ ကုလားအႀကီး
ေဒး၀န္နပတ္ကို သစၥာမေစာင့္ေသာေၾကာင့္ မ်က္ေတာ္၀င္၍ ေဒး၀န္းနပတ္ဌာနာ လူေပါင္းတရာကို
တန္ဆာသိမ္းၿပီးမွ ေမာ္လိပ္အစို႔မွာ ျဖည့္ေတာ္မူသည္။

စစ္တေကာင္းၿမိဳ႕ကို ခမည္းေတာ္နည္း အမတ္ႀကီးမဟာပညာေက်ာ္သို႔ ပီးျမဲပီးေတာ္မူသည္။ မဟာပညာေက်ာ္သား
က်ီးၫိုကို ေရာင္ျဖဴၿမိဳ႕စားပီးေတာ္မူၿပီး သားေတာ္ဒီဃကို ေမာက္သူဇာတြင္အုပ္ခ်ဳပ္စီ၍ ကုလား (၁၂) ၿမိဳ႕ကို
အပ္ေတာ္မူသည္။ ထိုသို႔ အသီးသီးခန္႔အပ္ေတာ္မူၿပီးလွ်င္ သကၠရာဇ္ (၉၅၇) တပို႔တြဲလတြင္ ျပန္ေတာ္မူသည္။

သကၠရာဇ္ (၉၅၉) ခုတြင္ ေက်ာ္ထင္ရာဇာညီေတာ္မင္းေခါင္၏သား မင္းရဲေက်ာ္ထင္အမည္ဟိေသာ ေတာင္ငူမင္း
သီဟသူသည္ ဘႀကီးေတာ္ေက်ာ္ထင္ေနာ္ရထာ၏သား ငါးဆူဒါယကာနႏၵဘုရင္ ဟံသာ၀တီပဲခူးမင္းကို

လုပ္ၾကံလို၍ မင္းရာဇာႀကီးထံစစ္ကူေတာင္းလာသည္။ ၾကည္းေတာင္စားႏွင့္ ကသာစားႏွစ္ေယာက္ကို
အထူးထူးေသာ လက္ေဆာင္ပ႑ာမ်ားႏွင့္အတူ ေ႐ႊပီလႊာစီပို႔ရန္ တမန္လႊတ္သည္။ တမန္ႏွစ္ေယာက္
ေရာက္လာရာ စာတြင္ပါသည္ကား- ပဲခူးၿမိဳ႕ကိုကူညီတိုက္ယူ၍ပီးေတာ္မူပါ၊ ပဲခူးကိုရလွ်င္ သမီးကညာ
ဆင္ျဖဴရတနာကိုဆက္ပါမည္။ ယင္းသုိ႔ စာတြင္ပါလာသည္ကိုၾကားသိေတာ္မူလွ်င္ ျပည့္သွ်င္မင္းကခ်ီေတာ္မူမည္။
အေနာက္မ်က္မွာ ဘဂၤါတဆယ့္ႏွစ္ၿမိဳ႕ သက္မင္းေကာင္းလွျဖဴ၊ လင္းကဲ၊ ျမံဳ၊ ၿမိဳ႕စား႐ြာစား ေက်းစား႐ို႕ကို
လက္နက္ရဲမက္အစံုႏွင့္ ပင္လယ္ေၾကာင္းမွာ ကုလားတဆယ့္ႏွစ္ၿမိဳ႕ သေဘၤာႏွင့္အသင့္ေရာက္စီ။

သက္ၪမံလင္းကဲ႐ို႕မွာလည္း ၾကည္းေၾကာင္း မ်ိဳးရိကၡာ လက္နက္အစံုႏွင့္ ၿမိဳ႕စား႐ို႕က ႀကီးၾကပ္ခန္႔ထား၍ေရာက္စီ။
ၿမိဳ႕မွာလည္း တတ္သိလိမၼာသူ႐ို႕ကို အေစာင့္အနီထားခစီ။ အသီးသီးအမိန္႔ေတာ္ဆင့္ဆို၍ ခ်ီေတာ္မူမည္။
စနည္းနာေသာ္- အဥၥနနဒီ ေလးၿမိဳ႕ေခ်ာင္းတြင္ သူငယ္႐ို႕ လွီေလွာ္လွ်က္ႏွင့္ဆိုၾကေသာ ၾတင္းသံမွာ-

ဆင္ျဖဴေပါင္က်ိဳး၊ ထီးျဖဴၫိႈး၍၊ ပဲခူးဘုရင္၊ ႐ို႕အသွ်င္ထံ ၀င္လိမ့္မည္။

ထိုသူငယ္႐ို႕အခ်င္း ၾတင္းသံအလိုကို အမတ္မဟာပညာေက်ာ္ေလွ်ာက္ထားသည္မွာ အသွ်င္မင္းျမတ္။
က်မ္းဂန္တြင္လည္း မိတ္ဆြီ၀င္ေသာမင္း႐ို႕၌ အေရးအေၾကာင္းဆုိက္ေရာက္ေသာ္ ကူညီသင့္ေၾကာင္း ထံုးေဟာင္း
ဟိပါသည္။ ယခုအၾကည္ေတာ္ ေတာင္ငူမင္းပီးလိုက္ေသာ ေ႐ႊပီတြင္လည္း အ႐ွည္ထြန္းလင္းရာေသာ
အေၾကာင္းျဖစ္ပါသည္။

သူငယ္႐ို႕ ၾတင္းဆုိသည့္အလိုမူ အမႈလြယ္ကာၿပီးကုန္ပါမည္။ ေလွ်ာက္လတ္ေသာ္ ခ်ီေတာ္မူမည့္ တပ္စဥ္အစီအရင္
ခန္႔ရပ္ေတာ္မူသည္ကား-

လက္၀ဲကိုယ္ရံေတာ္ႏွစ္ေသာင္းမွာ အမတ္ကုလားတန္စားေစာႏူ တဗိုလ္။

အမတ္ၿမိဳ႕ေခ်ာင္းစား ရဲေအာင္ႏိုင္တဗိုလ္။

လက္ယာသင္းကိုယ္ရံေတာ္ႏွစ္ေသာင္းမွာ အမတ္တေ႐ြးစားဂါမနိ တဗိုလ္။

အမတ္ၿမိဳ႕ေခ်ာင္းစားတဗိုလ္။

ကမံေလးကုိင္ သူရဲတေထာင္မွာ ေတာင္ကုတ္စား ရန္မ်ိဳးေအာင္ တဗိုလ္။

ဒါးကိုင္ေလးစြဲသူရဲေကာင္း တေထာင္မွာ အမတ္သံေတာင္စား တံုးၫိုတဗိုလ္။

ကာစြဲဓါးကိုင္ သူရဲတေထာင္မွာ အမတ္အမ္းစား တုရင္သူ တဗိုလ္။ သူရဲသံုးေသာင္းမွာ သက္မင္းေကာင္းလွျဖဴ
မူးမတ္ႏွင့္ သက္မင္းကို အစုစု သူရဲတသိန္း႐ို႕ကို အမတ္ေတာ္ကိုယ္ရံႀကီး ဓမၼာေသာက အခ်ဳပ္တပ္ဦးခ်ီရသည္။

ေမာက္သူဇာ- ဘဂၤါကုလားသူရဲငါးေထာင္မွာ- အမတ္ေတာ္ဆင္ကဲႀကီး မႏူဟာအခ်ဳပ္။ သေဘၤာသံုးရာႏွင့္
ပသွ်ဴးကၽြန္း ေမာ္တင္၀က အမတ္ႀကီးခ်ရပ္၍ ကၽြန္းတိုင္း ျမစ္ေပါက္တုိင္း ေစာင့္နီရသည္။

ျပည့္သွ်င္မင္းႀကီးတပ္ေတာ္မွာ လက္၀ဲသင္းကိုယ္ေတာ္ရံသံုးေသာင္း။ လက္ယာသင္းကုိယ္ေတာ္ရံသံုးေသာင္း။
ဒိုင္းနက္သူရဲေကာင္း၊ သက္သူရဲတေသာင္း။ ထီးေလာင္းကာ၊ မီးေပါက္ေျပာင္း၊ ဒိုင္းလႊားစြဲသူရဲႏွစ္ေသာင္း၊
ရဲမက္တသိန္း တပ္မေတာ္တြင္ပါသည္။ ကမ္းရံသူရဲသံုးေသာင္း၊ ကုလားထီးေလာင္းကာ၊ မီးေပါက္ေျပာင္း
ဒိုင္းလႊားသူရဲႏွစ္ေသာင္း။ သူရဲေပါင္းငါးေသာင္းႏွင့္ သားေတာ္အိမ္ရွိမင္းခေမာင္းကို စိန္တင္စားဥဂၢါပ်ံႏွင့္
ေမာ္တင္ေခ်ာင္းသံလွ်င္ၿမိဳ႕သို႔ ခ်ီစီသည္။ ျပည့္သွ်င္မင္းလည္း သကၠရာဇ္ (၉၆၀) တန္ေဆာင္ဘုန္းလဆန္း (၁၁)
ရက္နိ ခ်ီေတာ္မူသည္။

အမတ္ကိုယ္ရံႀကီးတပ္ မုတၱမသို႔ဆိုက္ေရာက္လီရာ မုတၱမၿမိဳ႕ အရွိကၽြန္းႀကီးၿမိဳ႕တြင္ လက္၀ဲသင္းကိုယ္ေတာ္ရံ
သူရဲေကာင္းတေသာင္းႏွင့္ ကုလားတန္စားေစာႏူကို တပ္ႏွင့္ထားသည္။ ခ်ံဳးခ်ံဳးက်မွာ လက္ယာသင္းကိုယ္ေတာ္ရံ
သူရဲတေသာင္းႏွင့္ တေ႐ြးစားကို တပ္ႏွင့္ထားသည္။ လက္ယာသင္းကိုယ္ေတာ္ရံသူရဲတေသာင္းႏွင့္ ၿမိဳ႕သစ္စား
ဗလတင္ကို အလံတင္ေခ်ာင္းတြင္ တပ္ႏွင့္ထားသည္။ ေတာင္ထိပ္တြင္ သူရဲတေသာင္းႏွင့္ သံေတာင္စားထံုးၫိုကို
တပ္ႏွင့္ထားသည္။ မုတၱမၿမိဳ႕အရွိေျမာက္ ေဟာင္းသေရာျမစ္ညာလမ္း၊ ျမရာ၀တီၿမိဳ႕ကသည္ ကေမာ္ကလိုေတာင္ထိ

သက္မင္းေကာင္းလွျဖဴကို သူရဲသံုးေသာင္းႏွင့္ အခိုင္ထားသည္။ သားေတာ္အိမ္ရွိမင္းလည္း သံလွ်င္ၿမိဳ႕ကို

လုပ္ၾကံ၍ရလီလွ်င္ သံလွ်င္တြင္ စြဲရပ္နီသည္။ ျပည့္သွ်င္မင္းရာဇာႀကီးလည္းခ်ီလားလီ၍ ပဲခူးအေနာက္ဘက္
ဟသၤာဇိုင္းကနုိင္းတြင္တပ္ခ်၍ ပဲခူးကုိ၀ိုင္းရံထားသည္။ ယိုးဒယား႐ို႕လည္း အစာရိကၡာယွားပါးေသာေၾကာင့္
ေတာင္ငူကခြာသည္။ ထိုခြာလာေသာ ယိုးဒယားတပ္ကို သက္မင္းကာင္းလွျဖဴက်ံဳး၍တုိက္သည္။
ယိုးဒယားမင္း၏ညီဗ်သမြန္ကို သက္မင္းေကာင္းလွျဖဴလက္ေရာက္ရလီ၍ ရခိုင္မင္းရာဇာသို႔ ဆက္လွာသည္။
ပင္လယ္ေၾကာင္းခ်ီလာေသာ ယိုးဒယားတပ္ကိုလည္း ဖိစီးတိုက္လီရာ ပ်က္စီး၍ လက္နက္လူသူမ်ားစြာရသည္။

ရခိုင္မင္းရာဇာႀကီးသည္ ယိုးဒယားမင္းညီဗ်သမြန္ကုိ ေကာင္းစြာျပဳစုထားဟိၿပီး ယိုးဒယားမင္းထံမွ လက္နက္ပစၥည္း
ဘ႑ာမ်ားကိုေတာင္းခံသည္။ ယိုးဒယားမင္းလည္း ညီေတာ္ကိုရလိုသည္ျဖစ္၍ ရခိုင္မင္းသို႔ လိုက္ေလွ်ာရသည္။
ယိုးဒယားမင္းက ေျပာင္းမီးေပါက္သံုးေထာင္။ နားဖေဖာက္ေသာေျပာင္းႀကီး။ ဗ်႐ြတၱသီ- ဟူေသာ
ေျပာင္းလက္နက္မ်ားကိုဆက္သရသည္။ ယိုးဒယားမင္းညီေတာ္ကိုလည္း ျပန္ပီးေတာ္မူလိုက္သည္။

ေတာင္ငူမင္းကလည္း ဟံသာ၀တီသို႔ ဘႀကီးေတာ္ေက်ာ္ထင္ေနာ္ရထာလက္ထက္ ယူေဆာင္ခေသာ ယိုးဒယားမင္း
ျဗသာဓီရာဇာအ႐ုပ္၊ မိဖုရားႀကီးအ႐ုပ္၊ ယိုးဒယားမင္းဆရာအ႐ုပ္၊ ဧရာ၀ဏ္ဆင္႐ုပ္၊ ယိုးဒယား႐ို႕ ကိုးကြယ္ေသာ
ရာမ႐ုပ္၊ ဟႏူမာေမ်ာက္႐ုပ္၊ အလမၸါယ္ႃမြီသမားအ႐ုပ္ အစဟိေသာ ႀကီး႐ုပ္မ်ားႏွင့္ ေ႐ႊေငြဘ႑ာ မ်ားစြာ႐ို႕ႏွင့္
တကြ အထူးထူးေသာပုဆိုးေကာင္း၊ ခါသာေကာင္းမိႈင္းလံုးေ႐ႊဖ်င္၊ စားဘြယ္မံု႔သနပ္မ်ိဳးစံု႐ို႕ကို လူသံုးေထာင္စိ
ကိုင္ေဆာင္စီၿပီး မင္းညီမင္းသားမူးမတ္မ်ား ၾကပ္မတ္စီလွ်က္ ပို႔ဆက္ေတာ္မူရသည္။

ထို႔ေနာက္မွ ဆင္ျဖဴေတာ္တစီးႏွင့္ ဟံသာ၀တီသွ်င္ဘုရင္သမီးေတာ္ခင္မေႏွာင္းကို မိဖုရားႀကီး႐ို႕
အေဆာင္အေယာင္ႏွင့္တကြ အထိန္းအခ်ီကေတာ္ေလးေယာက္ ကိုယ္လုပ္ေတာ္သံုးက်ိပ္ပီးေတာ္မူ၍
မႉးမတ္အေပါင္းၿခံရံစီလွ်က္ ေ၀ါႏွင့္ထမ္းေဆာင္ၿပီး ရခိုင္ဘုရင္မင္းရာဇာႀကီးသို႔ ဆက္သေတာ္မူသည္။

မင္းရာဇာႀကီးလည္း ယိုးဒယားမင္း၊ ေတာင္ငူမင္း႐ို႕ဆက္သေသာ လက္ေဆာင္ပ႑ာမ်ားႏွင့္တကြ
ဟံသာ၀တီၿမိဳ႕ဟိ ယိုးဒယားအိမ္ေထာင္စုသံုးေထာင္၊ တလိုင္းအိမ္ေထာင္စုသံုးေသာင္း၊
လူေပါင္းသံုးေသာင္းသံုးေထာင္ကို သိမ္းေခၚၿပီးလွ်င္ သကၠရာဇ္ (၉၆၁) ခုတြင္ ျပန္ေတာ္မူသည္။

လမ္းခရီးအၾကား ေမာ္တင္သို႕ေရာက္ေသာအခါ အမတ္ႀကီးမဟာပညာေက်ာ္သီလြန္သည္။ ျပည့္သွ်င္မင္းလည္း
အမတ္ႀကီးအသုဘကို ႀကီးက်ယ္ခမ္းနားစြာ ဂုဏ္ျပဳသၿဂိဳဟ္ေတာ္မူသည္။ အမတ္ႀကီးအားသၿဂိဳဟ္ေသာ
သခ်ႋဳင္းၿမီနီရာေပၚတြင္ ဘုရားေစတီတည္ထားခသည္။ ထိုေစတီႀကီးကို ယခုတုိင္ ေမာ္တင္ေစတီႀကီးဟုေခၚလွ်က္
ထင္႐ွားစြာဟိသည္။

ျပည္ေတာ္သို႔ေရာက္လွ်င္ ယိုးဒယား႐ို႕ကို အတီးအကစေက်ာအစို႔၊ ၎င္းျပင္ ေကၽြတဲတပ္၊ ေကၽြမသီတပ္၊
ရာဇၿဂိဳဟ္တပ္၊ ေတာင္ဘက္တပ္၊ ၿမိဳ႕သစ္တပ္၊ မိႈင္းတပ္၊ ေတာင္ငူတပ္၊ ကၽြန္ေကာင္းတပ္၊ သွ်စ္တပ္အစု
ဖြဲ႕ေတာ္မူ၍ ကစၦပနဒီအရွိဘက္ ဆြဲထားကၽြန္း၊ ေတာင္ရင္းကၽြန္း၊ ျမစ္အေနာက္ဖက္ ပီကၽြန္း၊ ဦးရစ္ေတာင္ကၽြန္း၊
မ႐ိုးကၽြန္း၊ ရေမာင္းကၽြန္းမ်ားမွာခ်ေတာ္မူသည္။

ထို႔ျပင္ တလိုင္းသံုးေထာင္ကို ဆင္ေအာင္းမသင္းမ်ားမွာ ျဖည့္ေတာ္မူ၍ ငစင္႐ိုင္းကၽြန္းတြင္ ခ်ေတာ္မူသည္။
ယိုးဒယားသဘင္အက ေလးစုိ႔သား႐ို႕ကို အမတ္သူငယ္ေတာ္သြီးေသာက္သို႔ အပ္ေတာ္မူသည္။

စစ္တေကာင္းၿမိဳ႕စား အမတ္ႀကီးမဟာပညာေက်ာ္သားက်ီးၫိုကိုလည္း အဘနည္းတူ သူေကာင္းျပဳေတာ္မူသည္။
စစ္တေကာင္းၿမိဳ႕ကို ၿမိဳ႕စားပီးၿပီး ပညာ၀ံသအမည္ကိုပါ ပီးေတာ္မူသည္။

ေလွ်ာက္ထံုးအမွတ္ (၆၀)

မင္းရာဇာႀကီးမွ သားေတာ္မင္းခေမာင္းအား အျပစ္ပီးမည္ဟိရာ အမတ္ႀကီးပညာပညာ၀ံသေလွ်ာက္ထံုး။

သကၠရာဇ္ (၉၆၇) ခုေရာက္ေသာအခါ သားေတာ္အိမ္ရွိမင္း၊ မင္းခေမါင္းသည္ ဘီးေတာ္ေကာင္းမႈ ဆံေတာ္၊

အံေတာ္၊ နံေတာ္ဘုရားသံုးဆူကို အဖူးေျမာ္လားလုိေၾကာင္း ခမည္းေတာ္ထံ ေလွ်ာက္ထားသည္။ ခမည္းေတာ္
ခြင့္ပီးေတာ္မူ၍ သံတြဲသို႔လားသည္။ သံတဲြၿမိဳ႕သို႔ ေရာက္ေသာကာလ ဘုရားသခ်ႌ တလိုင္းေခါင္းေဆာင္းေတာ္ကၽြန္၊
ကုလားေခါင္းေဆာင္းအင္႐ွာ၊ မတူလာ၊ ေနာပံ၊ ကခၤါ၊ ထိုငါးေယာက္က ခမည္းေတာ္လည္း ႀကီးရင့္လွျပီ။
သားေတာ္သမီးေတာ္မ်ားစြာ႐ိွသည္။ ခမည္းေတာ္ထင္႐ွားဟိစဥ္ ထီးနန္းတက္၍ ခမည္းေတာ္ကို
သကၤန္း၀တ္ႏွင့္ထားရလွ်င္ ပစၥဳပၸန္သံသရာအက်ိဳးႏွစ္ပါးပင္ မ်ားလွမည္ျဖစ္သည္။ လွည့္ဖ်ား၍ေလွ်ာက္လတ္ေသာ္
မင္းခေမာင္းလည္းေမွာက္မွား၍ ခမည္းေတာ္ကို နန္းခ်မည္အၾကံႏွင့္ သင္းပင္းစုေဆာင္း ဖြဲ႕စည္းသည္။

ဘုရားသခ်ႌငါးေထာင္အား သူရဲအစို႔ဖြဲ႔သည္။ ထုိတပ္ကိုတပ္ဦးျပဳ၍ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕သို႔ခ်ီတက္သည္။ ထိုအေၾကာင္းကို
ခမည္းေတာ္ၾကားသိလီရာ ၾကည္းတပ္ရီတပ္မ်ား၌ သူရဲလက္နက္အျပည့္အစံုျဖင့္ ငါးစင္႐ိုင္းကၽြန္းဘားၿမိဳ႕က
ဆီးဆို႔တုိက္ခိုက္သည္။ သားေတာ္မင္းခေမာင္းကို လက္ရဖမ္းဆီးမိသည္။ လူလက္နက္လည္းမ်ားစြာရသည္။

သခ်ႌအႀကီးေခါင္းေဆာင္ႏွင့္ လူေပါင္းသံုးေထာင္႐ို႕ေသာ္ကား သကၠရာဇ္ (၉၆၇) တြင္
သားမယား႐ို႕ကုိပါေဆာင္ယူ၍ု သေဒးေခ်ာင္းဖ်ားက အရွိျပည္သုိ႔ထြက္ၿပီးလီသည္။ က်န္ကုလားငါးရာ၊
တလိုင္းငါးရာ႐ို႕ကို သံတြဲတြင္မထားေတာ့ဘဲ သိမ္းယူေခၚေဆာင္ခၿပီး ရတနာပံုဘုရားမွာ ငါးရာ၊ မဟာမုနိ
ဘုရားမွာငါးရာ လႉေတာ္မူသည္။ သားေတာ္မင္းခေမာင္းကုိအျပစ္ပီးမည္ဟိရာ အမတ္ပညာ၀ံသ
ေလွ်ာက္ထံုးေသာ္ကား-

အသွ်င္မင္းျမတ္။ ႐ွိေသာအခါ ဘုရားေလာင္းဆင္မင္းသည္ အရံတေထာင္ေသာဆင္႐ို႕ႏွင့္ သစၥာျပဳလွ်က္
နီေတာ္မူသည္။ အေဂါလဟတၱိဆင္လည္း ဆင္ေပါက္တေကာင္ႏွင့္နီသည္။ ဘုရားေလာင္းဆင္မင္း၌
အမိႏၷကဟူေသာ ညီေတာ္ဟိသည္။ ထုိညီေတာ္အမိႏၷကဆင္ကို အေဂါလဆင္က လွည့္ပတ္ဖ်ားေယာင္းသည္။
အေဂါလဆင္က အဆြီေတာ္မိႏၷကဆင္အား- အဆြီေတာ္မိႏၷက အ႐ြယ္ေကာင္းစြာ သန္မာေသာကာလ၌
မင္းျပဳရမွသာ ေက်းဇူးထြန္းဟိႏိုင္မည္။ အိုေသာအခါ ပဇာအက်ိဳးဟိအံ့နည္း။ ေနာင္ေတာ္ဆင္မင္းကို ျပစ္မွားစီရန္
ဤသို႔ဆိုသည္။ ညီေတာ္မိႏၷကဆင္သည္ အေဂါလဆင္မွရေသာ ဆင္ရံငါးရာကို သင္းပင္းျပဳလွ်က္
ေနာင္ေတာ္ကိုတုိက္ခိုက္ရန္လာသည္။

ထိုအခါ ဘုရားေလာင္းဆင္မင္းသည္ မိမိ၏သင္းပင္းဆင္အေပါင္း႐ို႕အား တိုက္ခိုက္ျခင္းမျပဳစီဘဲ ျငိမ္းအီးစြာ
နီစီသည္။ ဘုရားေလာင္းဆင္မင္းသာ ကိုယ္တုိင္ထြက္၍ ညီေတာ္ဆင္ငါးရာ႐ို႕ကို တိုက္သည္။
ညီေတာ္ဆင္ငါးရာ႐ို႕သည္ ဘုရားေလာင္းဆင္မင္းကုိမခံ၀ံ့၊ ေၾကာက္လန္႔သျဖင့္ထြက္ၿပီးၾကရသည္။
ဘုရားေလာင္းဆင္မင္းသည္ ညီေတာ္မိႏၷကဆင္ကုိရသည္။ ညီေတာ္အားေျမႇာက္ပင့္ညီေသာ
အေဂါလဆင္မင္းလည္း ေၾကာက္လန္႔ျခင္းျဖစ္၍ ထြက္ၿပီးသည္။ ထိုအေဂါလဆင္၏ထက္၀က္ေသာ
သင္းပင္းဆင္႐ို႕သည္ ဘုရားေလာင္းဆင္မင္းထံ လာေရာက္နီထိုင္ၾကသည္။ ထုိေတာထိုေတာင္၌ နီၾကကုန္ေသာ
အျခားေသာဆင္႐ို႕သည္လည္း ဘုရားေလာင္းဆင္မင္းထံ လာေရာက္နီထိုင္ၾကျပန္သည္။ ဘုရားေလာင္း
ဆင္မင္းသည္ကား မ်ားစြာေသာဆင္အေပါင္း႐ို႕ျဖင့္စည္ကားလီသျဖင့္ ဘုန္းဟိန္တန္ခိုးႀကီးလီသည္။

ထိုေသာအခါ ညီေတာ္အား ဘုရားေလာင္းဆင္မင္းမိန္႔ေတာ္မူသည္မွာ- ျငိမ္စြာနီေသာကာလ ငါ့ဘုန္းလက္႐ံုးကုိ
အမ်ားဆင္႐ို႕မသိ၍ မေၾကာက္မလန္႔ဟိၾကသည္။ ငါ့ညီေတာ္မိႏၷကျပဳ၍သာ ေနာင္ေတာ္၏ခြန္အားဗလႀကီးေၾကာင္း
အမ်ားသိေအာင္ျပခြင့္ျဖစ္ရေပသည္။ သို႔ေၾကာင့္ ဆင္အေပါင္း႐ို႕၀င္ေရာက္လာၾကသည္မွာ ညီေတာ္မိႏၷက
ေက်းဇူးပင္ျဖစ္သည္။ ဤသို႔ ညီေတာ္အား ဆင္မင္းခ်ီမြမ္းေၾကာင္း ဇာတ္ထံုးေဟာင္းသက္သီဟိပါသည္။

ယခုလည္း သားေတာ္အိမ္ရွိမင္းသည္ အယုဇၩပူရတုိင္း ဒြါရာ၀တီၿမိဳ႕က သူရဲလက္နက္ ဆင္လံုးျမင္းရံႏွင့္ခ်ီလာ၍
ခမည္းေတာ္ဘုရား ဘုန္းလက္႐ံုးေတာ္ကို ထင္႐ွားျပသည့္အမႈမွာ ျပည္ေထာင္ခ်င္းမင္းတကာ႐ို႕ တိုး၍ခန္႔ျငား
ေၾကာက္လန္႔ရာေသာအေၾကာင္းသာျဖစ္သည္။ ယင္းသို႔ေလွ်ာက္လတ္ေသာ္ ျပည့္သွ်င္မင္းႀကီးတဖန္
အမိန႔္ေတာ္ဟိျပန္သည္ကား-

ပဲခူးမင္းရာဇဓိရာဇ္သည္ သားေတာ္ေဗာေလာၾကမ္းေတာအား အဘအာဏာျပစ္မွားမႈလည္း ဆင္အစြယ္ကို
ခၽြန္သည့္အမႈႏွင့္စီရင္ေၾကာင္း ထံုးေဟာင္းသက္သီႏွင့္ထင္႐ွားထြက္ဟိသည္။ ထိုသို႔အမိန္႔ေတာ္ဟိျပန္သည္။
ထုိအခါအမတ္ႀကီးေလွ်ာက္ျပန္သည္ကား-

အသွ်င္မင္းျမတ္။ ျမင့္ျမတ္ေသာတရားကိုရာ အႏြယ္ေတာ္မင္းဆက္ေစာင့္ထိန္းေတာ္မူပါသည္။
လက္႐ံုးအားကိုးျပဳေသာမင္းမ်ားကို ဘုရားစေသာသူေတာ္ေကာင္း႐ို႕ႀကိဳက္ေတာ္မမူပါ။ ကမၻာအစ၊ မဟာသမၼတ၊
၀ံသစဥ္လာ၊ သာကီအႏြယ္၀င္မင္း႐ို႕မွာ အမ်ိဳးေစာင့္ေသာတရားကိုဖ်က္ျမဲမဟုတ္ပါ။ သာကီ၀င္မင္းျဖစ္လွ်င္၊
သာကီ၀င္မင္းမ်ိဳးမဟုတ္ေသာမိမၼႏွင့္စံုဖက္လီရာ ဖြားျမင္ေသာသားသမီးေသာ္လည္းေကာင္း၊ လက္႐ံုးအားကိုး
မင္းမ်ိဳးျခားမင္းမူေသာ္လည္းေကာင္း၊ တရားမေစာင့္၊ မေျဖာင့္မမွန္၊ ေဖာက္ျပန္ဆိုးသြမ္းတတ္ေၾကာင္း
ထံုးေဟာင္းက်မ္းဂန္ဟိပါသည္။

မုတၱမၿမိဳ႕ကိုသမုတ္၍ အစတည္လာသူ မကတူးလည္း ဇဂၤလမ်ိဳး၊ ထုိသူ႐ို႕အေၾကာင္းျပဳ၍ ပဲခူးမင္းရာဇဓိရာဇ္
တိုင္ေအာင္ဆိုခေသာ ထံုးရာဇ၀င္႐ို႕သည္ ဘုရားစေသာသူေတာ္ေကာင္း႐ို႕ခ်ီမြမ္းဖြယ္ရာမပါ။ ရာဇဓိရာဇ္ကဲ့သုိ႔
အယုဇၩဗ်ာပါဒလြန္က်ဴး၍ သူတထူးကိုတိုက္ခိုက္ဖ်က္ဆီးသတ္ျဖတ္ေသာမင္းသုည႐ို႕သည္ ကုိယ့္အသက္
စည္းစိမ္ကုိရာစံုမက္၍ သူတပါးအားသနားျခင္းကင္းလွ်က္ ရက္စက္စြာျပဳက်င့္ေသာထံုးဆိုးျဖစ္ပါသည္။

ယင္းသို႔ ထံုးေကာင္းမဟုတ္၊ ထံုးဆိုးထံုးသြမ္းသည္ သာသနာေတာ္မွအပျဖစ္ေသာ မင္းသုည႐ို႕၏ထံုးျဖစ္၍
မင္းေကာင္းမင္းမြန္႐ို႕ မလိုက္ပါအပ္ေၾကာင္းႏွင့္ အမတ္ပညာ၀ံသေလွ်ာက္လတ္ေသာ္ အမ်က္ေျပ၍ သားေတာ္ကုိ
အမတ္ႀကီးသို႔အပ္ေတာ္မူသည္။ မင္းခေမာင္းလည္း အမတ္ႀကီးေၾကာင့္ခ်မ္းသာရာရၿပီး ေနာင္အခါ
မင္းေကာင္းတပါးျဖစ္လာသည္။

သကၠရာဇ္ (၉၇၄) ခုေရာက္ေသာအခါ မင္းရာဇာႀကီးလြန္ေတာ္မူသည္။ ခမည္းေတာ္လြန္ေတာ္မူလွ်င္
သားေတာ္အိမ္ရွိမင္း မင္းခေမာင္းသည္ ေျမာက္သားေတာ္ဓမၼာေဒ၀ီႏွင့္ ထိုသကၠရာဇ္ (၉၇၄) ၀ါဆိုလဆန္း (၁၀)
ရက္နိတြင္ ျပည္စည္းစိမ္ကုိ ဆက္ခံစိုးစံေတာ္မူသည္။

ေလွ်ာက္ထံုးအမွတ္ (၆၁)

မင္းခေမာင္းသားေတာ္ သီရိသုဓမၨရာဇာလက္ထက္ သူငယ္႐ို႕ဆိုေသာစကားကို အမတ္ငလက္႐ံုးေလွ်ာက္ထံုး။

မင္းခေမာင္းလြန္ၿပီးေနာက္ သားေတာ္အိမ္ရွိမင္းမင္းဟရီသည္ မိဖုရားနတ္သွ်င္မယ္ႏွင့္ သကၠရာဇ္ (၉၈၄) ခု၊
နယုန္လဆန္း (၁၀) ရက္နိတြင္ ျပည္ထီးနန္းကုိ သိမ္းျမန္းစိုးစံေတာ္မူသည္။ နန္းတက္ေသာအခါ သီရိသုဓမၼရာဇာ
အမည္ကို ခံေတာ္မူသည္။ ထိုမင္းလက္ထက္တြင္ အမတ္ပညာ၀ံသသား ေလးၿမိဳ႕စားငလက္႐ံုးလည္းတေယာက္၊
ေလာင္းၾကက္ၿမိဳ႕စားငကုသလလည္းတေယာက္ဟိသည္။ ေလာင္းၾကက္ၿမိဳ႕စားအမတ္ငကုသလႏွင့္ မိဖုရား
နတ္သွ်င္မယ္႐ို႕ ခ်စ္ႀကိဳက္ၾကသည္။ ငကုသလသည္ ယၾတာအတတ္၌ အလြန္ပင္ကၽြမ္းက်င္သည္။ ထုိအတတ္ျဖင့္
ျပည့္သွ်င္မင္းကိုႀကံ၏။ အင္းအိုင္မႏၶာန္ယၾတာမ်ားစီရင္ၿပီး ႏွံႏွိမ္ျခင္းျပဳသည္။ ထိုသို႔ျပဳၿပီး မင္းႀကီးထံ
ေလွ်ာက္ထားသည္ကား- အသွ်င္မင္းႀကီးဆင္ျဖဴေတာ္ေရာက္ပါလိမ့္မည္။ ဆင္စာစပါးဟိန္းစြကို ရီကန္တူး၍
ခ်ထားရပါမည္။ ဤသို႔ေလွ်ာက္ထားၿပီး ဆင္စာစပါးဟိန္းစြကို ရီကန္တြင္ခ်ထားစီၿပီး သူငယ္႐ို႕ကို ငကုသလသင္၍
ဆိုစီသည္ကား-

“ေညာင္ပင္ႀကီးရင္း၊ ဟိန္းစြခင္း၊ မင္းထီး႐ို႕သွ်င္၊ ဘုရင္နန္းရျဖစ္လိမ့္မည္။” ယင္းသို႔သူငယ္႐ို႕ဆိုေသာစကားကုိ
ပညာဟိငလက္႐ံုးၾကားလွ်င္ ျပည့္သွ်င္မင္း သီရိဓမၼရာဇာထံေလွ်ာက္ထားသည္ကား-

အသွ်င္မင္းျမတ္။ ဟိန္းစြသည္အဂၤါနံ၊ ဟီႏၷဟူေသာအမႈသည္ ယုတ္ေသာစကား။ အသွ်င္မင္းႀကီးလည္း
နံေတာ္အဂၤါသား၊ နံကိုဆင္စီးနင္းသည္။ ဗုဒၶဴးသားအမတ္ ေလာင္းၾကက္စားငကုသလျဖစ္ပါသည္။ ဆင္ကား
ေရာက္မည္မဟုတ္ပါ။ ဆင္နံဗုဒၶဴးသား မင္းျဖစ္လိုေသာေၾကာင့္တေပါင္ကုိ ငကုသလလုပ္ထား၍
အသွ်င္မင္းႀကီးကိုယ္ေတာ္၌ ယခုေ၀ဒနာ ကပ္ေရာက္လွ်က္ဟိပါသည္။ ခုႏွစ္လႏွင့္ အသွ်င္မင္းႀကီး
နတ္႐ြာလြန္ေတာ္မူမည္ အမွန္ျဖစ္သည္။ ေလွ်ာက္လတ္ေသာ္ ျပည့္သွ်င္မင္းႀကီးမယံု၍ ငါ့ကို ထင္ျမင္ေအာင္
ျပရဦးမည္ အမိန္႔ေတာ္ဟိလတ္သည္။

သို႔ေၾကာင့္ အမတ္ငလက္႐ံုးသည္ လူတေယာက္ကို ၿမိဳ႕တြင္းၿမိဳ႕ျပင္ၾတင္းနာေခ်ေျပာ၍ ေစလႊတ္သည္။
ၾတင္းနာရာၾကားခေသာၾတင္းသံေသာ္ကား- “မင္းဟရီေမွာက္မွား အလားလား၊ ဟရီလည္းသီ၊ ျပည္လည္းႀကီ”

ဟူေသာ ပထမၾတင္း။

“ကၽြန္ႏွင့္မတန္၊ မင္းျဖစ္ၾကံသည္၊ အမွန္တန္႔တန္႔၊ ခုႏွစ္လတြင္ မင္းျဖစ္အံ့” ဟူေသာ ဒုတိယၾတင္း။

“ဖြတ္ကမီးေက်ာင္းျဖစ္လွ်င္၊ ေခ်ာင္းျမစ္မခံသာ၊ ကၽြန္ကသူေကာင္းျဖစ္လွ်င္ တိုင္းျပည္မစည္ရာ” တတိယၾတင္း။

ယင္းသို႔ ၾတင္းသံုးရပ္အလိုကို အမတ္ပညာဟိငလက္႐ံုးေလွ်ာက္သည္ကား-

အသွ်င္မင္းျမတ္။ ငယ္မည္ေသာ္ကား မင္းဟရီျဖစ္ပါသည္။ အသွ်င္မင္းလည္းသီ၊ တိုင္းျပည္လည္းႀကီပါမည္။
ကၽြန္ကသူေကာင္းျဖစ္မည္မွာ ငကုသလ၊ ဆင္နံမင္းျဖစ္မည့္အေၾကာင္းျဖစ္ပါသည္။ ငကုသလလက္ထက္
ႏိုင္ငံျပည္သူသတၱ၀ါ႐ို႕ မီးကဲ့သို႔ပူပါလိမ့္မည္။ ေလွ်ာက္ထားရာ အေရးမျပဳနီသည္။ သီရီသုဓမၼရာဇာ မင္းႀကီးကို
မိဖုရားနတ္သွ်င္မယ္က လွည့္ပတ္ဖ်ားေယာင္း ေလွ်ာက္ထားေသာေၾကာင့္ ယံုၾကည္ေတာ္မမူဟိလတ္သည္။
ငကုသလအမတ္ကုိ မည္သို႔မွ်အျပစ္မျပဳ၊ အရာမပ်က္ခ်မ္းသာစြာထားသည္။ ထုိ႕ေၾကာင့္ အမတ္ငလက္႐ံုးသည္
စိုးရိမ္ျခင္းမ်ားစြာျဖစ္လတ္သည္။ ပညာနည္းေသာဤမင္းထံ ဆည္းကပ္၍နီေခ်ေသာ္ ေနာင္အျပစ္ႀကီးစြာ
ျဖစ္ရာသည္ဟူ၍ မင္းထံခြင့္ေတာင္းၿပီး ရဟန္းျပဳ၍နီသည္။ ခုႏွစ္လစိေသာကာလ ေ၀ဒနာျပင္းထန္စြာ တိုးလတ္၍
မင္းႀကီးလြန္ေတာ္မူသည္။

ေလွ်ာက္ထံုးအမွတ္ (၆၂)

နရပတိမင္းႀကီးမွ ဘုရားတည္ရန္အေၾကာင္း မီးေလွ်ာက္သည္ကို ဆရာေတာ္တက်ိပ္ႏွစ္ပါး႐ို႕ မင္းထံ
ျပန္ဆိုေသာထံုး။

အမတ္ေလာင္းၾကက္စားငကုသလသည္ နရပတိႀကီးအမည္ခံ၍ သကၠရာဇ္ (၁၀၀၀) ျပည့္တြင္
နန္းတက္ေတာ္မူသည္။ မင္းျဖစ္အ့ံဟူေသာ ေနာက္အနာဂါတ္ကို သိျမင္သည့္အတိုင္း၊ မင္းအျဖစ္သို႔ငါေရာက္ျပီ။
ေနာင္အ႐ွည္ထြန္းေအာင္၊ ျမင္ေတာ္မူဘုရား၊ ထင္ေတာ္မူဘုရား၊ ဘုရားႏွစ္ဆူတည္ေတာ္မူသည္။ ႐ွိဘေစာသီရိ
မင္းဘာႀကီးတည္ခေသာ ရင္႐ိုးေတာ္ဓါတ္ေစတီ။ နံ႐ိုးေတာ္ေစတီ။ ဤေစတီႏွစ္ဆူနီရာသည္ လူ႐ို႕နီအိမ္ႏွင့္
အနီးစပ္အရိပ္မဇၩ မလြတ္ဟိလတ္သည္။ ထိုဓါတ္ေတာ္ႏွစ္ဆူကိုပင့္ယူ၍ ေလွ်ာက္ပတ္ရာအရပ္၌ ေကာင္းမြန္စြာ
တည္လိုေၾကာင္းႏွင့္ သာသနာပိုင္၀ိနည္းဓိုရ္ျဖစ္ေတာ္မူေသာ-

၁။ စႏၵာရာမဆရာေတာ္

၂။ သက်မဥၨဴဆရာေတာ္

၃။ ဇိနမာန္ေအာင္ဆရာေတာ္

၄။ ေလာကမာန္ေအာင္ဆရာေတာ္

၅။ ရတနာစံဦးဆရာေတာ္

၆။ မနိသူရာမဆရာေတာ္

၇။ ရတနာစံေ႐ြးဆရာေတာ္

၈။ ရတနာမÍၨဴဆရာေတာ္

၉။ မဟာေဗာဓိဆရာေတာ္

၁၀။ မဏိသက်ဆရာေတာ္

၁၁။ ရတနာမွန္ကင္းဆရာေတာ္

၁၂။ စႏၵရာရာမဆရာေတာ္

ေပါင္းတက်ိပ္ႏွစ္ပါးကို နန္းေတာ္သို႔ပင့္ေခၚ၍ နရပတီမင္းႀကီးကိုယ္တုိင္မီးေလွ်ာက္ေတာ္မူသည္။ ဆရာေတာ္
တက်ိပ္ႏွစ္ပါးကို ျပည့္သွ်င္မင္းထံျပန္ဆိုေသာထံုးကား-

သာသနဒါယကာျဖစ္ေတာ္မူေသာ တကာေတာ္မင္းျမတ္။ သစၥာေလးပါးတရားကို အလင္းျမင္ေတာ္မူေသာ
ျမတ္စြာဘုရားသွ်င္သည္ ႐ွိဦးစြာ သူေတာ္ေကာင္းကိုအေၾကာင္းျပဳလွ်က္ သံုးဆယ့္သွ်စ္ျဖာမဂၤလာတရားေတာ္ကို
ေဟာၾကားေတာ္မူရာ၌

၁။ ပတိ႐ူပေဒသ၀ါေသာစ- တင့္အပ္ေလွ်ာက္ပတ္ေသာအရပ္၌နီရျခင္း မဂၤလာတပါး။

၂။ ပုေဗၺစကတပုညတာ- ႐ွိဘ၀၌ျပဳအပ္ခၿပီးေသာ ေကာင္းမႈဟိသူျဖစ္ျခင္း မဂၤလာတပါး။

၃။ အတၱသမာပဏီတိ- မိမိကိုယ္ကို ေကာင္းစြာေစာင့္ေယွာက္ေဆာက္တည္ျခင္းျဖင့္ က်င့္ျခင္း မဂၤလာတပါး။

၄။ သပၸဳရိသုပနိႆယ- ပညာဟိသူေတာ္ေကာင္း႐ို႕ကို ေပါင္းေဖာ္မွီ၀ဲ ဆည္းကပ္ျခင္းျပဳသည့္ မဂၤလာတပါး။

ဤေလးပါးေသာ မဂၤလာတရားႏွင့္ျပည့္စံုျခင္းကို သမၸတိစက္ေလးပါးျဖင့္ ျပည့္စံုျခင္းဟူ၍ဆိုသည္။
ထိုေလးပါး႐ို႕တြင္ ႐ွိဘ၀၌ျပဳအပ္ခၿပီးေသာ ပုေဗၺစကတပုညတာဟူေသာ သမၸတၱိစက္တပါးသည္ ပတိ႐ူပ
ေဒသ၀ါသသမၸ တိစက္၊ သပၸဳရိသုပနိႆယ သမၸတၱိစက္ အတၱသမာပဏိဓိသမၸတၱိစက္သုံးပါးကို ၿပီးစီႏိုင္သည္။
ယင္းသို႔ၿပီးစီႏိုင္ေသာေၾကာင့္ ႐ွိဘ၀၌ျပဳအပ္ခၿပီးေသာေကာင္းမႈဟိသည္ျဖစ္၍ တင့္အပ္ေလွ်ာက္ပတ္ေသာ
ပတိ႐ူပအရပ္၌ျဖစ္ေတာ္မူၾကကုန္ေသာ အသွ်င္စိုးမင္းမႉးမတ္သူဌီးသူႄကြယ္႐ို႕သည္ သပၸဳသုပနိႆယဟု
ဆိုအပ္ေသာသူေတာ္ေကာင္း႐ို႕ကို ေပါင္းေဖာ္မွီ၀ဲဆည္းကပ္မီးျမန္းလွ်က္ ပတိ႐ူပ တင့္အပ္ေလွ်ာက္ပတ္ေသာ
အရပ္၌ ျပဳလုပ္ျခင္းသည္ အတၱဟိတ၊ ပရဟိတ၊ ေလာကသံသရာႏွစ္ျဖာေသာအက်ိဳး ပြားတိုးထြန္းလင္းရန္
ဟိသည္။

ပညာဟိ႐ို႕ကုိႏွီးေႏွာမီးျမန္းျခင္းမဟိ၊ မိမိအလိုဟိရာမတင့္အပ္၊ မေလွ်ာက္ပတ္သူ႐ို႕၏နီရာအရပ္ကုိ
ဖ်က္ဆီး၍ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ႐ြာသူ႐ို႕၏အိမ္အနီးအစပ္ အရိပ္မလြတ္ရာ၌ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ဓါတ္ေတာ္မြီေတာ္၊
႐ုပ္ပြားေတာ္၊ ဆင္းတုေတာ္၊ ဂူလိုဏ္၊ တန္ေဆာင္း၊ သိမ္၊ ေက်ာင္းဇရပ္၊ မ႑ပ္စေသာ
အေဆာက္အဦး႐ို႕ကိုလည္းေကာင္း၊ ရဟန္းသံဃာ႐ို႕၏အသံုးအေဆာင္ သကၤန္း၊ သပိတ္၊ ပရိကၡရာစသည္႐ို႕ကို
လည္းေကာင္း တည္ထားျပဳလုပ္သည္ဟိေသာ္ ထိုလူ႐ို႕၏နီအိမ္ႏွင့္ နီးစပ္လီေသာေၾကာင့္ ေရာေႏွာေရာက္ေပါက္
အိမ္ေအာက္အိမ္ပါး အလားအနီမသင့္ဟိလီလွ်င္၊ ဆူးေပၚဖက္က်ပမာ ပတိ႐ူပအရပ္မဟုတ္၊ မတင့္မတယ္ေသာ
အရပ္၌ျပဳမိလီေသာေၾကာင့္ ထုိကုသုိလ္သွ်င္႐ို႕သည္ အသက္မ႐ွည္။ စည္းစိမ္မတည္။ ပ်က္စီးျခင္းသို႔
ေရာက္လီရာသည္။

ပညာဟိ႐ို႕ကိုေပါင္းေဖာ္မွီ၀ဲဆည္းကပ္မီးျမန္းလွ်က္ ပတိ႐ူူပတင့္အပ္ေလွ်ာက္ပတ္ေသာအရပ္၌ ကုသိုလ္ေကာင္းမႈကို
ျပဳသည္ဟိေသာ္ကား ေလာကီေလာကုတၱရာခ်မ္းသာစီးပြားမ်ားျပားတိုးတက္၊ အသက္ခႏၶာျမင့္ၾကာဓြန္႔
႐ွည္တည္ေပအံ့ေသာအေၾကာင္းျဖစ္ရာသည္။ ရီၿမီသနင္းမင္း႐ို႕မူလည္း အနီအလားအစားအအိပ္မွစ၍ ပတိ႐ူပ
တင့္အပ္ေသာအရပ္၌ရာ နီရာ၊ လားရာ၊ စားရာ၊ အိပ္ရာေခ်သည္။ မတင့္အပ္ေသာအမႈကိုျပဳမိလတ္ေသာ္
က်က္သေရမဂၤလာဆုတ္ယုတ္၍ စည္းစိမ္အသက္တိုလီရာသည္။

ရီၿမီသနင္းမင္း႐ို႕သည္ ဓါတ္ေတာ္မြီေတာ္၊ ႐ုပ္ထုေတာ္မ်ားကို ဖီးဥပါဒ္အႏၲရာယ္ ျဖစ္အံ့သည္ကို၎င္း၊
မတင့္အပ္မေလွ်ာက္ပတ္ေသာအရပ္၌ က်ေရာက္နီေတာ္မူသည္ကို၎င္း၊ ျမင္လွ်င္ဖီးအႏၲရာယ္လြတ္ေအာင္၎င္း၊
တင့္အပ္ေလွ်ာက္ပတ္ေသာအရပ္သို႔႐ႊိေျပာင္း၍ ထားေတာ္မူၾကဘူးသည္မွာ- ျမတ္စြာဘုရားပရိနိဗၺာန္
စံေတာ္မူသည့္ေနာက္ တႏွစ္ေက်ာ္ေျမာက္ဟိသည့္အခါ အသွ်င္မဟာကႆပရဟႏၲာအသွ်င္ျမတ္သည္
ဓါတ္ေတာ္႐ို႕ကို တိတၱိ႐ို႕ေၾကာင့္ ဖီးအႏၲရာယ္ျဖစ္ေတာ္မူအံ့သည္ကိုျမင္ေတာ္မူ၍ ရာမ႐ြာ၌ဟိေသာ
ဓါတ္ႏွစ္ျပည္မွတပါး။ ကုသိႏၷာ႐ံု၊ ကပိလ၀တ္၊ ေ၀သာလီ၊ ပါ၀ါ၊ ေ၀ဌဒီပ၊ အလႅကပၸ၊ ရာဇၿဂိဳဟ္ျပည္႐ို႕၌
ေစတီေတာ္႐ို႕မွ ၀ီစုဓါတ္ေတာ္တဆယ့္ေလးျပည္႐ို႕ကိုပင့္ေဆာင္ၿပီးမူ အဇာတသတ္မင္းထံအပ္၍ ရာဇၿဂိဳဟ္ဟ္ျပည္၏
အရွိေတာင္ေထာင့္ တင့္အပ္ေလွ်ာက္ပတ္ေသာအရပ္၌ အေတာင္သွ်စ္ဆယ္ဥမင္တူး၍ အထူးထူးေသာ
ေ႐ႊေငြရတနာ နံ႔သာကရက္မက္ဝကတ္ေစတီ႐ို႕၌ သြတ္သြင္း၍ ဌာပနာထားခေၾကာင္းကို သုတ္မဟာ၀ါ အဌကထာ၊
မဟာပရိနိဗၺာနသုတ္အဖြင့္၌ လာေတာ္မူပါသည္။

ျမတ္စြာဘုရားပရိနိဗၺာန္စံယူေတာ္မူၿပီးသည့္ေနာက္ သာသနာသကၠရာဇ္ (၂၂၂) ခုႏွစ္တိုင္ေရာက္သည့္အခါ
သီရိဓမၼာေသာကမင္းႀကီးသည္ အဇာတသတ္မင္းဌာပနာသြင္းထားေတာ္မူခေသာ ဓါတ္ေတာ္တဆယ့္ေလးျပည္႐ို႕ကို
ထုတ္ေဖာ္ယူေဆာင္လွ်က္ ဇမၺဴဒီပါကၽြန္းတြင္ သွ်စ္ေသာင္းေလးေထာင္ေသာၿမိဳ႕ႀကီး႐ို႕၌ တင့္အပ္ေလွ်ာက္ပတ္ေသာ
ပတိ႐ူပအရပ္၀ယ္ ဓါတ္ေတာ္မ်ားကိုဌာပနာ၍ ေစတီေတာ္မ်ားတည္ထားေတာ္မူခေၾကာင္းကုိ ပါရာဇီကဏ္
အဌကထာ႐ို႕၌လာပါသည္။

ဒသရာဇာမင္းႀကီးသည္လည္း ဘီးေလာင္းေတာ္မဟာစႏၵသူရိယ မင္းျမတ္တည္ထားေတာ္မူခေသာ
သီရိဂုတ္ေတာင္တြင္ဟိ မဟာမုနိ႐ုပ္သွ်င္ေတာ္ကို လက္ယာမင္းနန္းအား နန္းတင္လာေသာျပဴတလိုင္း႐ို႕သည္

ဖိုက်င္းထိုး၍ ေၾကာသားႏွင့္ေပါင္ေတာ္ကိုယူလီရာ ပလႅင္ေတာ္မွက်၍ မေလွ်ာက္ပတ္ေသာေခ်ာက္ထဲတြင္
ၿမီမႈံ႕မ်ားဖံုးလွ်က္ဟိသည္ကို ဓည၀တီၿမိဳ႕၏ေျမာက္ဘက္အနီး၊ ေလွ်ာက္ပတ္ေသာကတၫုတေတာင္သို႔
႐ႊိေျပာင္းပင့္ေဆာင္ေတာ္မူ၍ ခဆပဥၥာကိန္းကိုၿဖိဳၿပီးေနာက္ သကၠရာဇ္ (၅၀၀) ျပည့္ေလာက္က
သိမ္ေတာ္ေဆာက္လွ်က္ ကိုးကြယ္ေတာ္မူဘူးပါသည္။

ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕တည္စ သကၠရာဇ္ (၇၉၄) ခုႏွစ္တြင္၊ ဘီးေတာ္မင္းေစာမြန္လည္း မ်က္ေမွာင္ေတာ္ဓါတ္ကို
မေလွ်ာက္ပတ္ေသာအရပ္၊ လူ႐ို႕နီအိမ္အနီးအစပ္ ဆည္၀တန္းခါးအတြင္း၌ ေစတီတည္ထားခလတ္ေသာ္
မင္းဗာႀကီးလက္ထက္ေရာက္ေတာ္မူေသာကာလမွ မေလွ်ာက္ပတ္ေသာလူ႐ို႕နီအိမ္၊ အရိပ္မလြတ္ျဖစ္သည္။
ေျပာင္းၿပီးမွ ဓါတ္ေတာ္ကိုပင့္ေတာ္မူလီ၍ သကၠရာဇ္ (၈၉၄) ခုတြင္ ပတိ႐ူပတင့္အပ္ေလွ်ာက္ပတ္ေသာအရပ္
၀သဲေတာင္ထိပ္တြင္ ထိုဘုရားမ်က္ေမွာင္ေတာ္ဓါတ္ကုိဌာပနာသြင္း၍ ေကာင္းမြန္စြာတည္ထားခေၾကာင္းႏွင့္
သမိုင္းရာဇ၀င္ ထင္႐ွားထြက္ဟိပါသည္။

ယခုလည္း ၿမိဳ႕ေတာင္ဘက္ လက္ဆီးကန္ လူ႐ို႕နီအိမ္အနီးအပါး၌ ဘေစာသီရိမင္းပါၿပီးတည္ထားခေသာ
ဓါတ္ေတာ္ပါေစတီႏွစ္ဆူကို ေျပာင္းပင့္၍ ပတိ႐ူပတင့္အပ္ေလွ်ာက္ပတ္ေသာအရပ္၌ ေကာင္းမြန္စြာတည္လုပ္
ကိုးကြယ္ေတာ္မူလွ်င္ ပစၥဳပၸန္သံသရာႏွစ္ျဖာစည္ကားထြန္းလင္းလွ်က္ ပညာဟိသူေတာ္ေကာင္း႐ို႕ အခ်ီအမႊမ္းကို
ခံရမည့္အေၾကာင္းသာျဖစ္ပါသည္ ဒါယကာေတာ္မင္းျမတ္။

ဤသို႔ဆရာေတာ္မိန္႔ၾကားေတာ္မူလတ္ေသာ္ ျပည့္သွ်င္မင္းလည္းအလြန္ႀကိဳက္ေတာ္မူသည္။ သို႔ေၾကာင့္
လက္ဆီးကန္နား၌ဟိေသာ ဘေစာသီရိမင္းပါႀကီးေကာင္းမႈ ရင္႐ိုးေတာ္ဓါတ္၊ နံ႐ိုးေတာ္ဓါတ္ေစတီႏွစ္ဆူကို
ေျပာင္းရႊိၿပီး ဓါတ္ေတာ္ကို ရတနာပန္းေတာင္းျဖင့္ပင့္ေဆာင္ေတာ္မူသည္။ သကၠရာဇ္ (၁၀၀၃) ခုတြင္ ပတိ႐ူပ
တင့္အပ္ေလွ်ာက္ပတ္ေသာေတာင္ထိပ္အရပ္၌ ဓါတ္ေတာ္႐ို႕ကိုဌာပနာသြင္းၿပီး တည္ထားေတာ္မူသည္။
ရင္႐ိုးေတာ္ဓါတ္ကို ျမင္ေတာ္မူေစတီ။ နံ႐ိုးေတာ္ဓါတ္ကို ထင္ေတာ္မူေစတီသမုဒ္သည္။ ေစတီေတာ္တဆူတြင္
ဒံုးကုလားတရာစီလွဴလွ်က္ ကမၺည္းေက်ာက္စာထိုးေတာ္မူသည္။

ေလွ်ာက္ထံုးအမွတ္ (၆၃)

မင္းမိဖုရား၊ သားေတာ္သမီးေတာ္႐ို႕ကို မွဴးမတ္ျပည္သူ႐ို႕ အိမ္ေထာင္ဖက္ ျပဳေကာင္းမျပဳေကာင္း
ဆရာေတာ္တက်ိပ္ႏွစ္ပါး မိန္႔ဆိုသည့္ထံုး။

တရံေသာအခါ၌ အထက္သာကီ၀င္မင္း၊ သီရိသုဓမၼရာဇာ၏ ေရႊေရးေဆာင္မိဖုရားကို နရပတိႀကီးမင္းအမတ္
သံေတာင္စားငတံုးၫို သင့္ျမတ္နီေၾကာင္း ျပည့္သွ်င္မင္း နရပတိႀကီးသိေတာ္မူသည္။ ျပည့္သွ်င္မင္းႀကီးသည္
ထိုအေၾကာင္း သင့္မသင့္မီးေလွ်ာက္လိုရကား ဆရားေတာ္တက်ိပ္ႏွစ္ပါး႐ို႕ကို နန္းေတာ္သို႔ ပင့္ဖိတ္ေတာ္မူသည္။
ဆရာေတာ္တက်ိပ္ႏွစ္ပါး႐ို႕ ႄကြေရာက္ေတာ္မူၿပီးေသာအခါ မင္းႀကီးကိုယ္တုိင္ မီးေလွ်ာက္ေတာ္မူသည္ကား-

ထီးျဖဴေဆာင္းရာဇပလႅင္ထိုင္ ဘိသိက္ခံေသာမင္းဧကရာဇ္ မိဖုရားသားသမီး႐ို႕ကို မႉးမတ္ျပည္သူ႐ို႕
အိမ္ေထာင္ဖက္ျပဳေကာင္းပါအံ့ေလာ။ ႐ွိထံုးေဟာင္းက်မ္းဂန္အလာႏွင့္ မိန္႔ၾကားေတာ္မူပါမည့္အေၾကာင္း
ရွိခိုးေလွ်ာက္ထားလတ္ေသာ္ ဆရာေတာ္တက်ိပ္ႏွစ္ပါး႐ို႕ မိန္႔ဆိုေတာ္မူၾကသည့္ထံုးေသာ္ကား-

သာသနဒါယကာျဖစ္ေတာ္မူေသာတရားမင္းျမတ္ လူနတ္႐ို႕၏ဆရာ သမၼာသမၺဳဒၶျမတ္စြာဘုရား
ေဟာၾကားေတာ္မူေသာ မဂၤလာတရားေတာ္၌ ဂါရေ၀ါစ- ႐ိုေသထိုက္ေသာသူ႐ို႕အား ႐ိုေသရျခင္းသည္
လည္းေကာင္း၊ နိ၀ါေတာစ- မာန္မာနကို ႏွိမ့္ခ်ထိုက္ေသာသူ႐ို႕၌ ႏွိမ့္ခ်ျခင္းသည္လည္းေကာင္း၊ ကတၫုတာ-
သူ႔ေက်းဇူးကုိ သိတတ္ေသာသူ၏အျဖစ္သည္လည္းေကာင္း၊ မဂၤလာတရားမည္၏ဟူ၍ ေဟာၾကားေတာ္
မူေသာေၾကာင့္ ေလာကုတၱရာမႈျဖစ္လွ်င္ သတၱ၀ါအေပါင္း႐ို႕အား မဟာဂ႐ုနာေတာ္ျဖင့္ လြန္စြာသနားေတာ္မူ၍
သံသရာ၀ဋ္ဆင္းရဲမွ လြတ္ေျမာက္ေအာင္ ထုတ္ေဆာင္ေတာ္မူတတ္ေသာ ျမတ္စြာဘုရားသည္ ေက်းဇူးအထူး
ႀကီးျမတ္ေတာ္မူပါသည္။

ေလာကီမႈတြင္ မိဘဆရာသမား႐ို႕သည္ သားသမီးတပည့္တပန္း႐ို႕အား ပစၥဳပၸန္သံသရာခ်မ္းသာစီးပြား

မ်ားျပားစီေၾကာင္း ေကာင္းျမတ္ေသာအေလ့အက်င့္ျဖင့္ဆံုးမပဲ့ျပင္တတ္ေသာေၾကာင့္ ေက်းဇူးအထူးႀကီးပါသည္။
ရီၿမီ့သခင္ဘုရင္မင္းျမတ္႐ို႕သည္လည္း တိုင္းႏိုင္ငံသူသွ်င္လူရဟန္း႐ို႕အား ရင္ေတာ္၌ျဖစ္ေသာသားကဲ့သို႔
အုပ္ထိန္းေစာင့္ေယွာက္ ေထာက္မျပဳစု သိမ္းျမန္းၾကည့္႐ႈနီေတာ္မူေသာေၾကာင့္ ေက်းဇူးသွ်င္ အစစ္အမွန္
ျဖစ္ပါသည္။

မင္းက်င့္တရားဆယ္ပါးႏွင့္ ေျဖာင့္သားညီၫြတ္ေသာ ဧကရာဇ္မင္း႐ို႕သည္ ပူဇေနယ်ာနံ- ပူေဇာ္ထိုက္ေသာ
မင္းမွန္ေခ်သည္။ ယင္းသို႔တရားမပ်က္ ႐ွိအထက္ကအဆက္ဆက္ေသာ မင္းေကာင္း႐ို႕၏ထံုးနည္းကိုမလြန၊
အခြန္ဘ႑ာကို ဆယ္ဘို႔တဘို႔ ခံယူသံုးေဆာင္လွ်က္၊ ဘုန္းက်က္သေရႏွင့္ျပည့္စံု၍ သာဓုနရတရားေလးပါး၊
သဂၤဟတရားေလးပါး၊ နာယကဂုဏ္ေျခာက္ပါး၊ အပရိဟာနိယတရားခုႏွစ္ပါး၊ မင္း႐ို႕ ျပကေတ့တရားခုႏွစ္ပါး၊
မင္း႐ို႕ေက်းဇူးသွ်စ္ပါး၊ ရာဇဂုဏ္ကိုးပါး႐ို႕ကိုျဖည့္က်င့္ေတာ္မူလွ်က္ ဘိသိက္ခံေတာ္မူေသာ မင္းဧကရာဇ္႐ို႕၏မိဖုရား
သားေတာ္သမီးေတာ္ဆြီမ်ိဳး႐ို႕၌ ျပစ္မွားလြန္က်ဴးေသာသူသည္ ကတၫုတ- တရားမဟိ၊ သူယုတ္မာ၏အေလ့
ျဖစ္ေခ်သည္။

ထုိသူအား ဘုရားစေသာသူေတာ္ေကာင္း႐ို႕ ခ်ီမြမ္းေတာ္မမူ။ ဒါးသြားဖ်ား၌တင္ထားေသာ ပ်ားသကာကုိသာျမင္၍
ဒါးသြား၏ဂုဏ္အျပစ္ဥပါဒ္ျဖစ္အံ့သည္ကုိမသိ၊ အာဟာရ၌တပ္မက္၍လွ်က္ မွားေသာသူမိုက္ႏွင့္တူပါသည္။
အထိုက္အေလွ်ာက္ အျပစ္ေရာက္သင့္ရာသည္။

တေၾကာင္းမူလည္း ေယာရာဇာ- အၾကင္မင္းသည္၊ ဘိေသကသစၥံ- မင္း႐ို႕ခံျမဲဟိေသာ၊ ဘိသိက္သစၥာကုိ
မခံ၀ံ့ေသာ္၊ ရာဇညသုညံ- ထိုမင္းသည္၊ အေဇယ်ံ- မေအာင္သင့္ေသာအမႈ႐ို႕ကို၊ ေဇယ်ံ-
ေအာင္တတ္ျခင္းလည္းေကာင္း၊ ၀ိလုပၸႏၷံ- လုယက္ဆိုးသြမ္းၾကမ္းတမ္းျခင္းလည္းေကာင္း၊ မဇၨပါနာ-
သီရည္ေသာက္စား သားငါးလုိက္တတ္ျခင္းလည္းေကာင္း၊ အျဗဟၼစရိယာ- မျမတ္ေသာအက်င့္ကို
က်င့္တတ္ျခင္းလည္းေကာင္း၊ ေယာ- အၾကင္မင္းကို၊ နရာဇာ- မင္းမဟူရာ၊ အမေစၥာ- အမတ္႐ို႕၌လည္း၊ အဌ-

သွ်စ္ပါးေသာအဂၤါႏွင့္ အညီမက်င့္ေသာ္၊ နအမေစၥာ- အမတ္မမည္ရာ၊ ႐ွိပညာဟိ႐ို႕ စကားေဟာင္း
အလာမူလည္း ရီမဟိေသာကန္၊ ဆန္မဟိေသာစပါး၊ တရားမ႐ွိေသာမင္း၊ အခိုးမဟိေသာမီးပမာ
တြိရာေလာင္တတ္ျခင္း၊ တထာ- ထို႔အတူ တရားမဟိေသာမင္း႐ို႕သည္ အနိမ့္အျမင့္၊ အယုတ္အျမတ္၊ ပဋိ႐ူပ-
တင့္အပ္နီျခင္းကိုမျပဳ၊ အေသ၀နာစ ဗာလာနံ- သူမိုက္႐ို႕အေလ့အလာကိုရာ အားမူလွ်က္နီေသာ
မင္းမ်ိဳးအစိုးရေသာတိုင္းျပည္ႏိုင္ငံ၌ သတၱ၀ါအေပါင္းခ်မ္းသာျခင္းမဟိ။ ထိုမင္းမ်ိဳးအား ဘုရားစေသာ
သူေတာ္ေကာင္း႐ို႕မခ်ီမြမ္း။ အျပစ္မ်ားစြာကဲ့ရဲ႕ဘြယ္သာျဖစ္သည္။ ေက်းဇူးမထြန္းပင္ပန္းလီေသာေၾကာင့္
ျပည္သူျပည္သား႐ို႕သည္ ေဒါသစြန္းလွ်က္ဟိလီရာသည္။ ထိုသို႔ဆိုးသြမ္း႐ုန္႔ၾကမ္းေသာမင္း၏မိဖုရား၊
သားသမီးျဖစ္ေခ်က ကတၫုတာစ- ေက်းဇူးတရား ေထာက္ထားတင္ရန္မေပၚ။ ယုတ္မာေသာမသူေတာ္မင္း႐ို႕ႏွင့္
ကင္းကြာရျခင္းသည္ပင္၊ သာဓု- ေကာင္းသည္သာတည္း။

ထိုသုိ႔ ပညာဟိစကားတရားလမ္းေၾကာင္း အထင္အ႐ွားဟိျခင္းေၾကာင့္ ထုိမင္းပိုင္ေသာ သားသမီးမယား၊ အႃခြီအရံ
ေမာင္းမျဖစ္ေခ်ေသာ္ ေက်းဇူးဂုဏ္အရည္မေထာက္ ထိုသူေပ်ာက္လီလွ်င္ ေနာက္ကိုယဥ္ပါးေသာသူအား
အျပစ္မဟိပါ တကာေတာ္မင္းျမတ္။

ထိုသုိ႔ ဆရာေတာ္တက်ိပ္ႏွစ္ပါး မိန္႔ဆိုေတာ္မူၾကလတ္ေသာ္ ျပည့္သွ်င္မင္းနရပတိႀကီး အမိန္႔ေတာ္ဟိသည္ကား-

ေက်းဇူးသွ်င္သီရီသုဓမၼရာဇာသည္ သာကီ၀င္မင္းမ်ိဳးစဥ္လာဘိသိက္ခံေသာ မင္းေကာင္းမင္းျမတ္။
ျပည္သူ႐ို႕အားလည္းတရားသျဖင့္ ေစာင့္ထိန္းေတာ္မူေသာမင္းျဖစ္ေခ်သည္။ ထုိမင္းမိဖုရားေမာင္းမအား
အျခားသူမနီသင့္။ သံေတာင္စားငတံုးၫိုသည္ ေက်းဇူးမသိေသာသူယုတ္မ်ိဳးျဖစ္သည္။ စားေက်းကိုႏႈတ္၍
စီရီရီခတ္အစို႔မွာျဖည့္ေတာ္မူသည္။ ေ႐ႊေရးေဆာင္မိဖုရားလည္း သိကၡာပ်က္ေသာရဟန္းႏွင့္တူသည္။
ျပည့္တန္ဆာမျဖစ္စီ- မိန္႔ေတာ္မူ၍ ေယာက်္ားမိမၼႏွစ္ေယာက္ကို ယုတ္ေသာအစို႔၌ ျဖည့္ေတာ္မူသည္။

ေလွ်ာက္ထံုးအမွတ္ (၆၄)

ထီးနန္းတုိင္းျပည္ကုိ မည္သို႔ေသာသူမ်ိဳးအားအပ္သင့္ေၾကာင္း ဆရာေတာ္တက်ိပ္ႏွစ္ပါး႐ို႕မိန္႔ေသာထံုး။

နရပတိမင္းႀကီးသည္ သကၠရာဇ္ (၁၀၀၇) ခု၊ နန္းစံ (၇) ႏွစ္၊ သက္ေတာ္ (၆၃) ႏွစ္ ဟိလတ္ေသာအခါ
သည္းထန္စြာ နာကိန္းျဖစ္ေတာ္မူသည္။ ထိုမင္းႀကီး၌ သားေတာ္ႀကီးၫိုေရာင္ျဖဴႏွင့္ သားေတာ္လတ္ၿမိဳ႕သစ္စား
ေအာင္ေက်ာ္စံဟူ၍ ႏွစ္ေယာက္ဟိသည္။ ထိုႏွစ္ေယာက္တြင္ သားေတာ္ႀကီးၫိုေရာင္ျဖဴသည္ ပညာဟိ႐ို႕ႏွင့္
မႏွီးေႏွာ၊ ပညာဟိစကားကိုမနာယူ၊ သြမ္းသြပ္ပိန္ဖ်င္းေသာ ေက်းကၽြန္႐ို႕ႏွင့္ရာ အေပါင္းအဖက္ျပဳၿပီးနီစည္။

သားေတာ္အလတ္ ၿမိဳ႕သစ္စားေအာင္ေက်ာ္စံေသာ္ကား ပညာဟိသူေတာ္ေကာင္း႐ို႕ႏွင့္ေပါင္းသင္းၿပီး
မီးျမန္းႏွီးေႏွာကာ ပညာ႐ွာမွီးလွ်က္နီသည္။ ႐ွိထံုးေဟာင္းက်မ္းဂန္မ်ားကုိေလ့လာသည္။ ေကာင္းေသာအၾကံႏွင့္
ဟီရီၾသတပၸတရားကိုေစာင့္သည္။ ပညာဟိအဂၤါလကၡဏာႏွင့္အညီျဖစ္သည္။ နရပတိႀကီးမင္းသည္
ထိုသားေတာ္ႏွစ္ေယာက္တြင္ ထီးနန္းတိုင္းျပည္ကို မည္သူသုိ႔ အပ္သင့္ေၾကာင္းႏွင့္ ဆရာေတာ္တက်ိပ္ႏွစ္ပါး႐ို႕အား
နန္းေတာ္သို႔ပင့္ၿပီး မီးျမန္းေလွ်ာက္ထားသည္။ ထိုအခါ ဆရာေတာ္တက်ိပ္ႏွစ္ပါး႐ို႕ မိန႔္ဆိုေသာထံုးေသာ္ကား-

သာသနာဒါယကာျဖစ္ေသာ တကာေတာ္မင္းျမတ္။ သံုးေလာကထြတ္ထား သဗၺၫုျမတ္စြာဘုရားသွ်င္
ေဟာၾကားေတာ္မူအပ္ေသာ မဂၤလာတရားေတာ္၌ ဗာလာနံ-

သူမိုက္႐ို႕အား၊ ယာအေသ၀နာစ- အၾကင္မမွီ၀ဲမဆည္းကပ္ရျခင္းသည္လည္းေကာင္း၊ ပ႑ိတာနံ-
ပညာဟိေသာသူ႐ို႕အား၊ ယာေသ၀နာစ-အၾကင္မွီ၀ဲ ဆည္းကပ္ရျခင္းသည္လည္းေကာင္း။ ပူဇေနယ်ာနံ-
ပူေဇာ္ထိုက္ေသာသူ႐ို႕အား၊ ယာပူဇာစ- အၾကင္ပူေဇာ္ရျခင္းသည္လည္းေကာင္း၊ အတိ- ဟိ၏။ ဧတံ-
ဤသံုးပါးေသာ တရားသည္လွ်င္၊ ဥတၱမံ- ျမတ္ေသာ၊ မဂၤလံ- မဂၤလာတရားတည္းဟူ၍၊ တြံ- သင္သည္၊
ဂႏွာဟိ- မွတ္ယူေလာ့။ ယင္းသို႔ ဆံုးမၫႊန္ျပေတာ္မူသည္။

တေၾကာင္းတံုလည္း ပါပါ- မေကာင္းမႈမွ၊ အာရတီ- ၀ီးစြာ၊ ၀ီရတီ- ဖဲၾကဥ္ေယွာင္ယွားရျခင္းသည္
လည္းေကာင္း၊ မဇၨပါနာ- ဘိန္းဘင္းသီရည္သီရက္ေသာက္စား၊ သားငါးထိုးသတ္ျခင္းမွ သံယေမာစ- ဖဲၾကဥ္
ေယွာင္ယွားရျခင္းသည္လည္းေကာင္း၊ ဓေမၼသု- ဆယ္ပါးေသာကုသိုလ္ေကာင္းမႈတရား႐ို႕ကို၊ ေယာအပၸမာေဒါစ-
မမိမေလွ်ာ့ေကာင္းစြာအားထုတ္ ေဆာက္တည္ရျခင္းသည္လည္းေကာင္း၊ အတၱိ- ဟိ၏။ ဧတံ-
ဤေလးပါးေသာတရားသည္၊ ဥတၱမံ- ျမတ္ေသာ၊ မဂၤလံ- မဂၤလာတရားတည္းဟူ၍၊ တြံ- သင္သည္၊ ဂႏွာဟိ-
မွတ္ယူေလာ့။ ထိုသို႔ ျမတ္စြာဘုရားေဟာၾကားေတာ္မူသည့္အတိုင္း၊ ပူေဇာ္ထိုက္ေသာတရား ထိုသူ၌ဟိေခ်မွလည္း
ျပည္သူ႐ို႕ပူေဇာ္သည္ကိုခံယူ၍ လုပ္စားအခြန္ဘ႑ာခံယူစားပိုင္ရာသည္။

တေၾကာင္းမူလည္း၊ သဗၻီေရ၀- သူေတာ္ေကာင္း႐ို႕ႏွင့္သာလွ်င္၊ သမာေသထေပါင္းေဖာ္မွီ၀ဲ ယွဥ္တြဲကုန္ရာ၏။
သဗၻီသူေတာ္ေကာင္း႐ို႕ႏွင့္၊ သႏၲ၀ံ- မိတ္ဆြီျပဳ၍ ေပါင္းေဖာ္ျခင္းကို၊ ကုေဗၺထ-ျပဳကုန္ရာ၏။ သတံ-
ဘုရားအစဟိေသာ သူေတာ္ေကာင္း႐ို႕၏၊ သဒၶမၼံ- ငါးပါးသီလ၊ သွ်စ္ပါးသီလ၊ ဆယ္ပါးသီလ၊
ေလးပါးေသာသတိပဌာန္အစဟိေသာ သူေတာ္ေကာင္း႐ို႕၏တရားကို၊ အညာမယ- သိ၍၊ ေသေယ်ာ-
ပြားစီးသျဖင့္ ျမင့္ျမတ္ျခင္းသည္၊ ေဟာတိ- ျဖစ္၏။ ပါပိေယာ- ယုတ္မာေသာသူ႐ို႕ေအာက္ယုတ္မာျခင္းသည္
ကုဒါစနံ- တရံတဆစ္မွ်၊ နေဟာတိ- မျဖစ္စီေကာင္း၊ ဤသို႔လည္း ဓမၼပဒစေသာက်မ္းဂန္႐ို႕၌ လာပါသည္။

တေၾကာင္းမွာလည္း ပူေဇာ္ထုိက္ရာေသာတရားမဟိမူ၊ ဗာလာနံ- သူမိုက္႐ို႕အေလ့အလာကိုရာ
ႀကိဳက္တတ္ေသာမင္း၌ ျပည္သူ႐ို႕သည္ ယာေသ၀နာစ- ဆည္းကပ္မိလီအံ့၊ ထိုျပည္သူအေပါင္း႐ို႕မူလည္း
မာနေထာင္လႊား ရက္စက္ၾကမ္းတမ္းလွ်က္ ကိုယ္ႏွင့္ရင္းႏွီးသူမွတပါးသနားျခင္းမဟိ ျပဳက်င့္ဆိုးသြမ္း
ၾကလီေသာေၾကာင့္ သတၱ၀ါ႐ို႕ ၫိႈးႏြမ္းပ်က္စီးသီဆံုးမ်ားစြာဟိလတ္ရာသည္။ ထိုမင္းကိုမူလည္း ဘုရားစေသာ
သူေတာ္ေကာင္းပညာဟိ႐ို႕ ခ်ီမြမ္းဘြယ္မဟိျခင္းေၾကာင့္ အသက္စည္းစိမ္တုိလီရာသည္။ ထုိျပည္႐ို႕၌လည္း
ဘုရားျမတ္စြာဆံုးမေတာ္မူေသာ သာသနာေတာ္တရား၌မတည္လီ၍ ရန္သူငါးပါးေရာေႏွာဆက္ဆံလွ်က္
ႏိုင္ငံေခ်ာက္ခ်ားပ်က္စီးတတ္ေၾကာင္း ထံုးေဟာင္းက်မ္းဂန္အလာမွာေ၀သာလီမင္း႐ို႕သည္ အခ်င္းခ်င္းမညီမၫြတ္၊
အပရီဟာနိယတရားကင္းလြတ္ေအာင္ ၀ႆကာရပုဏၰားလွည့္ဖ်ားဂံုးတိုက္ျပဳလီရာ၊ ပညာအဆင္အျခင္မဟိ
နီမွားၾကသည့္အတြက္ ပ်က္စီးဆံုးရလီေၾကာင္း ထံုးေဟာင္းထင္႐ွားဟိပါသည္။

ဇာတ္နိပါတ္ေတာ္အလာ သံ၀ရမင္းသားသည္ တရာ့တေယာက္ေသာသား႐ို႕တြင္ အငယ္ဆံုးျဖစ္ပါလွ်က္၊
ပညာဟိအမတ္ေကာင္းႏွင့္ ေပါင္းေဖာ္မွီ၀ဲ၊ ယွဥ္တဲြႏွီးေႏွာျခင္းျပဳလီေသာေၾကာင့္ ခမည္းေတာ္မင္း၏အ႐ိုက္အရာ

ထီးနန္းတိုင္းျပည္ကုိ အပ္ႏွင္းျခင္းခံရေၾကာင္းကို သံ၀ရဇာတ္တြင္လာဟိေတာ္မူပါသည္ ဒါယကာေတာ္မင္းျမတ္ဟု
ဆရာေတာ္႐ို႕မိန္႔ေတာ္မူလတ္ေသာ္ ျပည့္သွ်င္မင္းလည္းႀကိဳက္ေတာ္မူသည္။ သုိ႔ေၾကာင့္ သားေတာ္အႀကီး
ၫိုေရာင္ျဖဴကိုထီးနန္းမအပ္။ သားေတာ္အလတ္ ၿမိဳ႕သစ္စားေအာင္ေက်ာ္စံကိုရာ ထီးနန္းတိုင္းျပည္
အပ္ေတာ္မူသည္။

နရပတိႀကီးမင္းသည္ သည္းထန္ေသာေ၀ဒနာျဖင့္ ထေတာ္မမူလီဘဲ သကၠရာဇ္ (၁၀၀၇) ခု၊ နတ္ေတာ္လတြင္
လြန္ေတာ္မူသည္။

ေလွ်ာက္ထံုးအမွတ္ (၆၅)

အင္း၀ကိုမတိုက္သင့္ေၾကာင္းေလွ်ာက္ထံုး။

သကၠရာဇ္ (၁၀၉၉) ခု ေ၇ာက္ေသာအခါ စႏၵ၀ီဇယမင္း၏ညီေတာ္ အိမ္ရွိမင္းသည္ မိဖုရားေ႐ႊရည္ႏွင့္ဘိသိက္ခံ၍
ေ႐ႊနန္းတက္ေတာ္မူသည္။ မင္းကုိမွဴးမတ္ျပည္သူ႐ို႕သည္ ခ်စ္ခင္ျမတ္ႏိုးဟိလတ္ေသာေၾကာင့္ မိတၱာရစ္ရာဇာ
ဟူေသာအမည္ကို မွည့္ေခၚၾကသည္။ သူငယ္ေတာ္သူႀကီးကို လက္ယာျမန္အရာပီးေတာ္မူသည္။
ပိုက္သည္ပိုင္အမတ္ကို သံေတာင္စားအရာပီးေတာ္မူသည္။ ကုိယ္ရံႀကီးအမတ္ကားရဲေအာင္ျဖစ္သည္။
ရဲေအာင္သည္ အမတ္ႀကီးမဟာပညာေက်ာ္အႏြယ္ျဖစ္သည္။

ထုိမင္းလက္ထက္ သကၠရာဇ္ (၁၁၀၄) ခုတြင္ အရွိျပည္က ငစံဦး၊ ငေ႐ႊေလွာ္၊ ငပုၫို႐ို႕သံုးေယာက္သည္
ေယာက်္ားမိမၼ လူေပါင္းတေထာင္ႏွင့္၀င္ေရာက္လာ၍ မိတၱာရစ္မင္းထံေလွ်ာက္ထားသည္ကား-

အသွ်င္မင္းျမတ္။ အင္း၀ၿမိဳ႕မင္းသည္ အက်င့္ပ်က္၍ မွဴးေကာင္းမတ္ေကာင္း႐ို႕စကားကို မနာယူ၊ သြမ္းသြပ္ေသာ
အေလ့အလာကိုရာႀကိဳက္လီ၍ တိုင္းျပည္မျငိမ္မသက္ျဖစ္လွ်က္ ဆူပူေသာင္းက်န္းမ်ားပါသည္။ ျပည္သူ
ၫိႈးငယ္ဟိပါသည္။ ခ်ီသိမ္းေတာ္မူလွ်င္ လြယ္ကာႏွင့္ရပါမည္ဆို၍ လက္ေဆာင္ပစၥည္းပိုးထည္ငါးဆယ္ႏွင့္
ျမင္းေကာင္းငါးစီးဆက္သသည္။ ယင္းေသာအခါ ပညာဟိအမတ္မ်ိဳးကုိယ္ရံႀကီးအမတ္ရဲေအာင္
ေလွ်ာက္ထံုးေသာ္ကား-

အသွ်င္မင္းျမတ္။ ငေ႐ႊေလွာ္၊ ငစံဦး၊ ငပုၫို႐ို႕ေလွ်ာက္ေသာစကားအတိုင္း အကယ္၍မွန္စီကာမူ၊
ဥပမာထံုးေသာ္ကား ပ်ား႐ို႕သည္ အေပါင္းအစည္းျပဳ၍ ပ်ားအမ်ားအံုဖြဲ႕၍နီၾကေသာအခါ သဘာ၀အေလွ်ာက္
ေရာက္ရာပ်ံလား နီတတ္ၾကသည္။

ထိုပ်ားအံုကို လူတြိ၍ ဖြတ္ေသာအခါ မိမိ႐ို႕သားၿမီးဟိရာ သင္းပင္းစုလွ်က္ မကြဲမလားစုေပါင္း ညီညာၾကလွ်က္
တတ္ႏိုင္သမွ် ကိုက္ခဲတုတ္ခတ္တုိက္ခိုက္ၾကပါသည္။ ထုိပ်ားႏွင့္စာမူ လူေသာ္ကားဆိုဘြယ္မဟိ။ မိမိ႐ို႕
တိုင္းသားခ်င္းတြင္ အခ်င္းခ်င္းႏိုင္နင္းျပဳလွ်က္ဟိစီကာမူ မညီမၫြတ္မဆိုႏိုင္ရာ။ တုိင္းတပါးကဖ်က္ဆီးမည္
ေရာက္လတ္လွ်င္ ကိုယ္စီအေရးႏွင့္ခ်ည္းျဖစ္သည္။ သားမယား၊ မိဘဆြီမ်ိဳးေက်းကၽြန္၊ ပစၥည္းဥစၥာ၊ အိုးအိမ္႐ို႕၌
ခင္တြယ္လွ်က္ႏွင့္ခ်ည္းျဖစ္သည္။ အသီးသီးအခ်င္းခ်င္းသည္ေပါင္းစည္းၾကၿပီး ရန္မူခုခံတိုက္ခိုက္ၾကမည္
အမွန္ျဖစ္ပါသည္။

လူသတၱ၀ါ႐ို႕ဓေလ့ မႏိုင္ေသာအခါမွ လြတ္ရာလြတ္ေၾကာင္း ေတာေတာင္ႀကီးရာခိုမွီး ထြက္လားလီရာသည္။
ယင္း႐ို႕မခံ ခုခံတိုက္ခိုက္ေခ်ကလည္း ကိုယ့္လူအမ်ားသီဆံုးပ်က္စီးမွ သူ႔လူကိုရပါမည္။ သူ႔လူလည္းအမ်ားပင္
သီႀကီပ်က္စီးျခင္းသို႔ေရာက္ရာသည္။ ႐ွိသူေဟာင္းစကား၌လည္း-

တေယာက္ခ်မ္းသာ၊ ကိုယ့္ဘို႔႐ွာ၍၊ သတၱ၀ါေပါင္း၊ ဆံုးေၾကာင္းပ်က္ရ၊ အဓမၼမႈ၊ သူျပဳသူ႔၀န္၊ သုခံေခတၱ၊
ရီပြတ္မွ်ကို၊ နိစၥထင္မွား၊ ေတာသားမုဆိုး၊ အားႀကိဳးမာန္တက္၊ လက္နက္စြဲကိုင္၊ ထိုၿမိဳင္ထုိေတာင္၊
ကုန္ေအာင္လွည့္ပတ္၊ သားငါးသတ္္သို႔၊ မတတ္စရာ၊ ပမာထုိတူ၊ အယူေမွာက္လွန္၊ ေက်းကၽြန္ကိုယ့္သား၊
သူတပါးကို၊ မုန္းထားရန္စစ္၊ ေလာဘျမစ္ကို၊ ႏႈတ္ပစ္လီၿပီး၊ မင္းထီးေစာထြတ္၊ ႏြယ္ေတာ္ျမတ္႐ို႕။

- ဟူ၍ ႐ွိထံုးအဆုိဟိပါသည္။

က်မ္းဂန္အလာ၌လည္း-

ေဟာရာဇာ-အၾကင္မင္းသည္၊ အေဇယ်ံ- မေအာင္အပ္ေသာအမႈ႐ို႕ကို၊ ေဇယ- ေအာင္ျခင္း၊ ေအာင္စီတတ္ေသာ၊
ေသာရာဇာ- ထိုမင္းသည္၊ နရာဇာ- မင္းမမည္ရာ၊ အေသ၀နာစ- သူမိုက္အလယ္၌၊ ပ႑ိေတာပညာဟိသည္၊
ဓမၼံ- တရားကို၊ နဘနႏၲီ- မေျပာမဆိုရာ။ အေသ၀နာစဗာလာနံ- သူမုိက္အလယ္၌၊ ဓမၼံ- တရားကို
ဆိုေလ့ဟိေသာသူမူလည္း၊ နသေႏၲာ- သူေတာ္ေကာင္းမဟုတ္ရာ။

ယင္းသို႔ ထံုးသက္သီႏွင့္ေလွ်ာက္လီလွ်င္ မင္းႀကီးႀကိဳက္ေတာ္မူသည္။ ငေ႐ႊေလွာ္၊ ငစံဦး၊ ငပုၫို႐ို႕ႏွင့္
ပါေသာသူ႐ို႕ကို ပီေခ်ာင္းတြင္ခ်ထားေတာ္မူသည္။ ထိုလူ႐ို႕ျဖင့္ ေလးေၾကာ့အစို႔ဖြဲ႔ေတာ္မူသည္။ ငပုၫိုကိုလည္း
ေလးခက္ေတာင္းစားအရာခန္႔ေတာ္မူသည္။ အမတ္ပညာဟိ ကုိယ္ရံႀကီးရဲေအာင္၏သားအႀကီးျမေက်ာ္ဦးကိုလည္း
သမီးေတာ္ျမတ္ဘုန္းႄကြယ္ႏွင့္ပီးျမားေတာ္မူ၍ လေသာင္းေသြးေက်းစား၊ ေကာင္းေက်ာ္ထင္ေက်းစား၊
သူငယ္ေသြးေက်းစား၊ ဤသို႔ေက်းစားအရာ သံုးထပ္ပီးေတာ္မူၿပီးမွ အမိန္႔ေတာ္ဟိသည္ကား-

အမတ္ေတာ္ကိုယ္ရံႀကီး႐ို႕အမ်ိဳးသည္ ပတၱျမားေက်ာက္ေကာင္းႏွင့္တူသည္။ ထီးနန္းမင္းဆက္ အ႐ွည္ဆက္ကာ
မင္းတိုင္ပင္အမတ္ခ်ည္း ထြန္းလွ်က္လာသည္။ မင္းအားလည္းျပစ္မွားသည္မဟိ။ မင္းမမွားစီရ။ ေလွ်ာက္ထား၍
လာခသည့္အမ်ိဳး။ ပညာအရာ အဂၤါျပည့္စံုစြာႏွင့္ ရာဇ၀င္သမိုင္းထြက္ဟိသည္။ အရသာၾသဇာဟိေသာအပင္
အသီး႐ို႕ကို မ်ိဳးစိမေပ်ာက္စီရ။ ေကာင္းမြန္စြာပ်ိဳးရသကဲ့သိုု႔ အမတ္ႀကီးသားအငယ္ေ႐ႊသဲကိုလည္း သားအမွတ္
ငါမြီးေတာ္မူမည္။ ႏို႔ထိန္းအခ်ီအယအစံုပီးေတာ္မူၿပီးေသာ္ မိဖုရားႀကီးသို႔အပ္ေတာ္မူ၍ နန္းမွာထားေတာ္မူသည္။
မိတၱာရစ္မင္းသည္ နန္းစံငါးႏွစ္၊ သကၠရာဇ္ (၁၁၀၄) ခုႏွစ္တြင္ နာမက်န္းျဖစ္ၿပီးလြန္ေတာ္မူသည္။

ေလွ်ာက္ထံုးအမွတ္ (၆၆)

ရခိုင္မင္းထံ အင္း၀အမတ္ မင္းႀကီးနႏၵေက်ာ္ထင္၏အင္း၀ၿမိဳ႕အေၾကာင္း ေလွ်ာက္ထံုး။

မိတၱာရစ္မင္းလြန္ေတာ္မူလီလွ်င္ ရမ္းျဗဲၿမိဳ႕စားအမတ္သည္ မိဖုရားေစာသႏၲာေ၀ႏွင့္ ဘိသိက္ခံ၍ သကၠရာဇ္ (၁၁၀၄)
ခု၊ တပို႔တြဲလဆန္း (၁၀) ရက္နိတြင္ ျပည္၏စည္းစိမ္ကုိ အုပ္စိုးေတာ္မူသည္။ အမ်ိဳးေလးပါး၊ ျပည္သူ႐ို႕အား
ဖီးရန္မဟိစီသည္ကို အေၾကာင္းျပဳ၍ “နရအဘယရာဇာ” ဟူေသာအမည္ကို ခံေတာ္မူသည္။ ေခတ္ၿပိဳင္အားျဖင့္
ျမန္မာျပည္အင္း၀၌ မဟာဓမၼရာဇာဓိပတိမင္းစိုးစံသည္။ ဟံသာ၀တီပဲခူးၿမိဳ႕၌ မြန္ဘုရင္ဗညားဒလ
စိုးစံလွ်က္ဟိသည္။ ထုိစဥ္ အင္း၀သည္ မ်ားစြာအားနည္းလွ်က္ဟိသည္။ မဏိပူရကသည္း႐ို႕သည္
အင္း၀နယ္အနီးအပါး ၿမိဳ႕႐ြာမ်ားကို လာေရာက္တိုက္ဖ်က္လုယူသည္။ ကသည္း႐ို႕သည္ အင္း၀ႏွင့္မ်က္ႏွာခ်င္းဆိုင္
တဘက္ကမ္း စစ္ကိုင္းသို႔တိုင္ လုယူဖ်က္ဆီးျပဳၾကသည္။ အင္း၀ေျမာက္ဘက္ မ်ားစြာမကြာ၀ီးလွေသာ
မတၱရာအုတ္ဖိုမွ ေကြ႔သွ်မ္း႐ို႕ကလည္း ၾသဇာမခံ ေထာင္ထားျခားနားျပဳၾကသည္။ အစားဆန္ရိကၡာမ်ားလည္း
ယွားပါးလွ်က္႐ိွရာ ခိုးသားဓါးျပမ်ားလည္းမ်ားစြာေသာင္းက်န္းလွ်က္ဟိသည္။

ထိုသို႔အေျခအနီမ်ားေလွ်ာ့ပါးနီရာတြင္ ဟံသာ၀တီမွ ဗညားဒလႏွင့္ဥပရာဇာ႐ို႕ ကြပ္ကဲဦးေဆာင္ေသာ
မြန္တပ္မ်ားသည္ ၾကည္းေၾကာင္းရီေၾကာင္းခ်ီတက္လာၿပီး အင္း၀ၿမိဳ႕ေတာ္ကို ၀န္းရံလုပ္ၾကံၾကသည္။
အင္း၀သား႐ို႕ခုခံၾကေသာ္လည္း မြန္႐ို႕ကို ႏိုင္ေအာင္မတားႏိုင္။ မြန္႐ို႕သည္ အင္း၀ၿမိဳ႕ကိုရသည္။ မြန္စစ္သူႀကီး
တလပန္းကို အင္း၀တြင္အေစာင့္အနီခ်ထားၿပီး အင္း၀မင္းမဟာဓမၼရာဇာဓိပတိႏွင့္ မိဖုရားမင္းဆြီမင္းမ်ိဳး
သူဌီးသူႄကြယ္ ပစၥည္းဘ႑ာေတာ္အမ်ားအျပားကိုေဆာင္ယူလွ်က္ မြန္႐ို႕ ဟံသာ၀တီသို႔ျပန္ၾကသည္။

အင္း၀ျပည္ဤသုိ႔ပ်က္စီးလီလွ်င္ မင္းမႈထမ္းမွဴးမတ္အခ်ိဳ႕ႏွင့္ျပည္သူ႐ို႕သည္ အားကိုးမွီခုိရာ႐ွာလွ်က္
ထြက္ၿပီးၾကသည္။ ဤသို႔ထြက္လာၾကသူမ်ားအနက္ သကၠရာဇ္ (၁၁၁၅) ခုတြင္ အင္း၀မင္းအမတ္
မင္းႀကီးနႏၵေက်ာ္ထင္ညီ၊ တုိင္တားစားေ႐ႊဆင္၊ လယ္ကိုင္းၿမိဳ႕စားရာသီ အမတ္သံုးေယာက္သည္
ေနာက္ပါေယာက်္ားမိမၼလူေပါင္းႏွစ္ရာႏွင့္ ရခိုင္မင္းထံေရာက္ဟိခိုလႈံနီထိုင္သည္။ ရခိုင္မင္းလည္း

ေရာက္ဟိလာေသာသူ႐ို႕ကို သနားသျဖင့္ ေကာင္းစြာလက္ခံၿပီး ျပဳစုေစာင့္ေယွာက္ထားသည္။

တနိေသာအခါ ျပည့္သွ်င္မင္းႀကီးသည္ အင္း၀ၿမိဳ႕အေၾကာင္းသိလိုသည္ျဖစ္၍ အမတ္မင္းႀကီး နႏၵေက်ာ္ထင္အား
မီးေတာ္မူသည္။ ထုိအခါ အမတ္မင္းႀကီးနႏၵေက်ာ္ထင္ေလွ်ာက္သည့္ထံုးေသာ္ကား-

အသွ်င္မင္းျမတ္။ ဘီးဘိုးစဥ္လာ ဟံသာ၀တီပဲခူးၿမိဳ႕မင္းဆက္မ်ားစြာ မွဴးႀကီးမတ္ႀကီးအရာႏွင့္ တိုင္းျပည္ကို
အုပ္ထိမ္းလာခေသာ အမ်ိဳးျဖစ္ပါသည္။ ပဲခူးၿမိဳ႕သည္ သတၱ၀ါ႐ို႕ကပ္ဥပါဒ္အေလွ်ာက္ပ်က္သုဥ္း၍ အင္း၀ၿမိဳ႕၌
ဆင္ျဖဴသွ်င္မင္းတရားသားေတာ္ ေညာင္ရမ္းမင္းလက္ထက္ေတာ္တြင္လည္း ခမည္းေတာ္ဆင္ျဖဴမင္း
တရားေျမႇာက္ျမႇင့္သည့္နည္း၊ သားၿမီးဆက္ကာ အမတ္ႀကီးနီရာႏွင့္ခ်ည္း တုိင္းမႈျပည္မႈမ်ားကို သုတ္သင္စီရင္
ရပါသည္။ စနီမင္းသားေတာ္ တလဂၤနီမင္းလက္ထက္၊ အဘသတိုးမင္းႀကီးေက်ာ္ေခါင္မွာ သားေတာ္ေယာက်္ား
သံုးေယာက္ဟိသည့္အနက္ သားအႀကီးကို ရမည္းသင္းစား၊ မိဖုရားမဂၤလာသီရိတြင္ ဖြားျမင္ေတာ္မူသည့္
သမီးေတာ္မင္းျမဦးႏွင့္ စံုဖက္ေတာ္မူ၍ ကူူးခမ္းႀကီးၿမိဳ႕ကို ပီးေတာ္မူသည္။ သားအလတ္မွာ သားေတာ္အိမ္ရွိမင္းထံ
သူငယ္ေတာ္ခံ၍နီရပါသည္။ ညီအငယ္မွာ မိဘႏွင့္အတူမကြဲ ငယ္႐ြယ္သူျဖစ္၍ နီရသည္ႏွင့္ ထုိမင္းလြန္ေတာ္မူရာ
သားေတာ္တလဂၤနီမင္း ဆင္ျဖဴသွ်င္နန္းတက္၍ တႏွစ္ဟိေသာအခါ အဘသတိုးမင္းႀကီးေက်ာ္ေခါင္သီလြန္လွ်င္
အကိုကူးခမ္းစား အဘအရာဆက္ခံရပါသည္။

ကၽြန္ေတာ္မွာေသာ္ကား မင္းႀကီးနႏၵေက်ာ္ထင္အမည္ႏွင့္ ထိုမင္း၏မိဖုရား ေတာင္သာၿမိဳ႕စားတြင္
ဖြားျမင္ေတာ္မူေသာ သမီးေတာ္မင္းေ႐ႊကံုးႏွင့္ပီးျမား၍ အင္း၀ၿမိဳ႕၀န္ခန္႔ေတာ္မူၿပီးလွ်င္ မိတၱီလာၿမိဳ႕ကုိစားရပါသည္။
ညီေ႐ႊဆင္မွာ သားေတာ္အိမ္ရွိမင္းထံ သူငယ္ေတာ္ခံ၍နီရပါသည္။ ထုိမင္းလြန္ေတာ္မူေသာ္ သားေတာ္
ၾကာသပတီးမင္းနန္းတက္လီရာ အထက္ကနည္း ေျမႇာက္ျမႇင့္ေတာ္မူလွ်က္ ညီေ႐ႊဆင္ကို တိုက္ထားၿမိဳ႕စား
ပီးေတာ္မူပါသည္။ သကၠရာဇ္ (၁၀၉၅) ခုတြင္ ၾကာသပတီးမင္းနန္းတက္၍ သကၠရာဇ္ (၁၁၀၅) ခုတိုင္ေအာင္
တိုင္းျပည္သာယာပါသိမ့္သည္။

ေနာက္ေသာ္ကား- ယစ္မ်ိဳးေသာက္စား၊ သားငါးသတ္ၫွစ္၊ က်င့္ၾကံၾကလွ်က္ အထိန္းေတာ္သား
ငျဖဴႏွင့္ေပါင္းဖက္၍ မင္းက်င့္ပ်က္လီရာ အကိုအမတ္ႀကီးပါ ေလးေယာက္ေသာအမတ္ႀကီး႐ို႕ကို စီရင္ရသည္။
ယင္းသို႔ေနာက္ေသာ္ကား ျပည္သူ႐ို႕ၿငိဳျငင္သျဖင့္ အသီးသီးအလိုလို ေသာင္းက်န္းဆိုးသြမ္းျပဳလီရာ ထုိမင္းအမတ္
ပဲခူးၿမိဳ႕ကနီ၍ ျခားနားခ်ီတက္တိုက္ဖ်က္လာလွ်င္ သကၠရာဇ္ (၁၁၁၃) ခုတြင္ အင္း၀ၿမိဳ႕ပ်က္၍
ၾကာသပတီးမင္းလည္း ပဲခူးသို႔ပါလားသည္။ အေၾကအညာၿမိဳ႕႐ြာမ်ားကိုလည္း မြန္႐ို႕တိုက္ဖ်က္၍
သီႀကီမ်ားျပားေသာေၾကာင့္ လြတ္ရာလြတ္ေၾကာင္း ေတာင္ငူရာဇာႏွင့္မင္းတံုးၿမိဳ႕တြင္နီၾကရာ
ေတာင္ငူရာဇာသီလြန္လွ်င္ ပဲခူးကမြန္႐ို႕ လာေရာက္တိုက္ခိုက္လာျပန္မူ။ မခံမရပ္ႏိုင္ေအာင္ဟိသည္က တခ်က္။
ဥတုရာသီမေျဖာင့္၍ အစားယွားပါးငတ္မြတ္ဟိသည္လည္း တခု၊ ထုိသုိ႔အေၾကာင္းဆိုက္လတ္ေသာ္
ဘုန္းေတာ္ျမတ္ကိုခိုလႈံလို၍ သားမယားေက်းကၽြန္တစုႏွင့္ ၀င္ေရာက္လာေၾကာင္းတင္ေလွ်ာက္လီလွ်င္
အဘယရာဇာမင္းလည္း မင္းႀကီးနႏၵေက်ာ္ထင္ အမိ်ဳးႏွင့္အရည္ကိုႀကိဳက္ေတာ္မူသျဖင့္ ဆင္ကဲႀကီးအမတ္
ခန္႔ေတာ္မူသည္။ ညီေ႐ႊဆင္ကို ေကၽြတဲစား။ ရာသီကုိ ေကၽြးမေသြးစားအရာ ပီးေတာ္မူ၍ထားသည္။
ေနာက္ပါလူ႐ို႕ကိုလည္း ၿပိဳင္းေခ်ာင္းတြင္႐ြာတည္၍ခ်ထားေတာ္မူသည္။ အခ်ိဳ႕ကို ေတာင္စဥ္ခုႏွစ္ခ႐ိုင္႐ြာ႐ို႕တြင္
ခ်ထားနီစီေတာ္မူသည္။

သကၠရာဇ္ (၁၁၂၃) ခုတြင္ အမတ္ဆင္ကဲႀကီးနႏၵေက်ာ္ထင္သမီးသွ်င္စိုးမင္းကို ေကာက္ယူေတာ္မူ၍
ေျမာက္မိဖုရားထားေတာ္မူသည္။ ေျမာက္မိဖုရားညီမ မိပန္းရံကိုလည္း ႐ွိပညာဟိအမတ္ႀကီးသား ေ႐ႊသဲႏွင့္
ပီးျမားေတာ္မူၿပီးလွ်င္ ေ႐ႊတိုက္ေငြတုိက္ လက္နက္တိုက္မ်ားကိုအပ္ေတာ္မူ၍ စားေက်း႐ိုးကၽြန္းႏွင့္ စိန္တင္
(စိုင္းတင္) ကို ပီးေတာ္မူသည္။

သကၠရာဇ္ (၁၁၂၃) ခု၊ တန္ေဆာင္ဘုန္းလတြင္ အဘယရာဇာမင္းလြန္ေတာ္မူသည္။

ေလွ်ာက္ထံုးအမွတ္ (၆၇)

စႏၵပရမရာဇာမင္း၏သားေတာ္ ဥေဘာ္ေ၀အတြက္ ႏို႔ထိန္း႐ြီးရန္ေလွ်ာက္ထံုး။

အဘယရာဇာမင္းလြန္ၿပီးေသာ္ သားေတာ္ဒါးပိုင္ႀကီးသည္ မိဖုရားေအာင္ေၾကာ့စံႏွင့္ သကၠရာဇ္ (၁၁၂၃) ခုတြင္
ေ႐ႊနန္းတက္ေတာ္မူသည္။ စႏၵပရမရာဇာ ဟူေသာအမည္ကို ခံယူေတာ္မူသည္။ ထုိမင္း၏ေတာင္နန္းမိဖုရားတြင္
သားေတာ္ဥေဘာ္ေ၀ကို ဖြားျမင္ေတာ္မူသည္။ သားေတာ္ကိုႏို႔ထိန္း ႏို႔တုိက္ျပဳရန္ ႏို႔ထိန္း႐ြီးခ်ယ္ေရးအတြက္
စႏၵပရမရာဇာမင္း မိန္႔ေတာ္မူသည္ကား-

မဟာသမတမင္းကစဥ္လာ သာကီ၀င္မင္းမ်ိဳး႐ို႕၌ သားေတာ္ေယာက်္ားေသာ္လည္းေကာင္း၊ သမီးမိမၼေသာ္
လည္းေကာင္း ေတာင္ညာထားတြင္ ဖြားျမင္လီေသာ္၊ မင္းဆြီမင္းမ်ိဳး၊ မွဴး႐ိုးမတ္႐ိုးမမွန္ေသာမိမၼအား ႏို႔ထိန္းႏို႔တုိက္
ထည့္ျမဲထံုးတမ္းေဟာင္းမဟိ၊ ငါ့သားေတာ္ဥေဘာ္ေ၀ကိုလည္း ႏို႔ထိန္းႏို႔တိုက္ထားရန္ ႐ွိထံုးတမ္းႏွင့္ေလွ်ာက္ရမည္
မိန္႔ေတာ္ဟိေသာအခါ ႐ွိပညာဟိအမတ္၊ မ်ိဳး႐ိုးစဥ္လာျဖစ္ေသာ စိန္တင္ (စိုင္းတင္) စားအမတ္ ေ႐ႊသဲေလွ်ာက္ထံုး
ေသာ္ကား-

အသွ်င္မင္းျမတ္။ ေလာကဒီပ၀င္က်မ္းအလာမူကား ရာဇၿဂိဳဟ္ျပည့္သွ်င္ ဗိမၺိသာရမင္းသည္ ငယ္ေတာ္မူစဥ္
လက္ပန္းသည္ တဦးေက်ာက္ကုန္း၌ စီးေတာ္မူခေသာအေၾကာင္းျဖင့္ မင္းျဖစ္ေတာ္မူေသာအခါ
သ၀ရဟူေသာအမည္ႏွင့္ ကနီစာၿမိဳ႕ကိုစားေက်းပီးလီ၍ ထိုမင္းတြင္ အဇာတသတ္သားေတာ္ကုိဖြားျမင္လီမူ၊
သ၀ရမယားဆီႏၵပၸႏၵကို အဇာတသတ္အား ႏို႔ထိန္းပီးသည္။ ဆီႏၵပၸႏၵလည္း သုတမ႐ွိ၊ သ၀ရလည္း ပညာမဲ့။
ထံုးေဟာင္းစာေဟာင္းမတတ္၊ လက္ပန္းသည္ရင္း ဆီႏၵပၸႏၵအမ်ိဳး မႉးမတ္သမီး အ႐ိုးအစဥ္မဟုတ္၍ ႏို႔ထိန္းအဂၤါကို
မသိ။ ခက္ထန္ေသာအေလ့ႏွင့္နီေသာသူအား ႏို႔ကိုစို႔မိလီ၍ အဇာတသတ္အ႐ြယ္ေရာက္လတ္မူ အဘဗိမၺိသာရ
မင္းအားျပစ္မွားသည္။

အသိတဥၥနျပည္သွ်င္မင္း ႏွမေတာ္ေဒ၀ဂဗၻသားေတာ္ ၀ါသုေဒ၀၊ ဗလေဒ၀ ညီေနာင္တက်ိပ္႐ို႕အား
အႏၵ၀ိႏၵကဟူေသာ စစ္မွဴးအမတ္မယား သာမႏၵနိဂံုး႐ြာသူ နႏၵီေဂါပါလကို ႏို႔ထိန္းအပ္လီ၏။ ထိုမိမၼေသာ္ကား
တရားမဟိ၊ ေလာဘကပ္ေသာမိမၼႏွင့္ထားသျဖင့္ ထုိမင္းသားညီေနာင္တက်ိပ္ အ႐ြယ္သို႔ေရာက္ေသာအခါ
ဦးရီးေတာ္ကံသမင္းကို ျပစ္မွားသည္။

ဥတၱရမဒူျပည့္သွ်င္ သာရဆီႏၵမင္းကို သေဘၤာသူႀကီးသန္ျမင့္စြာက ထူးဆန္းေသာရထားတခုဆက္လီရာ သဒၶါႀကီး၍
မက႐ူပီတိုင္းကုိ စားေက်းပီးေတာ္မူသည္။ ထုိမင္း၌ မိဖုရားႀကီးတြင္ သမီးေတာ္သုု၀ဏၰကုမၼာကိုဖြားလီလွ်င္
သန္ျမင့္စြာ မယားအနဘကၡိသဘင္သည္မကုိ ႏို႕ထိန္းပီးလတ္ေသာ္ ထုိမိမၼ၌ အက်င့္မဟိ၊ သြမ္းသြပ္ေသာ
အမူအယာကိုရာေလ့လာ၍ မင္းသမီးသု၀ဏၰကုမၼာအ႐ြယ္ေရာက္လတ္ရာ ေစာင္းသည္ႏွင့္မွားဘူးသည္။

ဗာရာဏသိျပည္သွ်င္ ဥလႅကာမင္း၌ သီႏၶ၀စဟူေသာျမင္းကုိ ငယ္စဥ္က လူကုန္းတေယာက္အပ္၍ထိန္းစီရာ
ထိန္းသူအလိုက္ ျမင္းေတာ္သိႏၶ၀လည္း ကုန္း၍လားလီလွ်င္၊ လူစန္႔ကိုတဖန္ အပ္ျပန္သည္တြင္ ျမင္းေတာ္သီႏၶ၀
ေျဖာင့္ေၾကာင္း ထံုးေဟာင္းထြက္ဟိပါသည္။ အသက္မဟိေသာ အ၀ိညာဏကေ၀သာလီျပည္သွ်င္ စူလစႏၲရားမင္း
စားေတာ္သရက္ခ်ိဳပင္အပါး၌ ဥယ်ာဥ္မႉးက မဲဒါးပင္ကိုစိုက္ပ်ိဳးလီရာ သရက္ခ်ိဳခါးေသာအရသာဟိလတ္မူ
အမတ္လိမၼာတေယာက္ကို မင္းေစလႊတ္ၾကည့္စီသည္တြင္ သရက္ခ်ဳိပင္အနီး၌ မဲဒါးပင္ကိုျမင္လီ၍ ထုိအပင္ကို
ကုန္စင္ေအာင္ႏႈတ္ပစ္ၿပီးမွ အျမစ္႐ို႕ကိုလည္း တူးဆြယူစီသည္။ ယင္းသို႔ၿပီးမွ ပ်ားတင္လဲသကာ႐ို႕ကို
အရည္ေဖ်ာ္လွ်က္ သရက္ခ်ိဳပင္ပတ္လည္၌ မျပတ္သြန္ေလာင္းစီရာ ခါးေသာအရသာကြယ္၍ ႐ွိအတူ
ခ်ိဳေသာအရသာ ေရာက္ျမဲေရာက္ေၾကာင္း ထံုးေဟာင္းထြက္ဟိပါသည္။

အသွ်င္မင္းျမတ္။ မင္းသားမင္းသမီးစသျဖင့္ေသာ သ၀ိညာဏက၊ အ၀ိညာဏက႐ို႕၌အာဒီအာစ- ထိန္းသူမူလ၊
သ၀ိညာဏက႐ို႕မွာလည္း မိဘထိန္းသူ႐ို႕ မလိမၼာ၊ လက္႐ံုးမာန ၾကမ္းတမ္းခက္ထန္ ေထာင္လႊားဆိုးသြမ္းေခ်က
ထို႔အတူ သားသမီးဆိုးသြမ္းလီရာ၊ တထာဂေတာ- လာျခင္းေကာင္းေသာ အတိဇာကသားျဖစ္မွ သာထိုးထြင္း၍
သိျမင္ေသာသတၱိေၾကာင့္၊ အတိဇာတသားလည္း အလြန္ယွားေၾကာင္း က်န္းဂန္ျပဆိုပါသည္။ အ၀ိညာဏက
ဥယ်ာဥ္ လယ္ယာ႐ို႕မွာလည္း ထိန္းသူမေကာင္းက ပ်က္စီးျခင္းသို႔ေရာက္လီရာသည္ အသွ်င္မင္းျမတ္။

ထိုမွတပါးတံုလည္း အသားျဖဴေသာမိမၼ၌ ႏို႔ရည္သည္ ခ်ိဳေသာအရသာဟိသည္။ ထိုႏို႔ကိုစို႔ေသာသူအား
လီေ၀ဒနာျမဲ၏။ အသားၫိုေသာ မိမၼ၌ႏို႔ရည္သည္ ဖန္ေသာ အရသာဟိသည္။ ထိုႏို႔ကိုစုိ႔ေသာသူအား ဥေကၡာင္း၌
ေ၀ဒနာျမဲ၏။ အသားျပာေသာမိမၼ၌ႏို႔ရည္သည္ ခ်ဥ္ေသာအရသာဟိသည္။ ထိုႏို႔ကိုစို႔ေသာသူအား ဒြါရ႐ို႕၌

ေ၀ဒနာျမဲ၏။ အသားေ႐ႊေရာင္ဟိေသာ မိမၼႏို႔ရည္သည္ ဆိမ့္ေသာအရသာဟိသည္။ ထိုႏို႔ကိုစို႔ေသာသူအား
ျမတ္ေသာႏွလံုးျမဲ၏။ အသားမဲေသာမိမၼႏို႔ရည္သည္ ခါးေသာအရသာဟိသည္။ ထိုႏို႔ရည္ကို စို႔ေသာသူအား
ၿခီလက္ဦး႐ို႕၌ ေ၀ဒနာျမဲ၏။ အသားနီေသာ မိမၼႏို႔ရည္သည္ စပ္ေသာအရသာဟိသည္။ ထုိႏို႔ရည္ကို စို႔ေသာသူအား
ရင္၌ ေ၀ဒနာျမဲသည္။

ယင္းသို႔ထံုးေဟာင္းသက္သီႏွင့္ ပညာဟိအမတ္ေလွ်ာက္လတ္ေသာ္ ျပည့္သွ်င္မင္းအမိန႔္ေတာ္ဟိျပန္သည္ကား-

စိန္တင္စား႐ို႕အမ်ိဳးသည္ ဓည၀တီ၊ ဒုုတိယၿမိဳ႕တည္ ကံရာဇာႀကီးမင္းကဆင္းသက္၍ မႉး႐ိုးမတ္စဥ္သားၿမီးစဥ္ဆက္
ပညာဟိတြင္လွ်က္ မင္းဆက္အမ်ားႏွစ္ေပါင္းအ႐ွည္ စိန္တင္စား႐ို႕ အမ်ိဳးမတိမ္း လေရာင္ပမာခ်မ္းအီးစြာ
မင္းထံခစားေၾကာင္း ထံုးေဟာင္းထြက္ဟိသည္။ စိန္တင္စားမယားအမိလည္း အင္း၀မင္းသမီးေတာ္၊
အဘမင္းႀကီးနႏၵေက်ာ္ထင္၊ ဘီဘီးလည္း ပဲခူးမင္းေက်ာ္ထင္ေနာ္ရထာသားၿမီးဆက္ကာ အင္း၀မင္းလက္ထက္
ဆင္ကဲႀကီး၊ အမတ္႐ို႕အမ်ိဳး မွဴး႐ိုးမတ္႐ိုးမပ်က္။ အင္း၀ၿမိဳ႕သည္ ကာလ၀ိပၸတၱိအေလွ်ာက္ပ်က္ခ၍ ရကၶပူရတိုင္း
ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕သို႔ေရာက္လာျပန္လွ်င္ အမ်ိဳးေစာင့္ေသာတရားမလြတ္။ မွဴးမတ္အဂၤါႏွင့္ျပည့္စံုသူျဖစ္၍
ခမည္းေတာ္အဘယမင္းက ဆင္ကဲႀကီးအရာကုိပီးေတာ္မူသည္။ ဆင္ကဲႀကီးသမီးမိပန္းရံသည္လည္း
မႉး႐ိုးမတ္႐ိုးသမီးမွန္သည္။ သတၱိပညာဆင္းအဂၤါလကၶဏာႏွင့္ျပည့္စံုသည္။ ငါ့သားေတာ္ဥေတာ္ေ၀ကို
တတ္လိမၼာေအာင္ စိန္တင္စားထိန္းသိမ္းျပသဆံုးမသြန္သင္စီ။ စိန္တင္စားမယားမိပန္းရံ ႏို႔တိုက္စီ အပ္ေတာ္မူလီရာ
ထိန္းသိမ္းတိုက္ေကၽြးျပဳရသည္။

ေလွ်ာက္ထံုးအမွတ္ (၆၈)

အဘယမဟာရာဇာလက္ထက္ အမတ္ခန္႔ထားရန္ေလွ်ာက္ထံုး။

သကၠရာဇ္ (၁၁၂၆) ခုေရာက္ေသာအခါ စႏၵပရမရာဇာမင္းကို ေယာက္ဖေတာ္ရမ္းျဗဲသံေတာင္စား
လက္၀ဲျမန္အမတ္ပုန္ကန္ျခားနားသည္။ ထုိသကၠရာဇ္ ကဆုန္လဆန္းတရက္နိတြင္ လက္၀ဲျမန္အမတ္သည္
ေယာက္ဖေတာ္စႏၵပရမရာဇာမင္းကိုရလီၿပီး မိဖုရားေစာေ႐ႊၾကာႏွင့္နန္းတက္ေတာ္မူသည္။ နန္းတက္ေတာ္
မူေသာအခါ အဘယမဟာရာဇာဟူေသာအမည္ကိုခံေတာ္မူသည္။ ထိုမင္းသည္ ေယာက္ဖေတာ္စႏၵပရမရာဇာကို
ရဟန္းျပဳ၍ထားသည္။ စိတ္မခ်လီေသာေၾကာင့္ ေယာက္ဖေတာ္နန္းက်မင္းကို ရဟန္းျပဳထားရာမွယူစီၿပီး
ၿမီငူကၽြန္းသို႔ပို႔စီေတာ္မူသည္။ အပို႔ေစသူစက္ကန္က်င္႐ို႕သည္ ထိုနန္းက်မင္းကို ၿမီငူကၽြန္းသို႔ယူေဆာင္လားၾကရာ
ဆင္တံုးေမာ္အရပ္သို႔ေရာက္ေသာကာလ ထိုသကၠရာဇ္ နယုန္လဆန္းတရက္နိတြင္ ၀မ္းက်ေရာဂါျဖင့္ သီဆံုးသည္။

လက္၀ဲျမန္အမတ္သည္ အဘယမဟာရာဇာအမည္ျဖင့္နန္းတက္၍ မင္းျဖစ္ၿပီးေသာအခါ ငယ္ကၽြန္ျဖစ္ေသာ
သက္လူမ်ိဳး ငေသာက္ၾကာႏွင့္ ငေသာက္ၾကယ္ ညီအကိုႏွစ္ေယာက္ကို သဒၶါေတာ္မူ၍
အမတ္ႀကီးခန္႔ေတာ္မူမည္ဟိလီရာ ႐ွိပညာဟိအမ်ိဳး၊ အတြင္းေတာ္မႉး စိန္တင္ (စိုင္းတင္) စားအမတ္
ေ႐ႊသဲေလွ်ာက္ထံုးေသာ္ကား-

အသွ်င္မင္းျမတ္။ ႐ွိပညာဟိ႐ို႕ဆိုခေသာ ရာဇာမင္း႐ို႕လက္သံုး ထံုးေဟာင္းစာတမ္းအလာထြက္ဟိသည္မွာ-

ရီၿမီသနင္း၊ မင္း႐ို႕က်င့္သံုး၊ ႐ွိထံုးမသုံဥ္၊ ရာဇဂုဏ္ျမတ္၊ န၀ရတ္ကိုးခိုင္၊ မ႑ိဳင္မပ်က္၊ မင္းလက္နက္တည့္။
ေ၀၀က္စိတ္ျဖာ၊ မလိမၼာျငား၊ သူမိုက္သားကုိ၊ မွား၍ျပည့္သွ်င္၊ သူေကာင္းတင္လွ်င္၊ တိုင္းခြင္ခ႐ိုင္၊ အပိုင္ရပ္ႀကီး၊
မင္းခြင့္ပီး၍၊ မႉးရီးမတ္ရာ၊ ႏွင္းအပ္ပါမူ၊ ပဇာက်ိဳးဟိ၊ ႏြမ္းရိသတၱ၀ါ၊ ၿမိဳ႕႐ြာတုန္လႈပ္၊ မင္းက်ိဳးယုတ္၏။
စက္ဆုန္သဖြယ္၊ ပ်က္ရယ္တႏၲဳ၊ ျပည္မႈ႐ႈတ္ထြီး၊ တိုင္း၀ီးတပါး၊ စကားမတည္၊ အ႐ွည္မေကာင္း၊ ဗူးေတာင္းပမာ၊
မိစၦာငွက္ဆိုး၊ လင္ေကာင္ပိုးသို႔၊ ဆို႐ိုးတခ်က္၊ ႄကြက္ႏွင့္ႃမြီတူ၊ သူ႔မူမေဖ်ာက္၊ ေမ်ာက္မွင့္ၿမီခြီး၊ ဆိုေရးတသီး၊
က်ီးႏွင့္၀က္တူ၊ အမႈယုတ္သြမ္း၊ သူကန္းအၾကံ၊ ေလာဘလွ်ံသည္၊ မင္းထိန္းစပ္၊ မသံုးအပ္။

ထိုသုိ႔ဆိုေသာ ပညာဟိစကားအရက်မ္းဂန္တြင္လည္း-

ေဒ၀ပုတၱ- နတ္သား၊ ဗာလာနံ- သူမိုက္႐ို႕အား၊ အေသ၀နာစ- မမီွ၀ဲမဆည္းကပ္၊ မေပါင္းေဖာ္ရျခင္းသည္

လည္းေကာင္း၊ ပ႑ိတာနံ- ပညာဟိေသာသူႏွင့္၊ ေသ၀နာစ- မွီ၀ဲဆည္းကပ္ ေပါင္းေဖာ္ရျခင္းသည္
လည္းေကာင္း၊ ပူဇေနယ်ာနံ- ပူေဇာ္ထိုက္ေသာသူ႐ို႕အား၊ ပူဇာစ- ပူေဇာ္ရျခင္းသည္လည္းေကာင္း၊ အတၱိ-
ဟိ၏။ ဧတံ- ဤေလးပါးေသာတရားသည္၊ ဥတၱမံ- ျမတ္ေသာ၊ မဂၤလံ- မဂၤလာတရားတည္းဟူ၍၊ တြံ-
သင္သည္၊ ဂဏွာဟိ- မွတ္ယူလီေလာ့။

ယင္းသို႔ ျမတ္စြာဘုရားေဟာေတာ္မူေသာ မဂၤလာတရားဟိပါသည္။ အသွ်င္မင္းျမတ္။ တတိုင္းတျပည္
အစိုးရေသာမင္း႐ို႕သည္ သူမိုက္ကုိမေယွာင္ ေပါင္းေဖာ္ျပဳလီျငားအံ့။ ထုိသူမုိက္ေၾကာင့္ တုိင္းျပည္ၿငိဳျငင္လွ်က္ႏွင့္
မင္းလည္းပ်က္လီရာသည္။ တတိုင္းတျပည္ မိတ္ျပဳရာ၌လည္း ထုိျပည္၏အေၾကာင္းကိုစံုစမ္းၿပီးမွ ၀ံသူေတာ္ကဲ့သို႔
က်င့္ေသာမင္းကိုရာ ဆည္းကပ္မိတ္၀င္ရမူ အက်ိဳးထြန္းလင္းႏိုင္ရာသည္။ ေၾကာင္သူေတာ္ႏွင့္တူေသာ
မင္းျဖစ္ေခ်က ထိုမင္းဖ်က္၍ ကိုယ့္ျပည္ပ်က္လီရာသည္။ သူမေတာ္က်င့္တတ္ေသာ္ လူအမ်ားက ကမၻာ႐ွည္သမွ်
ေကာင္းက်ိဳးမေကာင္းက်ိဳးကိုေသာ္လည္း အက်ိဳးအျပစ္မဟိပါ။ ပညာဟိတေယာက္ အခ်ီအမြမ္းကိုရာ
ႀကိဳက္ေတာ္မူ၍ ကဲ့ရဲ႕ေခ်ေသာ္ ေၾကာက္တတ္႐ွက္တတ္ရပါသည္။ ထုိသို႔ပညာဟိအမတ္ ေ႐ႊသဲေလွ်ာက္လီရာ
အမတ္ေတာ္သို႔ စားေက်းထပ္၍ ၿမိဳ႕သစ္ကို ပီးေတာ္မူသည္။ အမတ္ပညာဟိ ၿမိဳ႕သစ္စားမယား မိပန္းရံကိုလည္း
႐ွိမင္းမ်ားနည္း အသံုးအေဆာင္ကိုပီးေတာ္မူ၍ နန္းတြင္း၌ မိဖုရားေမာင္းမ႐ို႕ကို နားလည္ေအာင္ ႐ွိအသံုးအေဆာင္

အလားအနီ မင္းခမ္းမင္းနားစေသာ အမႈမ်ားကိုျပသဆံုးမ ထိန္းသိမ္းရမည္ အပ္ေတာ္မူသည္။

ထိုမင္း ကၽြန္ႏွစ္ေယာက္ႏွင့္စပ္ေသာစကားကို နာေတာ္မမူ။ အစ္ကုိျဖစ္သူငေသာက္ၾကယ္ကုိ လက္ယာျမန္အမတ္၊
ညီျဖစ္သူငေသာက္ၾကာကုိ ဓါးပိုင္ႀကီးအမတ္ခန္႔ေတာ္မူသည္။

ေလွ်ာက္ထံုးအမွတ္ (၆၉)

ကၽြန္႐ို႕ကို လက္နက္အင္အားအပ္ရန္ သင္မသင့္ေလွ်ာက္ထံုး။

တရံေသာအခါ ျပည့္သွ်င္မင္းအဘယမဟာရာဇာသည္ အုန္းကၽြန္းနီ လယ္ေတာ္လုပ္လမိုင္းသား မင္းတရား
ကၽြန္႐ို႕ကို သူရဲအမတ္ျပဳ၍ ဓါးလွံကာ၊ ဒိုင္းလႊားလက္နက္အပ္၍ တပ္ေတာ္ဖြဲ႔မည္ဟိရာ အမတ္ပညာဟိၿမိဳ႕သစ္စား
ေ႐ႊသဲေလွ်ာက္ထားေသာထံုးေသာ္ကား-

အသွ်င္မင္းျမတ္။ မင္းတရားကၽြန္ လမိုင္းအစုသား႐ို႕သို႔ လက္နက္အပ္ေတာ္မူေခ်ေသာ္ ေမ်ာက္ကိုခ်ဴဆြဲသည္ႏွင့္
တူပါသည္။ ေမ်ာက္ကိုသနား၍ခ်ဴဆြဲလီမူ အျငိမ္မနီခုန္ေပါက္ၿပီးလႊားလွ်က္ႏွင့္ ဟိလီရာသည္။ ထုိ႔အတူ
သူမိုက္အေလ့ ကိုယ့္ဘို႔သာလံုးပမ္း႐ွာ၍ သူ႔ကိုေသာ္ကား သနားျခင္းမဟိ။ သားငါးပစ္ခတ္ ထုိးသတ္ေသာက္စား၊
အတၱေနာမတိ၊ က်င့္ၾကံလွ်က္နီေလ့ဟိေသာအမ်ိဳးသား႐ို႕၌ လက္နက္ေရာက္လတ္ေသာ္ အမ်ားသတၱ၀ါသည္
ပဇာခ်မ္းသာရပါအံ့နည္း။ ၀ိလုပၸႏၷ- ရက္စက္ၾကမ္းတမ္းတၿမိဳ႕တ႐ြာကို ဖ်က္ဆီးလုယူ ႏိုင္ထက္စီးနင္း
အမ်ိဳးသားခ်င္း၌လည္း ခင္မင္ေသာစာရိတၱမျမဲ၊ ေဖာက္လြဲေဖာက္ျပန္၊ မမွန္ေသာအသိျဖင့္ ေလာဘေဒါသ ေမာဟ
လြန္လီရာသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ႐ွိပညာဟိစကား၌-

သူမိုက္႐ို႕မွာ၊ အဂၤါေလးမည္၊ စည္စည္ကားကား၊ ရမက္မ်ားသည္။ ယင္းသို႔အဆိုေသာ္ကား-

ေလးပါးဟူသည္မွာ-

အိပ္ျခင္း၊ စားျခင္း၊ ေမထုန္မွီ၀ဲျခင္း၊ ဥစၥာ႐ွာမွီးျခင္း၊ သူမိုက္မိစၦာ၊ အဂၤါဟူလွ်က္ ႐ွိသူျမတ္႐ို႕ဆိုဟိပါသည္။
မင္းတရားကၽြန္လမိုင္း႐ို႕သို လက္နက္အပ္ရန္မသင့္ပါ။ ေနာင္ေသာအခါ လူဆိုးလူေကာင္းေရာေႏွာလွ်က္
စီရင္ရပါလိမ့္မည္။ ေလွ်ာက္လတ္ေသာ္ ျပည့္သွ်င္မင္းမနာမယူ။ မင္းတရားကၽြန္လမိုင္း႐ို႕ကို လက္နက္အပ္၍
တပ္ေတာ္ဖြဲ႕လီသည္။ တႏွစ္ခန္႔ဟိလီေသာအခါ ရမ္းျဗဲျမစ္စသည္႐ို႕၌ အလားအလာမွ်မျပဳ၀ံ့ၾက။ မင္းတရားကၽြန္
လမိုင္းတပ္သား႐ို႕ ဓါးျမတိုက္လုယက္လီၾကရာ ျပည့္သွ်င္မင္းအမ်က္ေတာ္၀င္၍ လူေပါင္းငါးရာေက်ာ္ကို
အကုန္အစင္သတ္လီၿပီးမွ လက္နက္မ်ားကို ျပန္လည္သိမ္းေတာ္မူရသည္။

ေလွ်ာက္ထံုးအမွတ္ (၇၀)

ဓါးပိုင္ႀကီးငေသာက္ၾကာသည္ စစ္ေတြကၽြန္းနီကၽြန္႐ို႕ကိုဆုလာဘ္ပီးၿပီး အင္အားစုနီေၾကာင္းေလွ်ာက္ထံုး။

အဘယမဟာရာဇာမင္းလက္ထက္ တရံေသာအခါ ဓါးပိုင္ႀကီးငေသာက္ၾကာသည္ စစ္ေတြကၽြန္းနီကၽြန္႐ို႕ကိုေခၚၿပီး
ဆုလာဘ္မ်ားပီး၍ ဘက္ေတာ္သားအင္အားစုနီသည္။ ဤသို႔အင္အားစုေဆာင္းနီေၾကာင္းကို အမတ္ႀကီးေ႐ႊသဲ
သိလတ္၍ ျပည့္သွ်င္မင္းထံေလွ်ာက္ထားသည္။ ျပည့္သွ်င္မင္းလည္း ငယ္ကၽြန္ေတာ္ျဖစ္သည္။ မိမိပင္
ခ်ီေျမႇာက္သူေကာင္းျပဳထားသည္ဟု ယံုေတာ္မမူဟိသည္။ ျပည့္သွ်င္မင္းယံုေတာ္မမူ အေရးမယူ
ဟိလတ္ေသာေၾကာင့္ အမတ္ႀကီးသည္ ရွိေရးကုိျမင္ေတြးလီရကား ရင္လီးလွ်က္ႏွင့္ပင္ သည္အေရးကို
တဖန္ထပ္မံ၍ ေလွ်ာက္ထားျပန္သည္။ ေလွ်ာက္ထံုးေသာ္ကား-

အသွ်င္မင္းျမတ္။ ႐ွိဘားမဲသိုက္၊ ဘားပုသိုက္အတြက္မူလည္း-

ေထာင္ရာ၀ိသ၊ ဆတိုင္ကလွ်င္၊ ေပတပင္ကို၊ ရီလွ်င္သြန္းၾက၊ မုိးကိုးလ -

ယင္းသို႔အဆိုကို ယၾတာျပန္၊ အမႈျပဳရန္မွာ-

နန္းစံေတာ္မူလွ်င္ ဘားဘူေတာင္တြင္ နံေတာ္ကို န၀ကိန္ဓါတ္၊ ပါပဓါတ္၊ ႐ုပ္- စုတ္လပ္ျပဳ၍ ယၾတာထားေတာ္
မူရမည္။ ထုိကိန္းဓါတ္အလို နန္းစံ ကိုးႏွစ္ကိုးလထြက္ပါသည္။ အသွ်င္မင္းေနာက္ကို ေသာက္ၾကာသားမင္းျဖစ္ရန္
သိုက္ဟိျပန္သည္မွာ ႄကြက္ကိုေခ်ာင္းသည့္ ဗူးေတာင္းေမာင္ေသာၾကာ- ဆိုလီေသာေၾကာင့္ ဓါးပိုင္ႀကီး
ေသာက္ၾကာသားျဖစ္ပါသည္။

အသွ်င္မင္းျမတ္။ ႐ွိပညာဟိတို႕ထားခေသာ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ဓါတ္သိုက္ အလိုတြင္လည္း-

ရလုရလု၊ ကိုးရလု၊ ရလုကိုးမည္၊ ေျမာက္ဦးျပည္သာ၊ စည္တေသာေသာ၊ ရလုလည္းကုန္၊ ပ်က္ကိန္းႀကံဳ၊
လူပံုညာႀကီေျမာ။

ထုိသို႔ထြက္ဟိေသာသုိက္တခ်က္။ ၿမိဳ႕တည္ၾတင္းသွ်စ္ရပ္၊ ၿဂိဳဟ္သက္စန္းလက္ႏွင္ကိန္းထားေသာၿမိဳ႕သက္
သံုုးရာသံုးဆယ့္သံုးခုႏွစ္ ရဟိပါသည္။ သို႔ရာတြင္ ကိုယ္က်င့္တရားသာ မူလမွန္သည္။

အသွ်င္မင္းျမတ္။ သူမုိက္႐ို႕သည္ ပိဋကတ္ေဗဒင္ကို သင္ၾကား၍တတ္စီကာမူ အလဂၢဓူပမာသာ ပညာဟိ
သူေတာ္ေကာင္းစေသာ အျမင့္အနိမ့္ အယုတ္အျမတ္ မူလအနာဂါတ္ကိုဆံုးျဖတ္သိႏိုင္သည္ မတတ္ျခင္းေၾကာင့္
ယႈံးနစ္လီရာသည္။ ပညာသည္ နီေရာင္လေရာင္ႏွင့္ေသာ္လည္းေကာင္း ေကသရာဇာျခေသၤ့မင္းအဆီႏွင့္ေသာ္
လည္းေကာင္း တူပါသည္။ နီလ႐ို႕သည္မူလည္း အခန္႔သင့္ေသာ္မွ ဖန္မွန္၌လွ်င္ မီးရီစြဲေရာက္ပါသည္။
ေကသရာဇာျခေသၤ့မင္း အဆီတံုေသာ္လည္း ဇမၺဴရစ္ေ႐ႊခြက္၌ရာ တည္ႏိုင္ရာသည္။ ထုိအတူ
ပညာဟိတေယာက္စကားကုိ ပညာဟိတေယာက္မွရာသိႏိုင္ပါသည္။ ႐ွိသူေဟာင္းအမွာတြင္ ဟုတ္မွန္ေသာ
စကားကုိဆိုလွ်က္ ခံသူမႀကိဳက္က အျပစ္ေရာက္ရာသည္။ မဟုတ္မမွန္ေသာစကားကုိ ဆိုလီမူလည္း ခံသူႀကိဳက္မူ
အက်ိဳးျဖစ္ရာသည္-

ထိုသုိ႔ထံုးသက္သီႏွင့္ ပညာဟိ႐ို႕ထုံးတမ္း မင္း၌အျပစ္ကိုျမင္လွ်င္ေလွ်ာက္တင္ျမဲ ႐ွိထံုးေဟာင္းႏွင့္အညီ
ေလွ်ာက္လတ္ေသာ္လည္း ထုိမင္းကုသိုလ္အေလွ်ာက္ မသူေတာ္ကိုယံုေသာသတၱိစြဲသျဖင့္ မည္သို႔မဆိုနီေတာ္မူ၍
အမတ္ပညာဟိၿမိဳ႕သစ္စားေ႐ႊသဲသုိ႔ ေကာင္းေက်ာ္ထင္ဟူေသာ မင္းတရားကၽြန္ လမိုင္းတ႐ြာကိုစားစီရန္သာ
ဆုပီးသနားေတာ္မူသည္။ ဓါးပိုင္ႀကီးငေသာက္ၾကာကိုကား မည္သို႔မျပဳ ထားျမဲထားသည္။

အဘယမဟာရာဇာမင္းသည္ ငေသာက္ၾကယ္၊ ငေသာက္ၾကာ ညီအစ္ကိုႏွစ္ေယာက္လံုးကို ငယ္ကၽြန္ေတာ္မ်ား
ျဖစ္သည့္အားေလွ်ာ္စြာ ယံုၾကည္အားထားသျဖင့္ အစ္ကိုျဖစ္သူငေသာက္ၾကယ္ကို လက္ယာျမန္အမတ္
အျဖစ္လည္းေကာင္း၊ ညီျဖစ္သူငေသာက္ၾကာကို ဓါးပိုင္ႀကီးအမတ္အျဖစ္လည္းေကာင္း၊ သူေကာင္းျပဳ
ခန္႔ထားေတာ္မူျခင္းျဖစ္သည္။ ထုိသူ႐ို႕သည္ မိမိအေပၚ၌ မေကာင္းမႈမျပဳက်င့္တန္ရာဟူ၍ ယံုၾကည္ရင္းဟိသည္။
သုိ႔ေၾကာင့္ ဓါးပိုင္ႀကီးအမတ္ငေသာက္ၾကာႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး အမတ္ပညာဟိေ႐ႊသဲ အႀကိမ္ႀကိမ္
ေလွ်ာက္တင္ခေသာ္လည္း စိတ္ကြက္ျခင္းျဖစ္ေတာ္မမူ။ ထားျမဲသာထားခသည္။ ထုိမင္းသည္ ကုသိုလ္ေကာင္းမႈကို

မ်ားစြာျပဳစုေတာ္မူသည္။ သီလသီတင္းႏွင့္လည္း ျပည့္စံုသည္။ အမ်ိဳးေလးပါးကိုလည္း သနားၾကင္နာစြာျပဳသည္။
ပီးကမ္းစြန္႔ၾကဲျခင္းဟိသည္။ ရဟန္းသံဃာ႐ို႕အားလည္း အလႉအတန္းျပဳသည္။၂၁၆

ထုိမင္း၏သားေတာ္ အိမ္ရွိမင္းရဲေဘာ္သည္ကား မေကာင္းမႈဒုစ႐ိုက္ အက်င့္ဟိသည္။ ရဟန္းသံဃာ႐ို႕အား
ပုတ္ခတ္ဟီႏၷျပဳသည္။ ျပည္သူ႐ို႕အားလည္း အလြန္ႏွိပ္စက္သည္ဟူ၏။ ထိုအိမ္ရွိမင္းရဲေဘာ္သည္
အခန္႔မသင့္စိတ္ျဖစ္၍ ခမည္းေတာ္ခန္္႔ထားေသာ လက္ယာျမန္အမတ္ငေသာက္ၾကယ္ကိုေခၚလီ၍ သကၠရာဇ္
(၁၁၃၅) ခုတြင္ သတ္ပစ္သည္။ အစ္ကိုျဖစ္သူ ထုိကဲ့သိုအသတ္ခံရေသာအခါ ညီျဖစ္သူ ဓါးပုိင္ႀကီး
အမတ္ငေသာက္ၾကာသည္ မူလကပင္ ၾကံ႐ြယ္ရင္းဟိနီေသာေၾကာင့္ ၿမိဳ႕ေတာ္မွထြက္လတ္ၿပီး မိမိလာဘ္ပီး
စည္း႐ံုးစုဆည္းထားေသာ စစ္ေတြကၽြန္းနီ ကၽြန္႐ို႕ကုိေခၚယူၿပီး ဦးရစ္ေတာင္တြင္ တပ္ခ်စု႐ံုးထားသည္။ ဓါးပုိင္ႀကီး
ငေသာက္ၾကာသည္ ဦးရာဇ္ေတာင္မွ တိုက္စည္တိုက္ေမာင္းတီးလွ်က္ေသာင္းက်န္းသည္။

ထုိသတင္းကို အဘယမဟာရာဇာမင္းၾကားသိေတာ္မူလွ်င္ တမန္ေတာ္မ်ားေစလႊတ္၍ က်ီအီးစီရန္
ေဆာင္႐ြက္ေတာ္မူသည္။ မေအာင္ျမင္ဘဲဟိသည္။ သို႔ေၾကာင့္ ညီျဖစ္သူ ရမ္းျဗဲၿမိဳ႕စားခ်စ္သူကုိေခၚ၍
ထပ္မံေစလႊတ္သည္။ ဓါးပုိင္ႀကီးဟိရာ ရမ္းျဗဲစားခ်စ္သူေရာက္ဟိေသာအခါ ဓါးပိုင္ႀကီးက ေ႐ႊနန္းသွ်င္မင္းတရားကို
မလုပ္ၾကံပါ။ သားေတာ္အိမ္ရွိမင္း ရဲေဘာ္ကုိရာ လုပ္ၾကံလိုျခင္းျဖစ္ေပသည္ဟုဆို၍နီသည္။

ဓါးပိုင္ႀကီးေသာက္ၾကာသည္ သကၠရာဇ္ (၁၁၃၅) ခု၊ တပို႔တြဲလတြင္ မ်ားစြာေသာရဲမက္အေပါင္းႏွင့္
ခ်ီတက္လာၿပီးတိုက္ခိုက္သည္။ ၿမိဳ႕ေတာ္ႏွင့္ထီးနန္းကိုရသည္။ အဘယမဟာရာဇာမင္းသည္
ဓါးပိုင္ႀကီးငေသာက္ၾကာ မေထာက္မထားျပဳသျဖင့္ လြန္ေတာ္မူသည္။

ဓါးပုိင္ႀကီးငေသာက္ၾကာသည္ အဘယမဟာရာဇာမင္းကိုသတ္ၿပီး၊ ထုိသကၠရာဇ္ (၁၁၃၅) ခု၊ တပို႔တြဲလတြင္
ပန္းသူဇာကိုမိဖုရားျပဳၿပီး နန္းတက္ေတာ္မူသည္။ စႏၵသုမနရာဇာအမည္ကို ခံေတာ္မူသည္။ ထုိစႏၵသုမနမင္းသည္
အလြန္ဆိုးသြမ္းေသာ မင္းၾကမ္းမင္းယုတ္ျဖစ္သည္။ အက်င့္မဟိ၊ အမ်ိဳးမေစာင့္၊ ပညာဟိကိုမသံုး၊ ႐ွိပညာဟိ
မႉးေကာင္းမတ္ေကာင္းမ်ားကို ၫွင္းပန္းႏွိပ္စက္ျပဳသည္။ အခ်ိဳ႕ကိုသတ္ပစ္သည္။ သို႔ေၾကာင့္ မႉးမတ္ပညာဟိမ်ား
လြတ္ရာလြတ္ေၾကာင္းထြက္ၿပီးၾကရသည္။ အမ်ားလူ႐ို႕သည္ ကံသာၿမိဳ႕သို႔ခ်ည္းေရာက္သည္။

စႏၵသုမနမင္းသည္ အမတ္ႀကီးေ႐ႊသဲကိုမူကား ရန္ၿငိဳးထားသည္။ အဘယမဟာရာဇာမင္းထံ မိမိအား
အမတ္မခန္႔သင့္ေၾကာင္း ေလွ်ာက္ထားသည္တခ်က္။ စစ္ေတြအုန္းကၽြန္းနီကၽြန္႐ို႕ကို ဆုလာဘ္ပီးၿပီး
အင္အားျပဳသည္ကို ေလွ်ာက္ထားသည္တခ်က္။ ဤအခ်က္႐ို႕ျဖင့္အၿငိဳးရန္ထားၿပီး အမတ္ႀကီးေ႐ႊသဲကို
သတ္ပစ္သည္။

ပညာဟိအမတ္ႀကီးေ႐ႊသဲ သီလြန္ေသာအခါ မယားမိပန္းရံႏွင့္ သားငယ္ေက်ာ္စံက်န္ရစ္ခသည္။၂၁၈

ေလွ်ာက္ထံုးအမွတ္ (၇၁)

စႏၵ၀ိမလမင္းလက္ထက္ နိမိတ္မ်ားအေၾကာင္း ေလွ်ာက္ထံုး။

အထက္စႏၵသုမနမင္းသည္ တိုင္းျပည္အလံုး မခံခ်ိေအာင္အလြန္ပင္ဆိုးသြမ္းၾကမ္းတမ္းသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္
မူးမတ္အမႈထမ္းမ်ားစြာ႐ို႕သည္ ျပည္သူ႐ို႕ႏွင့္ေပါင္းဖက္ညီၫြတ္ၾကၿပီး ေတာ္လွန္ပုန္ကန္ၾကသည္မွာ တိုင္းျပည္အႏွံ႕
အမ်ားအျပားပင္ျဖစ္သည္။ ထုိသို႔ေတာ္လွန္ပုန္ကန္ၾကသည္ကို သမက္ေတာ္လက္၀ဲျမန္အမတ္
အနႏၲသီရိေက်ာ္ထင္ကို တိုက္ခိုက္ယွင္းလင္းစီသည္။ သကၠရာဇ္ (၁၁၃၉) ခု၊ ကဆုန္လတြင္
ကံသာရီေက်ာ္အရပ္သို႔ လက္၀ဲျမန္အမတ္သည္ သူပုန္ျပဳသူမ်ားကို တိုက္ခိုက္ႏွိမ္ႏွင္းရန္ေရာက္လာသည္။

ထုိသတင္းကို စာဘတ္တတ္ဒုိးေ၀႐ို႕အုပ္စုၾကားသိလတ္၍ လက္၀ဲျမန္႐ို႕ကို လာေရာက္တိုက္ခိုက္သည္။
ဒိုးေ၀႐ို႕ဖက္မွ ထိုးလိုက္ေသာ၀ါးခၽြန္တခုသည္ လက္၀ဲျမန္အမတ္ကိုထိပါးစူးခ်သည္။ အနာရလီေသာေၾကာင့္
ၿမိဳ႕ေတာ္ေျမာက္ဦးသို႔ျပန္ၿပီးလာသည္။ ေရာက္၍ေလးရက္ၾကာေသာအခါ ၀ါးခၽြန္စူးေသာဒဏ္ရာျဖင့္
လက္၀ဲျမန္သီဆံုးသည္။

စႏၵသုမနမင္းသည္ သမက္ေတာ္လက္၀ဲျမန္သီဆံုးခလွ်င္ ရန္စစ္ကိုႏွိမ္ႏွင္းတိုက္ခိုက္ရန္ အားထားရမည့္သူမဟိ
ျဖစ္လတ္သည္။ အမႈထမ္းအမ်ား႐ို႕လည္း မိမိကိုမလိုဆန္႔က်င္ၿပီး၊ ျပည္သူ႐ို႕ႏွင့္ပူေပါင္း၍သာ ျခားနားပုန္ကန္သည္။
ထုိ႔ေၾကာင့္ စႏၵသုမနမင္းသည္ အလြန္ေၾကာက္လန္႔မႈျဖစ္ကာ သကၠရာဇ္ (၁၁၃၉) ခု၊ ကဆုန္လဆုတ္ (၂)
ရက္နိတြင္ နန္းမွဆင္း၍ ၿပီးလီေတာ့သည္။၂၁၉

စႏၵသုမနမင္းနန္းမွ ဆင္းၿပီးေၾကာင္းကုိ စာဘတ္တတ္ဒိုးေ၀၊ ကြမ္းပံုစားသာမ၊ တံုးေက်ာ္ေ၀႐ို႕ၾကားသိလီလွ်င္
အခ်င္းခ်င္းညီၫြတ္ၿပီး၊ ကုိယ္ရံေတာ္အမတ္ပုိးေ႐ႊကုိ မိဖုရားဒါျဖဴႏွင့္ သကၠရာဇ္ (၁၁၃၉) ခု၊ ကဆုန္လဆုတ္ (၃)
ရက္နိတြင္ နန္းတင္ၾကသည္။ စႏၵ၀ိမလရာဇာဟူေသာအမည္ကုိခံေတာ္မူသည္။ နန္းမွဆင္းၿပီးေသာ စႏၵ၀ိမလမင္းကို
ျပည္သူ႐ို႕ဖမ္း၍ပို႔လာၾကသည္။ ထိုမင္းကို ရဟန္းျပဳၿပီး သွ်စ္ေသာင္းေက်ာင္းတိုက္တြင္ထားသည္။
ထိုစႏၵသုမနမင္းသည္ ဘုန္းႀကီး၀တ္ျဖင့္နီရေသာ္လည္း သီရမည္ကိုစိတ္မခ်ျဖစ္လွ်က္ဟိသည္။ သို႔ေၾကာင့္
ဓါးပိုင္ႀကီးျဖစ္ေသာ စာဘတ္တတ္ဒိုးေ၀အား သမီးေတာ္ယက္သဲ့မယ္ကိုပီးသည္။

ထိုအခါတြင္ ကြမ္းပံုေတာင္စားသာမႏွင့္ တံုးေက်ာ္ေ၀႐ို႕သည္ မေက်မနပ္ျဖစ္ၾကသည္။ ငါ႐ို႕ကိုေတာ့
သမီးေတာ္မပီး၊ ဓါးပိုင္ႀကီးစာဘတ္တတ္ဒိုးေ၀ကိုရာ ပီးရာသေလာဟုေဒါသျဖစ္ၾကသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္
ကြမ္းပံုေတာင္စားသာမႏွင့္ တံုးေက်ာ္ေ၀႐ို႕သည္ ရဟန္းျပဳထား၍ တဆယ့္ငါးရက္ေျမာက္ေသာနိတြင္
ေက်ာင္းကယူ၍ စႏၵသုမနမင္းကုိ မင္းထြတ္ဆည္၀တြင္သတ္ပစ္ၾကသည္။ အေလာင္းေကာင္သည္
ရီတက္ရီက်ေမ်ာနီသည္။ သံုးရက္ၾကာမွ ဘုရားေပၚဘုန္းေတာ္ႀကီးက စႏၵ၀ိမလမင္းအားမိတၱာရပ္ခံၿပီး၊
ပတိန္းကၽြန္းတြင္သၿဂိဳဟ္သည္။

စႏၵ၀ိမလမင္းေသာ္ကား၊ ႐ွိမွဴးေကာင္းမတ္ေဟာင္းမ်ားကိုစိစစ္၍ ပညာအရည္အခ်င္းအလိုက္ တန္ရာပီး၍
ေျမႇာက္ျမႇင့္ထားသည္။ ပညာဟိအမတ္ ၿမိဳ႕သစ္စားေ႐ႊသဲ၏မယားမိပန္းရံကို စားေက်း႐ိုးကၽြန္းႏွွင့္ စိန္တင္
(စုိင္းတင္) ကို ပီးေတာ္မူၿပီးမွ ႐ွိမင္း႐ို႕နည္း နန္းသူမိဖုရားေမာင္းမမ်ားကို ႐ွိထံုးမွန္ေအာင္ျပသရမည္
မိန္႔ေတာ္မူလွ်က္ အပ္ေတာ္မူသည္။

ထိုမင္းနန္းတက္၍ ႏွစ္ဆယ့္သွ်စ္ရက္ဟိေသာအခါ နန္းေတာ္မွာဖြတ္တက္လာသည္။ က်ားၿမိဳ႕တြင္းသို႔၀င္ၿပီး
ျမဴးခုန္ၿပီးလႊားျပဳသည္။ အသံျပင္းစြာဟုန္ျမည္သည္။ ၿပီးမွ ေတာသို႔ျပန္ထြက္လားသည္။ ႏီြကာလျဖစ္လွ်က္
မိုးႀကီး႐ြာ၍ နန္းေတာ္ေထာင့္စြန္းကို မုိးႀကိဳးပစ္သည္။ ယင္းသို႔ထူးျခားေသာ အေၾကာင္းမ်ားျဖင့္
အတိတ္နိမိတ္မ်ားျဖစ္လာသည္ကို ျပည့္သွ်င္မင္းက ၿမိဳ႕သစ္စားမယားမိပန္းရံကို အမိန္႔ေတာ္ဟိသည္ကား-

ၿမိဳ႕သစ္စားလည္း ပညာဟိအမတ္မ်ိဳး ႐ွိ႐ိုးသာကီ၀င္မင္းဆက္အ႐ွည္မင္းတိုင္ပင္ခံ ပညာဟိအမတ္ခံလွ်က္
ဆက္ကာလာခသူ။ သားၿမီးစဥ္ဆက္ျပတ္သည္မဟိခ။ သုမနသည္ ဇာဂမဟိ။ ျပည္တန္ေသာပတၱျမားကို
စပါးတခြက္ႏွင့္ ေရာင္းေသာသူႏွင့္တူသည္။ ဆိုးေကာင္းမသိျပဳခသည္။ ၿမိဳ႕သစ္စားကဲ့သို႔ အသိအျမင္တူေသာသူ
မွဴးမတ္မဟိျပီ။ ယခုျဖစ္ေသာ နိမိတ္အေၾကာင္းကို ရဟန္းပုဏၰားစေသာမွဴးမတ္႐ို႕ေလွ်ာက္ခၾကေသာ္လည္း
ငါအယံုမဟိ။ ၿမိဳ႕သစ္စားမယားလည္း ပညာဟိႏွင့္ေပါင္းဖက္သူျဖစ္သည္။ ၿမိဳ႕သစ္စားမသီမွီိ တိုင္းျပည္
အေၾကာင္းအရာမ်ားကုိ မည္သို႔ေျပာဆိုဘူးသည္။.မွတ္သားသိသမွ် ေလွ်ာက္ရမည္- အမိန္႔ေတာ္ဟိလတ္သည္။

ထုိအခါ ၿမိဳ႕သစ္စားမယားမိပန္းရံ စကားပလႅင္ခံသည္ကား ပညာဟိႏွင့္ေပါင္းဖက္မိသည့္ေက်းဇူးျဖင့္ မင္းတိုင္ပင္
ခံရေၾကာင္း ထံုးေဟာင္းဟိပါသည္။ ဤသို႔ၿပီး ဆက္လက္ေလွ်ာက္ထားလီေသာေလွ်ာက္ထံုးေသာ္ကား-

အသွ်င္မင္းျမတ္။ အမတ္ၿမိဳ႕သစ္စားေျပာဆိုေသာ စကားမွတ္သားမိသည္မွာ ဓါတ္ကိန္းခန္းအလို ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ကို
သကၠရာဇ္ေကာဇာ (၇၉၂) ခုတြင္ မင္းေစာမြန္ နံေတာ္ၾကာသပတီးသားတည္ေတာ္မူေသာအခါ၊ ၾတင္းအလို
စာေဟာင္းဆိုသည္မွာ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ဟူေသာအရာသည္ ႐ွိကေမ်ာက္ႏွင့္ေဒါင္းမ အိမ္ေထာင္ဖက္ေပါင္း၍ ဤၿမိဳ႕႐ြာ၌
နီၾကလတ္ေသာ္ ေဒါင္းဥကုိ ေမ်ာက္ယူ၍ ဘုရားသွ်င္သို႔လႉေၾကာင္း စာေဟာင္းအရ၊ ေမ်ာက္မွာယာယီ၊ ေဒါင္းမူလ
ၾကာသပတီးသားအစျပဳသည္။ စနီသားလက္ထက္မွ ၿမိဳ႕တန္ခိုးေပၚသည္။ ၿမိဳ႕ခ်ာတိုင္စိုက္ေသာတြင္းက ႄကြက္ျဖဴ
တဆယ့္ကိုးေကာင္ထြက္လီရာ ဆယ္ေကာင္ႄကြက္ကိုက်ီးခ်ီယူသည့္အလို မင္းဆယ္ဆက္ ကုလားပိုင္လီရာသည္။

ဤၿမိဳ႕တြင္လည္း သာကီႏြယ္၀င္ဆယ့္ေျခာက္ဆက္သာ ျဖစ္လီရာသည္။ ၿမိဳ႕တည္ၾတင္း၌ ေမ်ာက္၊ ေဒါင္း၊ ႄကြက္၊
ပုစြန္၊ က်ီးကန္း၊ ဖား၊ ေတာက္တဲ့၊ ေၾကာင္ ထုိနိမိတ္သွ်စ္ရပ္ကုိ ၿဂိဳဟ္သက္ထား၍ ၿမိဳ႕ေတာ္စန္းလက္ေႏွာမူ

ႏွစ္ခုစြန္းသည္ကုိဓါတ္ကိန္းျပဳလွ်က္ ေျမႇာက္လတ္ေသာ္ သံုးရာ့သံုးဆယ့္သံုးခု ၿမိဳ႕သက္ထြက္ပါသည္။
ၿမိဳ႕တည္ေကာဇာ (၇၉၂) ခုတြင္ ေလာင္းေသာ္သကၠရာဇ္ (၁၁၂၅) ခုတြင္သာ ဤၿမိဳ႕၌ မင္းဆက္ဟိသည္။ (၁၁၂၅)
ခုတြင္ ၿမိဳ႕ေျပာင္းကိန္းေရာက္ေသာ္လည္း မင္းႏွင့္အမတ္႐ို႕ ကိုယ္က်င့္သာမူလျဖစ္ေၾကာင္း အဘယမဟာရာဇာ
မင္းႀကီးကိုေလွ်ာက္ေသာထံုး၊ ပိဋကတ္ေဗဒင္၊ ေလာကုတၱရာ၊ ေလာကီမႈမ်ားကို ျပသခပါသည္။

မွတ္ေလာသွ်င္လူ၊ ခပ္သိမ္းသူ႐ို႕၊ စြဲယူသင့္ေၾကာင္း၊ နိမိတ္ေပါင္းကို၊ သူေဟာင္းစကား၊ က်ားသားသတၱ၀ါ၊
ၿမိဳ႕႐ြာသို႔ေရာက္၊ လန္႔ေၾကာက္၍သာ၊ ၿပီးလာခမူ၊ ျပစၦာမဟိ၊ မိမိအေလွ်ာက္၊ ၀င္ေရာက္ျမဴးခုန္၊ ျပဳတံုေသာေထြ၊
နီလာေပက၊ ၿမိဳ႕ေနအႀကီး၊ အၿပီးစိုးေႏွာင္း၊ ခႏၶာေျပာင္းလိမ့္၊ အေၾကာင္းအမွာ၊ သတၱ၀ါပင္၊ ျပင္းစြာအသံ၊
ျမည္တံုျပန္က၊ မခၽြတ္ၿမိဳ႕႐ြာ၊ ပ်က္တတ္စြာတည့္၊ ႃမြီဖားဖြတ္ေမ်ာက္၊ အိမ္သို႔ေရာက္ေသာ္၊ ေနာက္ကုိမနီ၊
စြန္႔ပစ္လီခ်င့္၊ လင္းႃမြီငန္းက်ား၊ တက္လာမွားအံ့၊ အလားသင့္၀င္၊ အိမ္သွ်င္ႏြမ္းရိ၊ ဟိသူမွန္စီ၊ ျဖားရီကဲ့သို႔၊
တက္ဖို႔စီးပြား၊ ခ်မ္းသာမ်ားလိမ့္၊ ႀကီးမားဂုဏ္သွ်င္၊ ျဖစ္ခလွ်င္လည္း၊ ကုန္စင္နိမ့္က်၊ ပ်က္ရမခၽြတ္၊ အမွတ္႐ွိလာ၊
စာက်ီးဆက္ရက္၊ သံုးရပ္ငွက္မ၊ နားသမွ်မွာ၊ ယၾတာေပ၊ ျပဳေလေခါင္းဆီး၊ ခါပီးသင့္လွ၊ ထုိမွတျခား၊
တည္ပ်ားအိမ္တြင္၊ ၀င္၍ေခတၱ၊ နိမိတ္ျပေသာ္၊ ႀကီမြထြားညက္၊ အသက္ကိုမွ်၊ အရႀကိဳးလီ၊ အနီသင့္စြ၊
ကာလအ႐ွည္၊ အံုႏွင့္တည္၍၊ ပ်ံသည့္အခါ၊ အရသာၾကည္၊ သူ႔အရည္ကို၊ ယူေပေဆာင္ျငား၊ ထိုပ်ားလားရာ၊
ယၾတာျဖင့္၊ နံ႕သာမႊီးေပ်ာင္း၊ ဖေယာင္းဆီမီး၊ သစ္သီးပန္းမ်ိဳး၊ ရီျပည့္အုိးတြင္၊ မၫိႈးသၿပီ၊ ၿမီဇာစံကား၊
စိုက္ထားစီလွ်င္း၊ သဲကိုခင္းလွ်က္၊ နိခ်င္းတြင္ပင္၊ လင္ႏွင့္မယား၊ ႏွစ္ပါးစံုစြာ၊ ေခါင္းဆီးရာ၏။ ရသာစံုေပ၊
ထုိပ်ားရည္ကို၊ အနီမပ်က္၊ ထားလွ်က္ပ်ံေသာ္၊ ေကာင္းခ်ီေက်ာ္၍၊ လိုေတာ္ဟိကုန္၊ ၿပီးျပည့္စံုခ်င့္၊ လူ႔ဘံုထင္႐ွား၊
အက်ိဳးမ်ားလိမ့္၊ မွတ္သားစြဲသံုး၊ ႐ွိထံုးက၀ိ၊ ပညာဟိ႐ို႕၊ အသိလိမၼာ၊ အကၡရာစည္း၊ ကမၺည္းအတြက္၊
မိုးႀကိဳးစက္လည္း၊ လူ႔ထက္တြင္သာ၊ က်ျပန္လာမူ၊ ထိုသူကိုယ္၌၊ မခိုက္မထိ၊ ပကတိလွ်င္၊ ဟိသည္ျဖစ္ေသာ္၊
တန္ခိုးေက်ာ္၍၊ ထင္ေပၚစ႐ိုး၊ ဘုန္းတံခိုးႀကီး၊ ပုတီးေက်ာင္းသိမ္၊ အခ်ိန္သင့္ခ်င္၊ သစ္ပင္ေတာေတာင္၊
ေတာက္ေလာင္ပစ္ခ်ိဳး၊ နတ္ဆိုးမိစၦာ၊ ခို၀င္ရာသည္၊ အိမ္မွာက်လတ္၊ ဥပါဒ္အၿဖီ၊ အနီစြန္႔ပစ္၊ အိမ္သစ္ေဆာက္မွ၊
ခ်မ္းသာရသည္။ ေလာကမွတ္သံုး၊ ႐ွိက်င့္ထံုး-

ထိုသို႔ ႐ွိပညာဟိမယား ေလာကီထံုးေဟာင္းႏွင့္ေလွ်ာက္လတ္ေသာ္ စႏၵ၀ိမလမင္းသည္ အလြန္ႀကိဳက္ေတာ္မူ၍
မိပန္းယံကို၊ သီရီမလႅာဟူေသာအမည္ကို ပီးအပ္ေတာ္မူသည္။

ေလွ်ာက္ထံုးအမွတ္ (၇၂)

စႏၵ၀ိမလမင္းလက္ထက္ စနည္းသံုးရပ္အေၾကာင္းေလွ်ာက္ထံုး။

ထုိစႏၵ၀ိမလမင္းနန္းတက္ၿပီး၍ မၾကာျမင့္မီကာလ၊ ေတာင္စဥ္သား႐ို႕ခ်ီလာေၾကာင္းၾကားသိရလတ္သည္။
စနည္းနာစီရာ စံကားေတာင္တန္းခါး၀တြင္ မိမၼတေယာက္က-

အိမ္တြင္မြီးထားသည့္ႄကြက္ ေညာင္ေခါင္းကေကာင္းသည္ႏွင့္၊ ေၾကာင္ဆိုးလာလွ်င္ သီမည္စိုးလွသည္။
ေက်ာင္းသို႔ပို႔ထားရမည္။

ထို႔ေနာက္ ဒုတိယ စနည္းေသာ္ကား-

ပတ္က်ိႏွစ္ေကာင္ အိမ္မိုးေခါင္သို႔ တက္လာရာ၊ ဥဗ်ိဳင္းအဖ်ားနား၍ အိမ္မိုးပ်က္သည္။

ထုိ႔ေနာက္တတိယစနည္းမွာ-

စ်ီးေခ်ာင္းနားတြင္ လူတေယာက္ဆုိနီသည္ကား- ႄကြက္စားသည့္ခြီးေၾကာင့္ အိမ္ပုတ္သည္။ ျမံဳလာလွ်င္
ပီးလိုက္ရမည္-

ယင္းသို႔စနည္းသံုးရပ္ ၾတင္းအလိုကို ဓါးပိုင္ႀကီးအမတ္႐ို႕ ေလွ်ာက္လီေသာထံုးမူကား-

အသွ်င္မင္းျမတ္။ ပထမစနည္းမွာ- အိမ္ဟူသည္ကား- ဤေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ေတာ္၊ ႄကြက္ဟူမူကား

အသွ်င္မင္းျမတ္နံေတာ္၊ ေၾကာင္ဆိုးလာလွ်င္သီမည္ စိုးလွသည္မွာ- ယခုလာေသာ ေတာင္စဥ္သား႐ို႕သည္
ေၾကာင္သူခိုးႏွင့္တူပါသည္။ အသွ်င္မင္းျမတ္ စစ္ၿပိဳင္၍ ႏိုင္မည့္အေၾကာင္းမဟုတ္။ ေက်ာင္းသို႔လား၍
ရဟန္းျပဳေတာ္မူရမည္ဟု ဆိုလိုသည္။

ဒုတိယစနည္းအရေသာ္ကား ပတ္က်ိႏွစ္ေကာင္ အိမ္မိုးေခါင္သို႔တက္သည္ဆိုသည္မွာ ကမ္းယံဘလဲမ်ိဳး႐ို႕သည္
ပတ္က်ိကိုစားသည့္လူမ်ိဳး၊ ဤၿမိဳ႕ေတာ္မွာ ကမ္းယံဘလဲမ်ိဳး ပက္က်ိစားႏွစ္ဆက္မင္းျဖစ္မည္ဟု ဆိုသည္။

ဗ်ိဳင္းနား၍ အိမ္မိုးပ်က္သည္ကား- ဗ်ိဳင္းနံသည္ ျမန္မာကုိလည္းရပါသည္။ ရွိဓာတ္ကိန္းထားခေသာ
ေျမာက္ဦးနတ္သမီးသိုက္အဆိုမူလည္း-

ကုလားအဖိ၊ ျပဴကအိ၊ မခ်ိျမန္မာ၊ ဖီးမလြတ္ရာကိုခို။

သဟႆေပၚ၊ ရာေက်ာ္စတု၊ ဆပသွ်ဴတြင္၊ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ႀကီး၊ သမထီး၊ ဒိုင္းက်ီဘုရားေပၚ၊ လွီေတာ္မယွား၊
စည္ကားတန္းထားခင္းလိမ့္မည္၊ ထီးစည္အဟိ၊ ၀ါလလိ၊ ေကာဋိအဌ၊ သဟႆ၊ ဆသို႔ေရာက္ခါ၊ တ႐ုတ္ကမိုး၊
ျပဴကၿငိဳး၊ ပဂိုးအေထာင္၊ သွ်မ္းကေမွ်ာင္၊ တေထာင္ကုလား၊ မီးပြားစစ္ႀကီးျဖစ္လိမ့္မည္။ ယင္းေသာအခါ၊
မရမာ႐ို႕၊ ခ်မ္းသာစီေၾကာင္း၊ မရိပ္ေခ်ာင္းသုိ႔ခုိ - ဆိုေသာ သုိက္လည္းဟိပါသည္။

တတိယစနည္းအလို ႄကြက္စားသည့္ခြီးေၾကာင့္ အိမ္ပုတ္သည္၊ ျမံဳလာလွ်င္ပီးလိုက္မည္၊ အလိုေသာ္ကား-
အသွ်င္မင္းျမတ္ကိုဖ်က္ဆီးရန္ ယခုလာသူသည္ တလလၤာသားျဖစ္ပါသည္။ အသွ်င္မင္းလည္းပ်က္ပါမည္။
ထိုသူ႐ို႕လည္း ျမံဳလာမည္ဟူေသာစကားအရ ျမံဳနံသည္ ျပဴကိုရသည္။ ျပဴ႐ို႕ကို ဖ်က္ဆီးေခၚယူလီရာေသာ
အေၾကာင္းဟု ဆိုလိုုသည္။

တေၾကာင္းတံုလည္း အသွ်င္မင္းျမတ္မင္း႐ို႕ အထြတ္အထိပ္ေရာက္ေသာအခါ၌ ထုိမင္းသည္ နန္းသက္မည္မွ်
နီရအံ့ေသာအေၾကာင္းကို နိမိတ္ၾတင္းထင္ျမင္ျမဲ၊ ႐ွိပညာဟိ႐ို႕ဆိုခေသာထံုးေဟာင္းႏွင့္အညီ အသွ်င္မင္းျမတ္
နန္းသိမ္းတက္ေတာ္မူေသာအခါ ကၽြန္ေတာ္ႏွလံုးသြင္း၍ၾကည့္ေသာ္ ကၽြန္ေတာ္ယပ္ခ်၍ထားရာေအာက္၌
ႄကြက္တေကာင္၀င္လာသည္။ ထုိ႔ေနာက္ ႀကိဳးၾကာငွက္ျမည္သံၾကားပါသည္။ ထုိ႔ေနာက္
နန္းတက္မီးေပါက္ေဖာက္ရာ ႏွစ္ခ်က္အသံထြက္၍ ထို႔ျပင္ေဖာက္ေသာ မီးေပါက္မွာသွဴပါသည္။

ယင္းသို႔နိမိတ္အလို ယပ္ေအာက္ကုိႄကြက္၀င္သည္မွာ ႄကြက္ေသာ္ကား အသွ်င္မင္းနံေတာ္။ ယပ္မွာ
ေလးခုရပါသည္။ နန္းသက္ေလးရက္၊ ထိုကလြန္ေသာ္ ရက္ေပါင္းေလးဆယ္၊ ထုိကလြန္ေသာ္ေလးႏွစ္၊
ဤသံုးခ်က္အလြန္ၿပီး ယပ္သည္ရဟန္းနံ၊ အသွ်င္မင္းျမတ္လည္း ရဟန္းျပဳေတာ္မူရအံ့ယူပါသည္။ ထုိ႔ေနာက္
ႀကိဳးၾကာငွက္အသံၾကားျပန္သည္မွာ ေနာက္တလလၤာသားမင္းျဖစ္အံ့ယူပါသည္။ မီးေပါက္ႏွစ္ခ်က္ရာ
အသံထြက္သည့္အလိုေသာ္ကား ဤၿမိဳ႕ေတာ္တြင္ ေနာက္ကိုမင္းႏွစ္ဆက္ရာဟိေတာ့သည္။

အသွ်င္မင္းျမတ္။ ႐ွိပညာဟိေ႐ႊသဲဆိုခေသာ စကားဓါတ္ကိန္းခန္းကို မယားသီရိပလႅာမိပန္းရံ
တင္ေလွ်ာက္ေသာအေၾကာင္းလည္း စာေဟာင္းထြက္မွန္ပါသည္။ ထိုသို႔ဓါးပိုင္ႀကီး႐ို႕တင္ေလွ်ာက္လတ္ေသာ္
စႏၵ၀ိမလမင္း အမိန္႔ေတာ္ဟိသည္ကား-

သတၱ၀ါ႐ို႕ ကပ္ဥပါဒ္အေလွ်ာက္ ဆုိက္ေရာက္လာေသာအေၾကာင္း ေတာင္စဥ္သားဘလဲလည္း မင္းျဖစ္အံ့ေသာ
နိမိတ္ၾတင္းျပလာသည္။ ႐ွိအက်ိဳးပီးရာကံကုသိုလ္ေျမာက္ တေယာက္ေပၚမွ ဟိရင္းလူက လံု႔လ၀ီရိယ
ထုတ္ေသာ္လည္း ကံအက်ိဳးပီးကုန္ျခင္းေၾကာင့္ေပ်ာက္ရသည္သာ ဓမၼတာျဖစ္ေခ်သည္။ ျပည္သားျပည္သူ
ပင္ပန္းသီႀကီေအာင္ ငါစစ္မထိုးျပီမိန္႔ေတာ္မူၿပီးမွ နန္းတက္၍ အရက္ (၄၀) ျပည့္ေသာနိတြင္ ရဟန္းျပဳ၍
သွ်စ္ေသာင္းသိမ္တြင္နီေတာ္မူသည္။

ထုိမင္းေနာက္ ေတာင္စဥ္ရမ္းျဗဲသား ဗိုလ္မင္းေအာင္စန္သည္၊ နန္းတက္ မိဖုရားစိန္ခိုင္ႏွင့္ သကၠရာဇ္ (၁၁၃၉) ခု၊
နယုန္လျပည့္ေက်ာ္ (၁၃) နိတြင္ ထီးနန္းတက္၍ မင္းျပဳသည္။ ဓမၼရာဇ္ရာဇာအမည္ကိုခံသည္။

ထုိမင္းလြန္ၿပီးေနာက္ တူေတာ္လက္၀ဲျမန္သတိုးေအာင္သည္ မိဖုရားေစာမယ္ပံုႏွင့္ သကၠရာဇ္ (၁၁၄၄) ခု၊

တန္းေဆာင္ဘုန္း လျပည့္ေက်ာ္ (၁၄) ရက္နိတြင္ မဟာသမၼတမင္းအမည္ျဖင့္ ထီးနန္းစိုးစံေတာ္မူသည္။ သကၠရာဇ္
(၁၁၄၆) ခု၊ ျပာသုိလျပည့္ေက်ာ္ (၁၅) ရက္ လကြယ္နိတြင္ ဘိုးေတာ္ဘုရား၏သားေတာ္
အိမ္ရွိမင္းဥပရာဇာလက္သို႔ ေရာက္သည္။

ရခိုင္ျပည္သည္ ထိုအခ်ိန္မွစ၍ ထီးနန္းမင္းဆက္ျပတ္သည္။ စႏၵ၀ိမလမင္းနန္းတက္ေသာအခါ မီးေပါက္ေသနတ္
ပစ္ေဖာက္ရာ ႏွစ္ခ်က္သာအသံထြက္ၿပီး၊ ေနာက္ပစ္ေဖာက္ေသာ မီးေပါက္ေသနတ္မ်ား အသံမထြက္ဟိခသည္ကို
ဓါးပိုင္ႀကီးအမတ္႐ို႕က ေနာက္ကို ဤေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ေတာ္၌ မင္းႏွစ္ဆက္စိုးစံရန္ဟိေတာ့ေၾကာင္း
မင္းထံေလွ်ာက္ထားခသည္မွာ မွန္လီေတာ့သည္။

နႏၵာထြန္း
(28/12/97)

က်မ္းကုိးစာရင္း
--------------
၁။ ဓည၀တီအေရးေတာ္ပုံ အသွ်င္က၀ီသာရမေထရ္၊ သံတြဲၿမိဳ႕
၂။ မဟာပညာေက်ာ္ေလွ်ာက္ထုံး အသွ်င္ကတိသာရမေထရ္၊ သံတြဲၿမိဳ႕။
၃။ ရခုိင္ရာဇ၀င္သစ္က်မ္း ဦးစႏၵာမာလာမကၤာရ၊ ရမ္းၿဗဲၿမိဳ႕ေတာင္။
၄။ ဓည၀တီရာဇ၀င္သစ္က်မ္း အထက္ေက်ာင္းေတာ္ဆရာေတာ္ ဦးဥာဏ (ပထမတြဲ) ရေသ့ေတာင္ၿမိဳ႕။
၅။ ငမည္ရာဇ၀င္ ပီမွဆင့္ကူးမူ။
၆။ မင္းရာဇာႀကီးအေရးေတာ္ပုံ။
၇။ မဟာရာဇ၀င္ေတာ္ႀကီး (ဦးသာထြန္းေအာင္)။
၈။ ၀ိမလေလွ်ာက္ထုံးမ်ားပီမူ (စာရြီးသူထံဟိ)။
၉။ ဦးဦးသာထြန္း၏မွတ္စုမ်ား လက္ရြီးမူ။
၁၀။ ဖားျပဳတ္ေကရာဇ၀င္ ပီမူ၊ ဦးပညာစာရ။
၁၁။ ငစည္ရာဇ၀င္ မဟာမုနိဗုဒၶ၀ိဟာရေက်ာင္း၊ စစ္ေတြ။
၁၂။ ရခုိင္က်မ္းနတ္ဓမၼသတ္၊ ဦးပညာစာရ၊ မဟာမုနိဗုဒၶ၀ိဟာရ။
၁၃။ သစၥနိဒါန္းက်မ္းပီမူ၊ အမ်ဳိးသားစာၾကည့္တုိက္၊ ရန္ကုန္။
၁၄။ ဒုိးေ၀ရာဇ၀င္ပီမူ၊ ၿမိဳ႕မေက်ာင္းတုိက္၊ ေတာင္ကုတ္။
၁၅။ ေမာင္ပုံရာဇ၀င္ပီမူ။
၁၇။ ေက်ာက္႐ုိးရာဇ၀င္လက္ရြီးမူ၊ စာရြီးသူထံဟိ။

Arakan Online Magazine

Tuesday, March 31, 2009

ရခိုင္ေလွ်ာက္ထံုးမ်ား အမွတ္ (၅၁ မွ ၇၂) ထိ

No comments:

Post a Comment

Search This Blog

ေဆာင္ပုဒ္

ရခိုင္၀တၳဳတိုမ်ား

ေဆာင္းပါးမ်ား

Labels

Blog Archive

Send Your Poems Here !!!

Total Pageviews