ဆရာႀကီးဦးသာထြန္း၏သမုိင္း၀င္မိန္႔ခြန္းမ်ား

(ALD) ၏ နာယကႀကီးလည္းျဖစ္၊ ရခိုင္ျမန္မာပ႑ိတ္ႀကီးလည္းျဖစ္ေသာ ဆရာႀကီးဦးသာထြန္း၏သမုိင္း၀င္မိန္႔ခြန္းမ်ား (ပထမပိုင္း)

ႄကြေရာက္လာကတ္ေတ ရခိုင္အမ်ိဳးသားပုဂၢဳိလ္မ်ားထဲမွာ ကၽြြန္ေတာ္ထက္အသက္ႀကီးေရပုဂၢဳိလ္မ်ားကို ရွိခိုးပါေရ။ ကၽြြန္ေတာ္ထက္အသက္ငယ္ေရပုဂၢိဳလ္႐ို႕ကို ကၽြန္ေတာ္အေလးအျမတ္ဂါရ၀ျပဳပါေရ။ ကၽြန္ေတာ္ေျပာဖို႔စကားက ရခိုင္ျပည္မွာ ရခိုင္လူမ်ိဳး႐ို႕သည္ ေနာင္ကိုဘေဇာင္ကံၾကမၼာဖန္တီးၿပီး နီကတ္ရဖို႔လဲဆိုစြာကိုေျပာဖို႔စြာပါ။ ကေကာင္းအေရးႀကီးပါေရ။ ေအစကားတိကို ကၽြန္ေတာ္႐ို႕ ရခိုင္ဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ဥကၠဌႀကီး လူမ်ိဳးစုမ်ား၏နာယကႀကီးျဖစ္ေတ ဦးေစာျမေအာင္က ေျပာလားခပါယာ။ တနာရီေက်ာ္ေလာက္ေျပာလားခေတာင္မွမ၀သိမ့္။ ဇာျဖစ္လို႔လဲဆိုေက လိုရင္းတိကိုေျပာစြာပါ။ ယင္းလိုရင္းတိမွာ တပုဒ္တပုဒ္စီ၏ဖြင့္ဆိုခ်က္စြာ ကေကာင္းအမ်ားႀကီးပါ။ ယေက ေျပာၿပီးနားမလည္လိုက္ေက ဒုကၡေရာက္ဖို႔၊ နားမလည္လိုက္ေက ဇေ၀ဇ၀ါျဖစ္ဖို႔။ ထိုပုဂၢိဳလ္၏ဖြင့္ဆိုခ်က္တိကို တင္ျပပါဖို႔။ ယင္းခါမွ ကၽြန္ေတာ္႐ို႕ရခိုင္သားတိ ဇာလုပ္ရဖို႔လဲ နားလည္ကတ္ပါဖို႔။ လုပ္ဖို႔စြာမွာ ဇာနီရာကစရဖို႔လဲ အေရးႀကီးပါေရ။ ကြက္ေက်ာ္ေကမွားပါလိမၼည္။ ရခိုင္သားတိ ကြက္ေက်ာ္တိကိုျမင္လာရပါလိမၼည္။

ေနာက္ ေအလမ္းခရီးမွာ ဇာစူးငုတ္ခလုတ္တိက အတြင္းရန္၊ အပရန္လဲဆိုစြာ အာ႐ံုစိုက္ၿပီးၾကည့္ရပါဖို႔။ ေအနိဥကၠဌႀကီးေျပာလားခေရပိုင္ တျခားတျခားေသာလူမ်ိဳးတိမွာ စုေပါင္းၿပီး ဘံုရန္သူတည္းဟူေသာ (တစည) မဆလကိုတိုက္ေတနီရာမွာ အင္အားအျပည့္ႏွင့္တိုက္ရဖို႔ဆိုစြာကိုသိထားေရအတြက္ အင္အား ေနာင္းနီကတ္ပါပ်ာ။ ကၽြန္ေတာ္႐ို႕ရခိုင္သားတိမွာၾကည့္လိုက္ေတခါ အင္အားက ထထြတ္ႀကီးႀကီနီပါေရ။ ကေကာင္း၀မ္းနည္းဖို႔ေကာင္းပါေရ။ ေဂါင္းေဆာင္တိကလည္း ေျပာခီေက သတိရေရဆိုပါေရ။ ဆိုေရခါ ရခိုင္သားမွာ မ်က္စိမဟိပါ။

ကၽြန္ေတာ္႐ို႕ရခိုင္သားတိမွာ ခံနီရစြာဇာေၾကာင့္လဲ။ တဦးတည္းတေယာက္တည္းေကာင္းစားေရးကို မ၀သိမ့္ေရေဂါင္းေဆာင္တိက တခုလည္းမလိမၼာမသိနားမလည္ေရရခိုင္ျပည္သူတိကို အမ်ိဳးမ်ိဳးလိမ္စား၊ ၀ါစားနီကတ္ေတအတြက္ ကၽြန္ေတာ္႐ို႕ရခိုင္ျပည္ႀကီးၿပိဳဖို႔ႀကံနီပါေရ။ ေယဇူးႏွင့္ ဥကၠဌႀကီး မိန္႔ခြန္းေျပာလားခေရပိုင္ ကမၻာ့အလယ္မွာ ကေကာင္းရွက္ဖို႔ေကာင္းနီပါပ်ာ။ ေယေကလည္း သူ႐ို႕လူတစု ေပ်ာ္တုန္းပါ။ ယင္းကိစၥကိုသတိထားဖို႔ ေျပာလိုပါေရ။ ဆိုေရခါ ကၽြန္ေတာ္႐ို႕ဗုဒၶဘာသာရခိုင္လူမ်ိဳးစြာ ဘုရားေဟာေဒသနာေတာ္ႏွင့္ သီလကိုေစာင့္ေရအတြက္ ရခိုင္လို႔ေခၚပါေရ။ အမ်ိဳးႏွင့္သီလကို ကနိမေစာင့္ေက ကနိရခိုင္မေခၚပါပ်ာ။ (ကပ်က္) လို႔ေတာင္ေခၚဖို႔မရ။ မ်ိဳးဖ်က္အဆိုးလို႔ေခၚရပါဖို႔။ ယင္းအတြက္ႏွင့္ ကၽြန္ေတာ္႐ို႕ သတိထားၿပီးေက လူတစိေခ်က်န္စြာက လားကတ္ရဖို႔စြာပါ။ ပထမ ယင္းအေၾကာင္းကိုမေျပာခင္ ကၽြန္ေတာ္ေျပာပါဦးမည္။ ရခိုင္ျပည္လားဖို႔အင္အားကို ၾကည့္လိုက္ေတခါ ေတာ္ေတာ္ခိုင္ခိုင္ခန္႔ခန္႔ႏွင့္ လားကတ္ရပါဖို႔။ ဇာျဖစ္လို႔လဲ၊ ကနိလူဦးေရကိုၾကည့္လိုက္ေတခါ (၂ ဒသမ ၀၆) သန္းဟိပါေရ။ ယင္းအထဲမွာ စပါးႀကီးမ်ိဳေရပိုင္ အမ်ိဳးမ်ိဳးေသာနည္းလမ္းႏွင့္၀င္လို႔ ဘူးသီးေတာင္၊ ေမာင္ေတာက်လားခပါယာ။

ယင္းအထဲမွာ ဘေလာက္ပါေရလဲဆိုခါ တဒဂၤမသန္မန္လူမ်ိဳးတိ ႐ိုဟင္ဂ်ာဆိုၿပီး ဟိတ္ေဟာနီပါေရ။ ႐ိုဟင္ဂ်ာလို႔ ရခိုင္ျပည္မွာမဟိမွတ္ထားပါ။ ယင္းအခ်က္ကိုၾကည့္ေက ဇာျဖစ္လို႔လဲ။ မ်ိဳလားခလို႔။ ျဖစ္ေတနည္းႏွင့္မ်ိဳေရ။ ေျခာက္လို႔ၿခိမ္းလို႔မ်ိဳေရ။ ေငြႏွင့္ေပါက္လို႔မ်ိဳေရ။ ကနိဘူးသီးေတာင္ ေမာင္ေတာေရာက္ေက ဥကၠဌႀကီးဦးေစာျမေအာင္ေျပာေရပိုင္ နက္ဖန္ခါ ကုလားတန္ကိုေရာက္ဖို႔။ ရခိုင္သား႐ို႕ အရာ (၅) ႏွစ္အတြင္းမွာ ေက်ာက္ျဖဴၿမိဳ႕တဖက္ ရခိုင္႐ိုးမကိုေက်ာ္လို႔ ၿပီးဖို႔ပ်င္ထားကတ္ဖိ။ မိမိေယာ့ေယာ့ႏွင့္ (ငါ႐ို႕ႏိုင္ငံေရးလုပ္ဖို႔မဆိုင္၊ ထမင္းတဆုပ္စားနီရစြာအဖမ္းခံရဖို႔။ ငါ႐ို႕ႏွင့္ႏိုင္ငံေရးဇာဆိုင္လဲ) လုပ္နီေကေတာ့ ရခိုင္သား႐ို႕ ၿပီးဖို႔ပ်င္ထားကတ္ဖိ။ အရာမေျပာလိုပါယာ။

ကၽြန္ေတာ္ေျပာရဖို႔စကားေျပာင့္ေျပာင့္ပါ။ ၁၁၄၆ ခု ဘိုးေတာ္ေမာင္၀ိုင္း ရခိုင္ကိုသိမ္းေရနိကပင္ ကနိမွာ (၂၀၅) ႏွစ္ျပည့္ပါဖို႔။ ကၽြန္သားေပါက္ျဖစ္ေတ (၂၀၅) ႏွစ္ကာလမွာ ကၽြန္စိတ္ေပါက္နီကတ္ေတ။ ရခိုင္သားတိ ကနိ တဒဂၤလူမ်ိဳးတိကိုမွီလို႔ ႀကီးပြားနီေရအတြက္ ယင္းအတိုင္းလားဖို႔ႀကံနီကတ္ပါေရ။ ကနိ ယင္းအေျခအေနမဟုတ္ပါ။ သတိထားကတ္ပါ။ (၂၀၅) ႏွစ္မ်ိဳသိပ္ထားေရစကားကို ကၽြန္ေတာ္ကနိဖြင့္ပါဖိ္ု႕။ ေက်ာက္ေတာ္၊ စစ္ေတြမွာဖြင့္ခပါပ်ာ။ ဇာျဖစ္လို႔ဖြင့္ရဖို႔လဲ။ ကိုယ့္အမ်ိဳးသားအတြက္ ကၽြန္ေတာ္႐ို႕ ခုေလာက္အသက္အရြယ္ (၇၄-၇၅) ျဖစ္နီပ်ာ။ မတန္ေကလည္း ရခိုင္တိမသိေရအတြက္ ေအပိုင္ဒုကၡခံလို႔ မဖြင့္ခေက သမိုင္းႄကြီးဆပ္လို႔ကုန္ဖို႔မဟုတ္။ လူမ်ိဳးအတြက္ ေဒ၀ါႀကီးတိထြက္လို႔ လားနီကတ္စြာပါ။ ကၽြန္ေတာ္ႏွင့္ တျခားပါလာကတ္ေတပုဂၢိဳလ္တိအားလံုး ၀ါႀကီးတိပါ။ ထိုင္နီဖို႔တန္ေရအခ်ိန္မွာ မထိုင္ဘဲႏွင့္ ဇာျဖစ္လို႔လားနီကတ္ေတလဲ။ အယင္က အဖ်က္သမားပါတီတိက ဇာေျပာလဲ။ (၀ါႀကီးတိရာလုပ္ဖို႔ တက္လာကတ္ေတ) လို႔ေျပာပါေရ။ ကၽြန္ေတာ္မေျပာခ်င္ပါ။ အခုရခိုင္ျပည္မွာ ဇာျဖစ္နီလဲဆိုခါ ကၽြန္ေတာ္႐ို႕ရခိုင္ျပည္သည္ သွ်မ္းျပည္၊ ခ်င္း၊ ကရင္၊ ကယား၊ မြန္ႏွင့္မတူပါ။ အေနာက္ဖက္က စပါးႀကီးတေကာင္မ်ိဳနီပါေရ။ ေဒအထဲမွာ မ်ိဳးဖ်က္တိ ကြဲေအာင္ဖ်က္နီေရ။ ေအပိုင္ ကိုင္ဖို႔မရေအာင္ ျဖစ္နီစြာကို ကုဖို႔လာစြာပါ။ သတိထားကတ္ပါ။

ဆိုခါ ကနိ ဥကၠဌႀကီိးဦးေစာျမေအာင္ေျပာခေရပိုင္ ရခိုင္ဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ပါတီကို စဖြဲ႕ေရနိကပင္ ဇာေလာက္ေရာက္ပ်ာလဲဆိုခါ မႏွစ္ကစဖြဲ႕စြာ အခု တႏွစ္ႏွင့္ (၃-၄) လေရာက္ပါယာ။ သွ်မ္း၊ ခ်င္း၊ ကရင္၊ ကယား၊ မြန္စေရ တျခားတျခားေသာလူမ်ိဳးတိမွာ ကေကာင္းေနာင္းလားပါယာ။ သူ႐ို႕တိမွာ တဖြဲ႕ႏွစ္ဖြဲ႕ရာဟိေရ။ ရခိုင္မွာ ပါတီဘေလာက္ဟိေရလဲ။ (၁၅၅) ဖြဲ႕။ ဘေလာက္ေၾကာက္ဖို႔ေကာင္းပါေရလဲ။ လူကိုၾကည့္ေက (၂) သန္းႏွင့္ (၆) သိန္း။ ကုလား (၈) သိန္းဟိေရ။ က်န္စြာအားလံုး ရခိုင္မဟုတ္သိမ့္။ မာရမာႀကီးတမ်ိဳးပါေရ၊ ခ်င္းပါေရ။ ၿမိဳပါေရ။ ခမီးပါေရ။ ယင္းအထဲမွာ ကမန္ဆိုေရလူမ်ိဳးတမ်ိဳးပါသိမ့္ေရ။ ဒိုင္းနက္ပါေရ။ သက္ပါေရ။ တျခားတျခား ကုလား၊ တ႐ုတ္၊ တ႐ုတ္ကပ်က္၊ ဗမာပါေရ။ ေယခါ ရခိုင္သားတိက ေအေလာက္လူႏႈတ္လိုက္ေက ဘေလာက္က်န္ဖို႔လဲ။ ရခိုင္သားတိထဲက ေအေလာက္ က်န္စြာတိထဲက တဆယ္ႏွင့္သွ်စ္သိန္းခြဲႏႈတ္လိုက္ေက ဇာက်န္ဖို႔လဲ။ နင္းျပားျဖစ္နီကတ္ဖိ။ တခုလည္းမလိုပါပ်ာ။ မေျပာလိုပါယာ။

ယေလာက္စြာကိုဖ်က္လို႔ မေဟာသထာျပႆနာပိုင္ အမ်ိဳးမ်ိဳးျဖစ္နီေရ။ တခ်ိဳ႕ပါတီတိကလူတိ ရြာတိုင္းဆင္းၿပီးေက ေအက မိခင္ရခိုင္လူမ်ိဳးစစ္စစ္ကို ေဘးဖယ္ထားကတ္ေတ။ မေဟာသထာ ျပႆနာကိုၾကည့္ပါ။ က်န္ေရ ျပည္ဖ်က္သစၥာေဖာက္တိက ဘီလူးမကိုအစြယ္ျဖတ္ေတပိုင္ ျဖစ္နီကတ္ေတ။ သတိထားကတ္ပါ။ ကၽြန္ေတာ္ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕နယ္ကလာၿပီးေက အေၾကာင္းေၾကာင္းေၾကာင့္ ေက်ာက္ေတာ္ၿမိဳ႕နယ္ မဲဆႏၵအမွတ္ (၂) ကို ေရာက္လားခပါေရ။ ကၽြန္ေတာ္ ေက်ာက္ေတာ္ၿမိဳ႕ကို စထြက္ေတေလာက္ကပင္ ကၽြန္ေတာ္႐ို႕မေရာက္ဖူးေရရြာတိ ကေကာင္းအမ်ားႀကီးပါ။ ဇာပိုင္ပ်င္လို႔ စည္း႐ံုးကတ္ဖို႔လဲ။ ေက်ာက္ေတာ္ၿမိဳ႕အေၾကာင္းေျပာရကတ္ဖို႔ဆိုေက ေက်ာက္ေတာ္ၿမိဳ႕မွာ ရြာေပါင္း (၃၃၅) ရြာဟိပါေရ။ ကၽြန္ေတာ္႐ို႕ ရခိုင္ဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္က ကိုယ့္ေဖသာႏွင့္ကိုယ္ ထူေထာင္ထားေရအတြက္ လားဖို႔စားစရိတ္၊ ဘုတ္စရိတ္ မတတ္ႏိုင္ပါ။ ၿခီေၾကာင္းလားရပါေရ။ ေက်ာက္ေတာ္မွာ ရံပံုေငြထည့္မည့္သူဟိၿပီးေက ေျမာက္ဦးမွာ ဒဂၤါး (၁၀၀၊ ၂၀၀) ထည့္မည့္သူမေပၚ။ ထည့္မည့္သူတခ်ိဳ႕လည္း ဟိေကာင္းဟိပါလိမၼည္။ ယေက ဇာႏွင့္အလုပ္လုပ္ပါဖို႔။ ယင္းအတြက္ႏွင့္ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ညံ့လားပါေရ။ ေက်ာက္ေတာ္ၿမိဳ႕မွာ ကၽြန္ေတာ္လာေရခါ ကေကာင္းမ်ားႀကီးတြိရပါေရ။ (တစည) ပါတီ သူေတာင္းစားအလွဴခံပိုင္ ရံပံုေငြတိလွ်ံလားပါယာ။ ကေကာင္းရလားပါယာ။

ေယခါ ကၽြန္ေတာ္႐ို႕အေခ်တရြီ ကိုယ့္စြာကိုယ္စားၿပီးေက အငတ္ခံနီလို႔ ေအအနီထားေရာက္စြာ။ ရခိုင္ျပည္ေျမာက္ပိုင္း ေက်ာက္ျဖဴ၊ ေတာင္ကုတ္ သူ႐ို႕ပါတီ သံမဏိပိုင္ေနာင္းနီယာ။ ေက်ာက္ေတာ္နယ္မွာ ကၽြန္ေတာ္တရားေဟာခါ ရြာလိုက္လာပါေရ။ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ကေရာက္လာေ၀းဆိုခါ မေရာက္ပါ။ ကၽြန္ေတာ္စိတ္ညစ္ပါေရ။ အခုနားက ဥကၠဌႀကီးဦးေစာျမေအာင္ အျခားလူမ်ိဳးစုတိႏွင့္ယွဥ္ၿပိဳင္ခါ စိတ္ညစ္ေရပိုင္ ရခိုင္ျပည္ (၁၇) ၿမိဳ႕နယ္ အရပ္ရပ္အၿမိဳ႕ၿမိဳ႕၊ အနယ္နယ္ကို ပါတီတာ၀န္ႏွင့္စည္း႐ံုးေရခါ ပုဏၰားကၽြန္းမွာ ခရမ္းေတာင္ကိုေရာက္ခီပါေရ။ ကၽြန္ေတာ္ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕သားအနီႏွင့္ ေျမာက္ဦးမွာျဖစ္ရစြာကို အားလည္းငယ္၊ ရွက္လည္းရွက္ပါေရ။ ဇာပိုင္ပ်င္ကတ္ပါဖို႔လဲ။ ေတာင္ပိုင္းမွာ အားလံုး၀င္လားခယာ။ ရခိုင္သားဆိုစြာ တခါ၀င္ေက ျပန္ထြက္ဖို႔မလြယ္။ ရွက္တတ္ေတ။ ယင္းအတြက္ႏွင့္ ရခိုင္ျပည္နယ္အတြင္း (၁၇) ၿမိဳ႕နယ္ ကေတာက္ကေရာက္လုပ္နီကတ္ေတအထဲမွာ သူ႐ို႕မွာ ရမ္းၿဗဲၿမိဳ႕နယ္က ဇာပိုင္လူတိပါလဲၾကည့္ပါ။ ကၽြန္ေတာ္႐ို႕မွာလဲ မပါစြာမဟုတ္။ ပါပါေရ။ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ ဇာျဖစ္နီေရလဲ။ ကိုယ့္ၿမိဳ႕ကို အျပစ္တင္စြာပါ။ ေအအတိုင္းျဖစ္နီေက ကၽြန္ေတာ္႐ို႕ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ ေနာက္ဆံုးက်ဖို႔။ ေယေကလည္း ေဟာေျပာပံုေဟာေျပာနည္း လိုပါသိမ့္ေရ။ ထိုကထိုးႏွက္ခ်က္တိကို မိမၼရန္ျဖစ္နီစြာထက္ ေျဖယွင္းပစ္စြာက ေကာင္းပါေရ။

ယင္းထိုးႏွက္ခ်က္တိကိုမေျဖယွင္းေက ၿဖီလို႔မၿပီပါပ်ာယ္။ ယင္းအတြက္ႏွင့္ ကၽြန္ေတာ္ေျပာဖို႔စြာက ကနိ ကၽြန္ေတာ္႐ို႕ဇာလုပ္ဖို႔လဲဆိုခါ ေအနိႏိုင္ငံေရးမဟုတ္ပါသိမ့္။ ႏိုင္ငံေရးအတြက္စည္း႐ံုးေရးပါ။ ဥကၠဌႀကီးမိန္႔ခြန္းမွာပါေရပိုင္ စည္း႐ံုးေရးက႑မွာ စည္း႐ံုးေရးမေအာင္ျမင္ေက အခု (၁၀) တန္းစာမီးပြဲေျဖေရပိုင္ စာမီးပြဲမွာစာမရေက စာမေအာင္လိုက္ေက ေဂဇက္ထြက္ခါ ကိုယ့္နာမည္မပါ။ ယင္းအတြက္ႏွင့္ ကၽြန္ေတာ္႐ို႕သည္ စည္း႐ံုးေရးမွာ စည္း႐ံုးေရးကို ေအာင္ျမင္ေအာင္လုပ္ရပါဖို႔။ အလားတူ ေက်ာင္းသားမွာလည္း စာမီးပြဲမစစ္ခင္ စာရေအာင္ဖတ္ရပါဖို႔။ ဖတ္႐ုံလား။ ဘာသာတိုင္း၌ နားလည္ေအာင္ေလ့က်င့္ရဖို႔။ ယင္းနည္းတူစြာ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕မွာ စည္း႐ံုးေရးဆိုစြာ ဇာပိုင္ ဇာဘာသာႏွင့္လားဖို႔လဲ။ ဇာပိုင္လားဖို႔လဲဆိုစြာမသိလို႔ ကေကာင္းစိတ္ဓါတ္က်ပါေရ။ တျခားတျခားၿမိဳ႕နယ္ စည္း႐ံုးေရးနံပါတ္ (၁-၂) အထဲက တက္တက္ႄကြႄကြျမင္ရလို႔ ၀မ္းသာပါေရ။ ဆိုင္းဘုတ္ႀကီးတင္လို႔ တဟဲဟဲႏွင့္လူစုနီလို႔ ေနာက္ဆံုးဂဇက္ထြက္ခါမပါေက လားပ်ာလို႔မွတ္။ ေယေက ဇာပိုင္လုပ္ရဖို႔လဲဆိုခါ ေအနိစည္း႐ံုးေရးအခ်ိန္။ စည္း႐ံုးေရးအခ်ိန္မွာ ဇာလုပ္ဖို႔လဲ။ စည္း႐ံုးေရးလုပ္ရဖို႔။ လုပ္ခါ ဇာမူႏွင့္ေဟာဖို႔လဲ။ စည္း႐ံုးေရးမွာ လူထုစိတ္ပါလာေအာင္ အခ်က္ႀကီးေလးခ်က္ဟိပါေရ။ အခုေသနားက ဥကၠဌႀကီးေျပာေရပိုင္ (၁) တန္းတူေရး။ (၂) ဒီမိုကေရစီစစ္မွန္ေရး။ (၃) မူမွန္ေရး။ ရခိုင္ဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ မူမွန္ဖို႔လည္း အေရးႀကီးပါေရ။ မူမမွန္ေကမႀကိဳက္။ ယင္းမူခ်ထားစြာကိုသံုးသပ္ေဆာင္ရြက္ဖို႔။ (၄) လူမွန္ေရးလို႔ (၄) ခ်က္ဟိပါေရ။ ယင္းေလးခ်က္မွာ ရခိုင္႐ိုးမတဖက္က (၁၇) ၿမိဳ႕နယ္၊ ရန္ကုန္တၿမိဳ႕နယ္၊ (၁၈) ၿမိဳ႕နယ္ထဲမွာ ရခိုင္အမ်ိဳးသားကိုယ္စားလွယ္႐ို႕သည္ ဘေဇာင္ပိုင္ပုဂၢိဳလ္တိပါေရလဲ ရြီးခ်ယ္လို႔တင္ျပထားစြာ ဖတ္ၾကည့္ကတ္ပါ။ ပါပါယင့္။ ယင္းအခ်က္မွာ မိုးဦးက်ငၿပီတက္ေတပိုင္ (သူတက္ဖို႔၊ ငါတက္ဖို႔) ျဖစ္နီကတ္ေတခါ ရခိုင္ျပည္နယ္မွာ (၂၆) နီမွာ (၁၅၅) ေယာက္ဆိုခါ ကၽြန္ေတာ္ရင္ဖတ္ဆို႔ပါပ်ာ။ ႏိုင္ဖို႔လား ယင္းသူ႐ို႕မႏိုင္။ မႏိုင္ေကဇာပ်င္ဖို႔။ မဲဖ်က္ကတ္ေက ေအကေလွ်ာ့ဖို႔။ ေလွ်ာ့ေက က်ားသီအသက္၀င္ပ်ာ ကိုက္ဖို႔။ က်ားသီအသက္၀င္ကိုက္ေက ေအလူတိ တေကာင္လဲမက်န္ပါပ်ာလို႔မွတ္။ ေကာင္ႏွင့္သံုးစြာ ကၽြန္ေတာ္လည္းပါပါေရ။ အားမရလို႔ေျပာစြာပါ။ ယင္းအတြက္ႏွင့္ ယင္းစခန္းကို ကၽြန္ေတာ္႐ို႕ နေနာင္းလားကတ္ရပါဖို႔။

ကၽြန္ေတာ္႐ို႕သည္ တန္းတူေရးကို ဥကၠဌႀကီးပါးစကထြက္လားခေရပိုင္ (သွ်မ္း၊ ကရင္၊ ကခ်င္၊ ကယား၊ မြန္၊ ခ်င္း၊ ရခိုင္) လူမ်ိဳး (၇) မ်ိဳးသည္ (၄၂) ႏွစ္တာကာလပတ္လံုး လြတ္လပ္စြာတန္းတူမရခလို႔ ေျပာက္က်ားလည္းမကန္၊ ျပည္သူလည္းႏွိပ္စက္ခံလို႔ တတုတ္သီပ်ာ။ ကိုယ္တြိပါ။ ထိုခါ တနားက ဥကၠဌႀကီးေျပာခေရပိုင္ပါ သေဘာေပါက္ပါလိမၼည္။ ကၽြန္ေတာ္႐ို႕လည္း သေဘာေပါက္ပါေရ။ ရခိုင္ႏွင့္တကြ က်န္လူမ်ိဳး (၆) မ်ိဳးက သေဘာေပါက္ေသာေၾကာင့္ ရခိုင္သည္ ဘေဇာင္ဥာဏ္ႏွင့္ ဘေဇာင္ပိုင္ပ်င္နီလဲဆိုခါ ႐ိုေသမႈမဟိ။ ကိုယ္႐ို႕မွာ ၿခံၿပိဳလို႔။ အခုၿခံၿပိဳစြာကို ပ်င္ဖို႔စြာပါ။ လုပ္ႏိုင္ေကလုပ္၊ ၾကားမွာ (၁) လခြဲရာ ဟိယာ။ ေနာက္စည္း႐ံုးေကရယင့္။ အခုဆင္းခီေကအခုရယင့္။ ခ်က္ၿပီးသားထမင္းကိုစားဖို႔လားစြာယာလုိ႔ မထင္ပါကဲ့။ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ကို အႀကိမ္ႀကိမ္ကၽြန္ေတာ္ေျပာလိုပါေရ။ ကိုယ့္လူလို႔မွတ္လာ။ မလြယ္ပါ။ ေလးၿမိဳ႕ေခ်ာင္း တေခ်ာင္းႏွင့္အစပိုင္း ေဒဖက္ပိုင္း။ ယင္းအတြက္ႏွင့္ ကေကာင္းသတိထားရပါဖို႔။ တျခားတျခားၿမိဳ႕တိမွာ ၀မ္းေျမာက္လို႔ လက္ခုပ္တီးနီကတ္ပါယာ။ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕မွာ မဆင္းရပါသိမ့္လတ္။

ဇာအခ်ိန္စည္း႐ံုးဖို႔စိတ္ကူးေရလဲ။ အခုေသနားကစကားကို ျပန္စပါဖို႔။ ေအမွာ ညီမွ်ေရး၊ တန္းတူေရး၊ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းသည္ ပင္လံုကိုလားခီေရ။ လူမ်ိဳးေျခာက္မ်ိဳးကိုစည္း႐ံုးေရ။ ယင္းတိုင္းရင္းသား လူမ်ိဳးတိထဲမွာ ရခိုင္မပါလို႔ ရခိုင္ျပည္ကိုခ်န္လွပ္ထားခေရ။ သူ႐ို႕ ေျမာက္ဦးမွာ ကၽြန္ေတာ္႐ို႕ႏွင့္တြိလို႔ ေျပာလို႔ဟိပါေရ။ ထိုပုဂၢိဳလ္သီလားေရခါ မရလိုက္ပါယာ။ တန္းတူေရးကို ကိုင္ခစြာပါ။ တဒဂၤလူမ်ိဳးကို ကိုင္စြာမဟုတ္။ ရလတ္ေတခါ (၄၂) ႏွစ္ကာလပတ္လံုး ႐ိုးမေတာင္ထိုဖက္ ရန္ကုန္ကိုလားေက ျမင္ပါလိမၼည္။ မွန္ၾကည့္ဖို႔ရေရလမ္းတိ။ တိုက္တကတိုက္ တာတကတာ၊ အလုပ္႐ံုႀကီးတိ၊ စက္႐ံုႀကီးတိ ဟိန္းလို႔။ ေဒဖက္ကိုေက်ာ္ေက၊ ျပာျပာဟေဟာက္ ကၽြန္းရြာေခ်တရြာျဖစ္နီေရ။ (၄၂) ႏွစ္ လြတ္လပ္ေရးရစြာ အသူခံစားေရလဲၾကည့္လိုက္ပါ။ မ်က္စိဖြင့္ၾကည့္လိုက္ပါ။ (ပထမပိုင္းၿပီး၏)

(ALD) နာယကႀကီးလည္းျဖစ္၊ ရခိုင္-ျမန္မာပ႑ိတ္ႀကီးလည္းျဖစ္ေသာ ဆရာႀကီးဦးသာထြန္း၏သမိုင္း၀င္မိန္႔ခြန္းမ်ား (ဒုတိယပိုင္း)

ထမင္းထုပ္ကိုျပလို႔ မိသားစုစားနီရစြာ၀မ္းသာၿပီးေက ကိုယ့္လူမ်ိဳးကို ေအာက္တြင္းသြင္းၿပီး စည္း႐ံုးနီကတ္ေတ။ ေကာင္းေကာင္းသတိထားကတ္ပါ။ ျပည္ဖ်က္လား။ တိုင္းဖ်က္လား။ ရခိုင္ျပည္ဖ်က္ဖို႔ႀကံနီကတ္ေတလားလို႔။ ကေကာင္းေၾကာက္ဖို႔ေကာင္းပါေရ။ အခု ကၽြန္ေတာ္႐ို႕ ရခိုင္ဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ေရ လူမ်ိဳးစုတိႏွင့္စုမိပါပ်ာယ္။ ၀မ္းသာကတ္ပါ။ တန္းတူရဖို႔အေရးေဆာင္ရြက္ထားပ်ာယ္။ ၀မ္းသာကတ္ပါ။ ကိုယ့္လူကိုကိုယ္ ျပဳစုကတ္ပါလို႔ တိုက္တြန္းလိုပါေရ။ (ကိုင္) ဘေဇာင္ပ်င္ဖို႔လဲ။ စစ္ေတြၿမိဳ႕မွာ တပ္ေပါင္းစုဆိုၿပီးေက ေက်ာင္းသားေဂါင္းကို ေရာင္းၿပီးေက ရကၡိဳင္ေက်ာင္းသားမ်ားအဖြဲ႕ ငါ႐ို႕ဖက္ပါေရဆိုၿပီးေက စာအုပ္တိထုတ္နီကတ္ပါေရ။ စစ္ေတြၿမိဳ႕က ရခိုင္ေက်ာင္းသားမ်ားအဖြဲ႕က မခံမရပ္ႏိုင္လို႔ေျပာေရ။ ငါ႐ို႕မပါကိုး။ အကို႐ို႕ ဇာလုပ္ကတ္စြာလဲလို႔ ေျပာပါေရ။ ယင္းပိုင္ေရာင္းစားနီကတ္လို႔ ပုဏၰားကၽြန္းၿမိဳ႕တၿမိဳ႕ၿပိဳလားခေရ။ ေအအခ်က္တိ ဇာလုပ္စြာလဲ။ ကၽြန္ေတာ္႐ို႕ဥကၠဌႀကီးေျပာေရအတိုင္း စစ္ေတြၿမိဳ႕မွာ အလီလီ။ ေက်ာက္ေတာ္ၿမိဳ႕မွာလည္း အလီလီ။ ေျမာက္ဦးမွာလည္း ကၽြန္ေတာ္႐ို႕ပါးကိုလာကတ္ေတ တခုပိုင္လည္း စည္း႐ံုးလို႔မရခပါ။ မရခစြာ အသူ႔လက္ညႇိဳးထိုးလို႔လဲ။ ရခုိင္ဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ ရခိုင္ျပည္ တစည္းတ႐ံုးတည္း အင္အားတခုတည္း လားဖို႔စြာကိုမရ။ ရခိုင္တမ်ဳိးသားလံုး၏အဖ်က္သမားဆိုၿပီးေက စာတန္းထုတ္ပါေရ။

ယင္းပိုင္ ေပါင္းစည္းလို႔မရေရအေၾကာင္းေျပာခါ ေပါင္းစည္းေရးကိစၥႏွင့္ပတ္သက္လို႔ အစည္းအေ၀းခ်ခါ ဟုတ္စြာမဟုတ္စြာ မသိ။ မၾကားဖူးခါ ပါလားခစြာၿမိဳ႕တိဟိပါေရ။ ေပါက္ေတာၿမိဳ႕ပါလားေရ။ ေက်ာက္ျဖဴတျခမ္းပါလားေရ။ ယင္းသူ႐ို႕ေႏွာက္ယွက္လို႔။ အခုယင္းသူ႐ို႕ေႏွာက္ယွက္စြာကိုလိုက္ၿပီး လုပ္နီရပါေရ။ စည္း႐ံုးေရးကိုပစ္ခလို႔ ဘေလာက္ေနာက္က်ပါလဲ။ လပိုင္းဟိပါပ်ာ။ ထိုတရက္နိက စစ္ေတြ ရခုိင္ဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္က စာရြက္ေခ်တရြက္ထုတ္လိုက္ၿပီးမွ အရွက္ရလို႔ ငိုသူငို ရယ္သူရယ္ ျဖစ္လားခပါေရ။ ဘေလာက္ေႏွာက္ယွက္ပါေရလဲ။ စာရြက္ထုတ္ရေအာင္ထိျဖစ္လားပါေရ။ ကၽြန္ေတာ္႐ို႕ရခုိင္သားတိထဲက ကၽြန္ေတာ္တနားက လူဦးေရျပခေရပိုင္ ေဒဖက္ကက်န္ရစ္ေတ လူဦးေရ (၁) သန္း (၂) သန္းမွ်ေလာက္ႏွင့္ လားရဖို႔စြာပါ။ အားလံုးညီၫြတ္ႏိုင္မွ ျဖစ္ပါဖို႔။ သွ်မ္းမွာ (၆၂) နီရာရစြာ အၿပိဳင္အဆိုင္ဆိုေက (၂) လီတိုး။ ဥပမာအားျဖင့္ဆိုေက (တစည) (၆၂) နီရာ၊ သွ်မ္း (၆၂) နီရာ (၁၂၄) နီရာလားရပါဖို႔။ (၁၂၈) နီရာေလာက္ရာ၀င္ပါေရ။ ယင္းပိုင္စြာမွာ (၂၆) နီရာမွ (၁၅၅) ေယာက္။ (ရခိုင္သား႐ူးလာ) လို႔မီးစရာ ဟိပါေရ။ လူမ်ဳိးစုတိက ရယ္နီပါပ်ာ။ ဘေဇာင္စြာလဲဥကၠဌႀကီး ရွက္ေတ။ ကၽြန္ေတာ္လည္း ရွက္ပါေရ။ တခါတခါ တိုင္ပင္ပါေရ။ (ငါ႐ို႕လုပ္စြာမွားပ်ာယ္ဟန္) လို႔။ ကိုယ္စြာကိုယ္ လက္ကိုင္မရကား။ (ရခိုင္သားအ႐ူးတိကို) လို႔ စဥ္းစားကတ္ပါေရ။ ကၽြန္ေတာ္ႏွင့္တကြ ကၽြန္ေတာ္႐ို႕ရခုိင္သားတိအားလံုး ပါေရလို႔မွတ္ပါ။ သို႔ေသာ္ ကၽြန္ေတာ္႐ို႕မရသိမ့္ေကလည္း သည္းခံလို႔နီရဖို႔လားဆိုခါ မနီပါ။ ကၽြန္ေတာ္ကိုယ္တိုင္ ဓိဌာန္ခ်က္ႏွင့္ သီေအာင္လုပ္ပါေရ။ ကၽြန္ေတာ္ကိုယ္တိုင္ (၁) လႏွင့္ (၁၀) ရက္ေလာက္ ကုလားတန္တ႐ိုး၊ ၿပိန္းေခ်ာင္းတ႐ိုးတက္ေက မတန္႔ခပါ။ ထိုၿမိဳ႕ေဒၿမိဳ႕က အကူေတာင္းလို႔ ပုဏၰားကၽြန္းမွာ ကူခရပါေရ။ ပိုးရီျပင္ကလာစြာပါ၊ မိုးရြာေက ထီးေဆာင္းလို႔။ ဆိုေရခါ ကၽြန္ေတာ္႐ို႕ စိတ္မပ်က္ကတ္ပါကဲ့။ ရေရပိုင္ တတ္ႏိုင္သည့္လမ္းေၾကာင္းက ၀င္ၿပီးနီပါ။ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ေတာင္ျခမ္းႏွင့္ ေျမာက္ျခမ္းမွာ (၄) ေသာင္းေက်ာ္ထိ ဟိပါေရ။ မဲဆႏၵသွ်င္ (၂) ေသာင္းေက်ာ္ရေက ကၽြန္ေတာ္႐ို႕ႏိုင္ပါဖို႔။ အျခားသူတိ ခြဲခ်င္ပိုင္ခြဲလီ (၂) ေသာင္း (၅) ေထာင္ရေက ကၽြန္ေတာ္႐ို႕လက္ခုပ္တီးလို႔ ကကတ္ဖိ။ ယင္းအႀကံကို ပီးလိုပါေရ။ ထိုင္မနီကတ္ပါကဲ့။

ကၽြန္ေတာ္႐ို႕အားလံုး က်ီလားပါယာ။ ေက်ာက္ေတာ္ၿမိဳ႕ကို ၀င္လိုက္ေက ေက်ာက္ေတာ္ၿမိဳ႕နယ္ ေကာင္းေကာင္း ေၾကာက္ဖို႔ေကာင္းပါေရ။ ကုလားရလားဖို႔ပ်င္ခါ ေက်ာက္ေတာ္ၿမိဳ႕အတြက္ မီးပိုင္ပူၿပီးေက လူႀကီးရြယ္တူ (၁၅၀) ေလာက္ ကၽြန္ေတာ္႐ို႕ႏွင့္တြဲၿပီးလိုက္ပါေရ။ လူလတ္တိ၊ လူငယ္တိ အားလံုးတြဲၿပီးေက ေဖသာဟိေရ ဆီစက္ပိုင္သွ်င္တိ၊ စက္႐ံုပိုင္သွ်င္တိ တေယာက္တေယာက္ကို (၅) ေထာင္၊ (၆) ေထာင္ထည့္ၿပီးေက လုပ္လိုက္လို႔ အျဗင္းေအာင္လားခပါေရ။ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕မွာပိုင္ (၅၀၀) မလွဴ၀ံ့၊ (၁၀၀၀) မလွဴ၀ံ့ေက ေက်ာက္ေတာ္ၿမိဳ႕က်ပါေရ။ က်ေက ဆင္းပါယာ။ တခ်ိန္တည္းႏွင့္ ပိုင္းျဖတ္နီကတ္ပါေရ။ ဇာျဖစ္လို႔လဲဆိုေက ရြာတိုင္းရြာတိုင္းမွာ ထိုးႏွက္ခ်က္တိ ျပည့္လားခေရအတြက္ စည္း႐ံုးေရးဆိုင္ရာမွာ ကိုယ့္ဖဲသာႏွင့္ကိုယ္ လိုက္နီရေရ ရခိုင္ဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ေရ လွဴဖို႔သူမဟိေက စည္း႐ံုးေရလူမွာ တာ၀န္မဟိပါ။ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕သားတိမွာ တာ၀န္ဟိေရလို႔ မွတ္လီပါကတ္။ ကနိ ဖြင့္လို႔ေျပာပါေရ။ အမ်ိဳးဘာသာအတြက္ ေအပိုင္လုပ္လို႔လဲမရလိုက္ေက ျပည္ပ်က္ဖို႔၊ အမ်ား ႏွစ္ (၂၀) မၾကာပါပ်ာယ္။ အကုန္သူတိ နက္ဖန္ခါ တတုတ္ကုန္ဖို႔စြာ မွတ္လီပါ။ ျပည္ကိုတည္ေထာင္လို႔ မရလိုက္ေက ေျပာစြာပါ။ အခုဇာလဲ။ စည္း႐ံုးေရး။ စည္း႐ံုးေရးမွာ ဇာလဲ။ တန္းတူညီမွ်ေရးႏွင့္ေျပာလို႔ စည္း႐ံုးရပါေရ။ တန္းတူညီမွ်ေရးကို နက္ဖန္ခါ အစိုးရမွာ ဖြဲ႕စည္းလားဖို႔။ မရေက အရာ (၂၅) ႏွစ္ေတာင္မကသိမ့္လို႔ ႏွစ္ (၅၀) ခံပ်ာလို႔မွတ္လီ။ ေနာက္ကုန္းမွာ ဖျဖဳတ္ရီ ထနီပ်ာ။ သံခြါရာ အရာလည္း ခံခ်င္ကတ္သိမ့္ေရ။ (ငါ့အိမ္သားလြတ္ေကက်ီ။ ျပည္သူကုိ ႏွိပ္စက္ေက စက္ပတ္စီ) ဆိုစြာ ဇာပုိင္စြာအမ်ဳိးလဲ။ ရခုိင္ပင္ဟုတ္သိမ့္ယင့္လားလို႔ ကၽြန္ေတာ္ေျပာစြာပါ။ တန္းတူရေရးကုိ ကၽြန္ေတာ္႐ို႕ဥကၠႀကီး အႀကံပီးခ်က္အရ ရခုိင္က အႀကံပီးခ်က္အရ၊ အားလံုးတူညီထားပါပ်ာ၊။ လူမ်ဳိးမ်ားထဲမွာ ျမန္မာတမ်ဳိးကိုပယ္ေက က်န္လူမ်ဳိးစုတိေရ ဆင္းရဲခံဖက္ ႏွိပ္စက္ခံဖက္ျဖစ္လို႔ ကနိ စု႐ံုးပ်ာ အင္အားစုတခု ျဖစ္နီပါပ်ာယ္။ လူမ်ဳိးစုထဲမွာ လူမ်ဳိးေခ်တိ ဟိပါေရ။ ကခ်င္မွာ (၃၇) မ်ဳိးေလာက္ဟိပါေရ။ သွ်မ္းမွာလည္း (၃၀) ေက်ာ္ဟိပါေရ။ ကရင္မွာလည္း ယင္းပုိင္ပါ၊ ကြဲဖို႔ဆိုေက ယင္းလူမ်ဳိးစုတိစြာ ဘာသာမတူ။ အ၀တ္မတူ။ ကြဲဖုိ႕သင့္ပါေရ။ အခု ႏွစ္ဖြဲ႕မဟိပါ၊ ဇူမီးခ်င္းႏွင့္ ေတာင္ေပၚခ်င္းစြာ အမ်ဳိးမတူ။ စကားမတူ၊ သို႔ေသာ္ တဖြဲ႕တည္းပါ။ ဇူမီးခ်င္းလည္းခ်င္း။ ေတာင္ေပၚခ်င္းလည္းခ်င္း။ သို႔ေသာ္ ခ်င္းျပည္ကုိ (တ-စ-ည) မ၀င္၀့ံပါ။ အနည္းငယ္မွ်ရာ ၀င္၀့ံပါေရ။ ခုိင္စြာ တပ္ေကာင္းစြာကုိျမင္လို႔ မ၀င္၀ံပါ။ ခ်င္းမွာ ေအာင္ၿပီးသားပါ။ အနီအထားေကာင္းပါေရ။ ေဒလူမ်ဳိးစုထဲမွာ ခ်င္းအေတာ္ဆံုးပါ။ တနားက ဥကၠဌႀကီးေျပာခေရ ေနာက္မြန္။ ကခ်င္၊ သွ်မ္း၊ အားလံုးေတာ္ပါေရ။ ေအရခုိင္လူမ်ဳိးစုေရ ဇာျဖစ္နီလဲ။ ကၽြန္သက္ရွည္လို႔ ကၽြန္စိတ္၀င္နီေရ။ ေျပာင့္ေျပာင့္ေျပာဖို႔ဆိုေက ေအလူတိအျပစ္ မဟုတ္ပါ။ (၁၁၄၆) ခု ရခုိင္ျပည္ႀကီးပ်က္ၿပိဳကတည္းကပင္ ေအနိအထိ (၂၀၅) ႏွစ္တုိင္တုိင္ ကၽြန္စိတ္ေပါက္နီေရရခုိင္သားသည္၄င္း၊။ လြတ္လပ္ေရးရလို႔ လြတ္လပ္ေရးအရသာ မခံစားရေရ (၄၂) ႏွစ္ကာလအတြင္း ရခုိင္သားသည္၄င္း၊ အျမတ္ (၂) ခုထြက္ပါေရ။ ဇာအျမတ္လဲ။ (တစ္) ေၾကာက္စြာႏွင့္ (ႏွစ္) မြဲစြာ (၂) ခု အျမတ္ထြက္ေတမွတ္ပါ။

အရာ ေအအမြီကိုယူဖို႔ဆိုေက ေအအတုိင္းထိုင္နီကတ္ပါဖိ။ ယင္းအတြက္ႏွင့္ ကၽြန္ေတာ္႐ို႕ေရ ဇာပုိင္စည္း႐ံုးလားရဖို႔လဲ။ တန္းတူေရးကုိ လူမ်ဳိး (၁၉) မ်ဳိးသေဘာတူလို႔ ခ်ၿပီးဆြဲထားပါပ်ာ။ ဇာအခါတင္ဖို႔လဲ။ ကၽြန္ေတာ္႐ို႕ အခု ဇာပုိင္ထင္ျမင္ကတ္ေတလဲဆိုေက ကၽြန္ေတာ္႐ို႕က တျခားတျခားေသာ အဖြဲ႕အစည္း႐ို႕သည္ သိလွ်က္ႏွင့္မုိက္နီစြာတမ်ဳိး။ သိလွ်က္ႏွင့္ ကုိယ္လူႀကီးျဖစ္ၿပီးေက ကိုယ့္မိသားစု ထမင္းတဆုပ္စားရေက က်ီပ်ာဆိုေရ ပါတီတိပါပါေရ။ ယင္းခ်က္က ဇာခါလဲဆိုေက အယင္ (ဖဆပလ) ပါတီ ပါလီမာန္မွာအမတ္ျဖစ္ၿပီးေက တက္ေဆြးေႏြးခီရဖို႔ပုိင္ အလားတူထင္လို႔ပါ။

ယေလာက္ထိ အထင္ေသးေသာရခုိင္လူမ်ဳိးသည္ ဇာပုိင္လူမ်ဳိးလဲ။ ကနိ ယင္းမ်ဳိး အနီအထားမဟုတ္ပါ။ မဟုတ္ေၾကာင္းကုိ ကၽြန္ေတာ္ေျပာပါမည္။ ရခုိင္ျပည္ႀကီးသည္ တုိင္းႀကီး (၁၂) တုိင္း၊ ၀တီ (၇) ရပ္ႏွင့္ ဖြဲ႕စည္းလာေရ ရကၡပူရႏုိင္ငံေတာ္ႀကီးသည္ အရွိေတာင္အာသွ်မွာ ႏွစ္ေပါင္းငါးေထာင္တိတိ ႀကီးမားနီခေရႏုိင္ငံႀကီးပါ။ ကနိဇာျဖစ္လို႔ ခြီးျဖစ္လားခေရလဲ။ ေအပုိင္သစၥာေဖာက္တိေၾကာင့္။ ရခုိင္ျပည္ႀကီး ခြီးျဖစ္လားခပါေရ။ ေအကႏၲ ဇာပုိင္ခြီးျဖစ္လားခေရလဲဆိုစြာ ကၽြန္ေတာ္ျပန္ၿပီး ၀တၳဳေျပာျပပါဖို႔။ ရခုိင္ျပည္ႀကီးပ်က္ၿပီးသည္ေနာက္ အသူပုိင္ေရလဲ။ ျမန္မာၿမိဳ႕၀န္ အႏွစ္ (၄၀) ပိုင္ပါေရ။ စစ္အာဏာႏွင့္အုပ္ခ်ဳပ္လားခေရအတြက္ ကၽြန္ေတာ္႐ို႕ ေမာ္ၾကည့္ဖို႔ မရ။ ေနာက္ အဂၤလိပ္သိမ္းလာလတ္ေတ။ အႏွစ္ (၁၁၂) ႏွစ္ပုိင္ေရ။ ေနာက္ဆံုး ဆရာေတာ္ဦးဥတၱမအာသွ်နီ၀န္း အလင္းေရာင္ျပလုိက္လို႔ တုိင္းျပည္ႀကီးလြတ္လပ္လားခေရ။ လြတ္လပ္ၿပီးသည့္ေနာက္ (ဖဆပလ) အဖြဲ႕ခ်ဳပ္ဖြဲ႕ေရ။ မဖြဲ႕ခင္မွာ အဂၤလိပ္အစုိးရလက္ထက္ခါ ေအမွာေရာက္ဟိနီေရထဲက အသက္ (၆၀) ေက်ာ္ဟိေရ လူႀကီးတိသိပါလိမ့္မည္။ (၉၁) ဌာနႏွင့္ ဒိုင္အာခီအုပ္ခ်ဳပ္ေရးလို႔ တခုလည္း ရခုိင္သားေကာင္းစားဖို႔စြာမပါ။ အႏွစ္ (၁၁၂) ႏွစ္ခံခပါေရ။ သို႔ေသာ္ ကုိင္တြယ္ပံုသည္ ညွင္းပမ္းလို႔မအုပ္ခ်ဳပ္။ ေလွ်ာ့ၿပီးအုပ္ခ်ဳပ္ေတအတြက္ အစာ၀ေရ၀က္ပုိင္ ေပ်ာ္ပါေရ။ (၁၁၂) ႏွစ္ အုပ္ခ်ဳပ္ပံုသည္ (၉၁) ဌာနႏွင့္ ဒိုင္အာခီအုပ္ခ်ဳပ္ေရး အေရးႀကီးစြာတခုလည္းမပါေကလည္း လြတ္လပ္စြာ စပါးတိေရာင္းခ်ႏုိင္ေရအတြက္ ဖဲသာတျပားတခ်ပ္ခ်မ္းသာလို႔ ေက်းဇူးသွ်င္လို႔ ေျပာဖို႔က်ပါေရ။ ယင္းပုိင္ ဘ၀က နီမ၀င္ႏုိင္ငံျဖစ္ေတ အဂၤလိပ္မင္းႏုိင္ငံအစုိးရကို အိႏၵိယျပည္က သန္းေပါင္းေထာင္ကိုခ်ီလို႔ ဟိေရ။ ပညာဟိအေပါင္းလည္းဟိေရ။ မေျပာ၀ံ့။ ထိုဖက္က ဂ်ပန္ျပည္မေျပာ၀ံ့။ ေအဖက္က ကမၻာမွာ လူဦးေရအမ်ားဆံုး တ႐ုတ္ျပည္ႀကီး မေျပာ၀ံ့။ ျမန္မာျပည္ မေျပာ၀ံ့။ ယေလာက္ထဲမွာ ရခိုင္မသားထဲက မြီးလာေရ အာဇာနီပုဂၢဳိလ္ႀကီး ဦးဥတၱမေပၚလာပါေရ။

ယင္းအခ်ိန္မွာ ရန္ကုန္မွာဘုရင္ခံမင္းႀကီးသည္ မစၥတာကရက္ေဒါက္ပါ။ ကရက္ေဒါက္လြန္ၿပီးမွ လြတ္လပ္ေရးရခါ (ဆာကုိပတၱလာ) လက္ထက္မွာရစြာပါ။ ကရက္ေဒါက္လက္ထက္မွာ မစၥတာကရက္ေဒါက္ကို ေမာ္မၾကည့္၀ံ့ကတ္။ ကၽြန္ေတာ္႐ို႕အရြယ္ေလာက္ဟိေရ ေအပုဂၢိဳလ္႐ို႕သိပါလိမ့္မည္။ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕မွာ ၿမိဴ႕ပုိင္ေခ်တေယာက္ ရွိကျဖတ္သန္းလားေကေတာင္က (ရွိခုိးပါေရအသွ်င္ဘုရား) လို႔ ရွိခိုးနီရေရအခ်ိန္ပါ။ ေလွ်ာက္လႊာမွာလည္း (သနားခံရွိခိုးေလွ်ာက္ထားအပ္ပါ၏) လို႔ ရြီးရေရအခ်ိန္ပါ။ ယင္းပုိင္အခ်ိန္မ်ဳိးမွာမွ ရခုိင္အာဇာနီ အာသွ်နီ၀န္းဆရာေတာ္ဦးဥတၱမက မစၥတာကရက္ေဒါက္ကုိ (ကရက္ေဒါက္မင္းထြက္လားလီ) လို႔ ႏွင္ပါေရ။ ကမၻာမွာ နာမည္တထြက္ႀကီး ထိုးတက္လားခပါေရ။ ယင္းအေၾကာင္းႏွင့္ ဆရာေတာ္ဦးဥတၱမ စည္း႐ံုးလုိက္ေတခါ အိႏၵိယမဟာသပအသင္းႀကီးမွာ ဥကၠဌနာယကျဖစ္ပါေရ။ ေနာက္ ဂ်ပန္ျပည္၊ တိုက်ဳိမွာ ဥကၠဌနာယကျဖစ္ပါေရ။ ထိုနည္းတူ တ႐ုတ္ျပည္ကေဂါင္းေဆာင္ႀကီးဆြန္ယက္ဆင္ေခၚလို႔ လားခီပါေရ။ အာသွ်နီ၀န္းႀကီး ဆရာေတာ္ဦးဥတၱမ၏အျမင္ကို ကၽြန္ေတာ္ေျပာပါမည္။ ရခုိင္ျပည္ လူတသန္းေခ်ဟိစြာက ငါရခုိင္သားျဖစ္ယင့္သားႏွင့္ ဦးေဆာင္လုိက္ေက ကႄကြတ္ႀကီးခ်ဳိးပစ္လုိက္ဖို႔ပ်ာ။ ေအအခ်က္သည္ စုေပါင္းလုပ္ေဆာင္မွ ျဖစ္ဖို႔ဆိုၿပီးေက အာသွ်တုိက္တတုိက္လံုးကုိစုေပါင္းၿပီး အလင္းေရာင္ျပခေရအတြက္ ဆရာေတာ္ဦးဥတၱမသည္ (အာသွ်နီ၀န္း) ဟူေသာစကားကုိ ရခပါေရ။

ကနိရခုိင္သားတိမသိ။ ေက်းဇူးမသိေရအတြက္ အဖကိုပုန္ကန္လို႔ အခုပုိင္ဆင္းရဲနီေရလို႔မွတ္။ ဆရာေတာ္ဦးဥတၱမတရားေဟာေရခါ စစ္ေတြၿမိဳ႕မွာ ေရႊေပါင္ခံေရ။ ေငြခ်ီးစားေရ။ လယ္ငွားစားေရ။ စပါးစုိက္ေတ။ စားနီရေရခါ လူတိစြာ ႏုိင္ငံေရးကိုစိတ္မ၀င္စားေရအျပင္ ဇာေျပာလဲ။ (ဘုန္းႀကီးဆုိ၀ါ ႏုိင္ငံေရးလုပ္ေတ) လို႔ဆိုခါ ဆရာေတာ္ဆြမ္းခံလို႔ဆြမ္းမရ။ ရခုိင္သားတိ ရခုိင္သမတိစြာ ယင္းပိုင္ ပုန္ကန္ခလီေရအတြက္ ဆရာေတာ္ဦးဥတၱမေရ ရခုိင္ျပည္ကုိစြန္႔လို႔ တခါတည္းႏွင့္ အိႏၵိယျပည္ႀကီးႏွင့္ ဂ်ပန္ျပည္မွာနီလီစြာ ေနာက္ျမန္မာျပည္မွာနီပါေရ။ သခင္ကိုယ္ေတာ္မႈိင္းအတဳပၸတၱိ သိန္းေဖျမင့္ရြီးေရစာအုပ္ကို ၾကည့္ပါလီ။ ယင္းစာအုပ္မွာ ဆရာေတာ္ဦးဥတၱမကုိ ခြီးပုိင္ရြီးထားပါေရ။ ဇာျဖစ္ပါလို႔လဲ။ ဆရာေတာ္ဦးဥတၱမသည္ အာသွ်တုိက္ကုိစိုးခလို႔ အဂၤလန္တုိင္းျပည္မွာ ဟုမၼရူးကိုေတာင္းဖို႔လားခီေရ ဦးဘေဖ၊ ဦးရွိန္တည္းဟူေသာ (၂) ေယာက္။ ေအဦးဥတၱမတရားေၾကာင့္။ သခင္ကိုယ္ေတာ္မႈိင္း သခင္ပါတီကိုထူေထာင္ေရ။ ျမန္မာျပည္ႀကီးမွာ သခင္လို႔ေပၚလီေရ။ အသူ႔ေက်းဇူးေၾကာင့္လဲ။ ဆရာေတာ္ဦးဥတၱမေက်းဇူးေၾကာင့္။ ေနာက္ဆံုး ဆရာေတာ္ဦးဥတၱမကုိ မႏၲေလးအစည္းအ႐ံုးတခုကို ဖိတ္ေတဆိုခါ ကမၻာႏွင့္အေရးႀကီးေရ ကမၻာ့မွာညီလာခံႀကီး တ႐ုတ္၊ ဂ်ပန္၊ အိႏၵိယျပည္ႀကီး သံုးျပည္မွာ အိႏၵိယမဟာသဗအသင္းႀကီးက ဖိတ္ထားစြာယင္လို႔ လားခီေရအတြက္ေၾကာင့္ (ငါ႐ို႕ကိုအေရးမစုိက္) ဆိုၿပီးေက ခြီးပိုင္ရြီးထားပါေရ။ ဟုတ္ဖို႔လားမွန္ဖို႔လား ၾကည့္ကတ္ပါလီတခ်က္။ ေနာက္ဆံုး ျမန္မာျပည္သို႔ ျပန္လာလတ္ေတခါ ဆရာေတာ္ဦးဥတၱမကို အေရးမစုိက္သည့္အျပင္ တခ်ဳိ႕တခ်ဳိ႕လူတိ ယွဥ္းကပ္ပလုိက္စြာမွာ ဆရာေတာ္ဦးဥတၱမ ႐ူးလားခပါေရ။ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕မွာ နပ်ိဳးသီးခြံေကာက္စားလို႔။ ဆီးလိပ္ပုိင္းေကာက္စားလို႔။ ေနာက္ဆံုး ေညာင္တံုးတုိက္မွာ ကြယ္လြန္လားပါေရ။ သတိထား။ ယင္းအတြက္ ေအေလာက္ ေက်းဇူးသွ်င္ႀကီးဖြင့္ခလို႔ ကနိျမန္မာျပည္ႀကီးလြတ္လပ္ေရးရနီစြာ။ ဆရာေတာ္ဦးဥတၱမ႐ုပ္ထုသည္ ကမၻာေပၚမွာတက္လို႔မဟိ။ ဦး၀ိစာရကေတာ့ ေရႊတိဂံုဘုရားေနာက္က ဟိလီပါယင့္။ သို႔ေသာ္ ရခုိင္သားတိ ယင္းအခ်က္တိကုိ မသိလုိက္ေက အာသွ်တုိက္ကုိအလင္းေရာင္ပီးခေရ ဆရာေတာ္ကုိ အိႏၵိယကထုတ္ေတ အိႏၵိယသမုိင္းႀကီးမွာ အဂၤလိပ္ဘာသာႏွင့္ထုတ္ေတစာအုပ္မွာ ရြီးထားပါေရ။ ဇာရြီးထားေလ။ ဘုရား႐ုပ္ေတာ္ပုိင္ ရြီးထားပါေရ (The Light of Asia) (အာသွ်တုိက္ အလင္းေရာင္) လို႔ ရြီးထားပါေရ။

ကနိ ရခုိင္သား႐ို႕ေရ ကၽြန္ေတာ္႐ို႕အဖမဟိလို႔ ေအပိုင္ခံနီရေရ။ (ငါ႐ို႕၏ ကမၻာကိုေဂါင္းေဆာင္ၿပီး ဖခင္ျပဳလားခေရ ရခုိင့္ေဂါင္းေဆာင္ႀကီးကုိ ေအနိ မမိျခင္းအားျဖင့္ ငါ႐ို႕သည္ေအာင္ျမင္အံ့) ဟူ၍ ပထမဆံုး ဆရာေတာ္ဦးဥတၱမကုိ ဂါရ၀ျပဳကတ္ပါ။ ေက်နပ္ကတ္ပါ။ ေက်ာက္ေတာ္ၿမိဳ႕မွာက်ခါ ေအအခ်က္ကို လြမ္းလြမ္းဆြီးဆြီး ေတးျခင္းေခ်တပုဒ္ (၃) မိနစ္၊ (၃) စကၠန္႔ေလာက္လုပ္ၿပီးေက ဖြင့္ခပါေရ။ (အိုအသွ်င္၊ ေက်းဇူးေတာ္အသွ်င္ဦးဥတၱမ ရခုိင္သူရခုိင္သား႐ို႕၏ၿမီးငယ္ျမစ္ငယ္႐ို႕ကုိ အခုအခါ ဇာဘံုဘ၀မွာပဲျဖစ္ျဖစ္ တခ်က္ေခ်လာၿပီး ၾကည့္ပါ။ ကၽြန္ေတာ္႐ို႕ ဦးခ်ပါ၏) လို႔ ဦးခ်ခပါေရ။ ဆရာေတာ္ ဦးဥတၱမအ႐ုပ္ႏွင့္တကြ ကၽြန္ေတာ္႐ို႕ဦးခ်စြာပါ။ (ဒုတိယပုိင္းၿပီး၏) ဆရာႀကီးသည္ မီးခြန္းေဟာေျပာရာ၌ ဆရာေတာ္ဦးဥတၱမကဲ့သို႔ မေၾကာက္မရြံ႕ ျပတ္ျပတ္သားသား၊ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ေဟာေျပာတတ္သျဖင့္ (တစည) ပါတီမွ သူရဦးေစာျဖဴ၊ ဦးညီညီလြင္႐ို႕သည္ သက္သီခံပစၥည္းမ်ားႏွင့္အတူ ျမန္မာတုိင္းမွဴးထံမွာလည္းေကာင္း၊ န၀တအႀကီးအကဲ႐ို႕ထံမွာလည္းေကာင္း အေရးယူဖမ္းဆီးရန္ လားေရာက္တုိင္ၾကားၾကေသာေၾကာင့္ စစ္ေတြအက်ဥ္းေထာင္၌ ဤသို႔ မသီသင့္ဘဲ လွ်င္ျမန္စြာသီဆံုးလားရျခင္းျဖစ္ပါေရ။

(ALD) ၏နာယကႀကီးလည္းျဖစ္ ရခိုင္-ျမန္မာပ႑ိတ္လည္းျဖစ္ေသာ ဆရာႀကီးဦးဦးသာထြန္း၏သမိုင္း၀င္မိန္႔ခြန္းမ်ား (ေနာက္ဆံုးပိုင္း)

ကၽြန္ေတာ္႐ို႕၏ကိုယ့္တိုင္းကိုယ့္ေဒသတိမွာ တေဒသႏွင့္တေဒသမတူပါ။ တိုင္း (သို႔မဟုတ္) ျပည္နယ္တိမွာဆိုေက ကိုယ့္ေဒသ၏စီးပြားေရး၊ လူမႈေရး၊ တရားစီရင္ေရးတိကိုဆြဲရပါဖို႔ မေပၚပါသိမ့္လည္း အခုထိုမွာ ဇာပိုင္မ်ဳိးျဖစ္လာမည္ကားမသိ။ ဆိုေက အသူ႔ပါးကေတာင္းရဖို႔လဲ။ လာဘန္ပ်ာကား ရခိုင္သား။ ကေကာင္းပညာဟိေရကား၊ ယင္းသူ႐ို႕ပီးမွ ရမည္ႏွင့္။ ဥပမာတခုေျပာပါမည္။ ဒီမိုကေရစီလမ္းေၾကာင္းမွာ ဒီမိုကေရစီဆိုစြာကိုေျပာပါမည္။ ယင္းပိုင္ေျပာနီေရရခိုင္သားလူႀကီးတိ စာတတ္တိ အသံခ်ပ္ခ်ပ္ႏွင့္ေျပာနီစြာတိ ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္တိ ၀ါရင့္တိ တခ်ဳိ႕က ရခိုင္ဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ကဦးေစာျမေအာင္ကို မတတ္၊ ႏိုင္ငံေရးနားမလည္၊ ပလင္စနီတလံုးလတ္။ ကြက္စိတပိုဒ္ႏိုင္လိမ့္မည္ဆိုပါေရ။ ဆိုပတ္စီ ကိစၥမဟိပါ။ သူ႐ို႕ေျပာလိုက္ေက ႏိုင္ငံေရး၀ါေတာ္ႀကီးတိ ႏိုင္ငံေရးမွာ အႏွစ္ (၄၀) လုပ္ခေရ (၃၀) လုပ္ခေရလတ္။ ယင္းခ်က္ကိုေျပာရပါဖို႔။ စစီးနားေထာင္ကတ္ပါ။ ကနိထမင္းငတ္ပ်ာယ္မွတ္ပါဖိ။ မစံုေကမေကာင္း ေျပာရဖို႔။ ႏုိင္ငံေရး၀ါေတာ္ႀကီးကို ေက်ာက္ေတာ္ႏွင့္စစ္ေတြၿမိဳ႔မွာ ေျပာခပါပ်ာ။ ႏိုင္ငံေရး၀ါေတာ္ႀကီး။ အေ၀ ဆရာေတာ္ႀကီး၀ါေတာ္ (၄၅) ၀ါရေရ။ ဓမၼစရိယေရႊထီးေဆာင္းလာလတ္စြာ ကနိပါရာဇိကက်ေက အသံုးမက်ပ်ာ။ မင္း႐ို႕ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္တိ ၀ါေတာ္ႀကီးတိ သြီးစြန္းေသာလက္ျဖင့္ ပါရာဇိကက်နီပ်ာ။ ရခိုင္ျပည္ကိုေခါင္းေဆာင္ဖို႔လာစြာ ဘေစာင္မ်က္ႏွာႏွင့္လာေရလဲလို႔။ ေျဗာင္ေျပာခပါေရ။ အသာေခ်ေျပာလို႔ မရပါပ်ာ။ ေယခါ ကၽြန္ေတာ္႐ို႕ဘေဇာင္နည္းႏွင့္၊ ဇာဥပေဒပင္ရရ ဖယ္ဒရယ္ပင္ရရ ဖယ္ဒရယ္မဟုတ္ေက တျခားရခ်င္စြာကိုရရ ဒီမိုကေရစီအစစ္ရေက ကၽြန္ေတာ္႐ို႕တန္းတူေရးကိုဆြဲရဖို႔။ ယင္းအတြက္ႏွင့္ ဗမာအသံုးအႏႈံးကိုေဖ်ာက္လို႔ ျမန္မာလို႔ဆုိေရကား။ အေႀကာင္းက သူ႐ို႕စြာ လူမ်ိဳးစုႏွင့္မသင့္မျမတ္ ျဖစ္ပါလတ္ေတ။ လူမ်ဳိးစုႏွင့္မသင့္မျမတ္ေက ျပည္တြင္းျပည္ပ သူပုန္ထလို႔ အစိုးရမွာ ေငြကုန္က်ေရ။ တိုင္းျပည္တည္ေဆာက္ေရးကိုလုပ္ဖို႔မရ။ ယင္းအတြက္ႏွင့္ တုိင္ျပည္မြဲလားခေရလို႔႔မွတ္ပါ။ ယင္းအခ်က္ကို ဖက္ခြက္တပ္မေတာ္က မလိုလားပါ။ မလိုလားေရအတြက္ (ျပည္ေထာင္စုမၿပိဳကြဲေရး) လို႔ ေဟာနီစြာပါ။ ဆိုခါ ေအခရီးကလားေရခါ ကၽြန္ေတာ္႐ို႕ကို အနာရွာလို႔မရပါ။ စည္း႐ံုးေရခါ စကားမလြန္ပါစီက့ဲ။ လူမ်ဳိးေရးကိုထိခိုက္၍မရပါ။ ဥပေဒႏွင့္ ဆန္႔က်င္၍လည္းမရပါ။ စည္း႐ံုးရာမွာ စကားတိမလြန္ပါစီကဲ့။

ယင္းပိုင္လားဖို႔ဆိုခါ ရခိုင္ျပည္မွာ ဥကၠဌႏွင့္ဖြဲ႔စည္းလို႔ရဖို႔လား။ ရခိုင္တိုင္းေဒသတခုလံုးမွာ ဥကၠဌႏွင့္ေကာင္စီကိုရာ အဆင့္ဆင့္ဖြဲ႕ဖို႔လား။ လြန္ခေရဆယ္ႏွစ္ေလာက္က ေမဇူတိသူပုန္ထေရခါ ပလက္၀ကိုက်ေရလတ္။ ၾကားဖူးႀကပါလိမ့္မည္။ အခု ပလက္၀ေခ်ာင္းေဒဖက္ မေက်းပင္ေခ်ာင္း ထိုဖက္ကိုေက်ာ္ခါ မီဇူရမ္ဆိုၿပီးေကျပည္နယ္ရလို႔ သမၼတႏွင့္ပါ။ အိႏိၵယအစိုးရကပီးလိုက္စြာ အခုထိုဖက္ကမ္းကိုႀကည့္လိုက္ေတခါ တိုက္တာအေဆာက္အဦးတိ ဟိမ္းနီယင့္။ ရခိုင္သားမ်ဳိးမွာ၀ါ ႏွစ္ေပါင္း (၂၀၀) ႏွစ္ဟိလတ္ပ်ာ။ ဂန္ဒေဂါက္ႏွင့္၊ အုန္းထရံႏွင့္။ ၀ါးထရံ၊ အုန္းထရံကို ဂန္ဒေဂါက္ႏွင့္ နီခ်င္တုန္းသိမ့္။ ကနိ ထိုဖက္ကိုေက်ာ္လိုက္ေက ဟိမ္းလို႔ျမင္ပါလိမ့္မည္။ ေယေကလည္း ေၾကနပ္နီေက ဇာျဖစ္လားခေရလဲ။ ၀မ္းနည္းဖို႔ေကာင္းပါေရ။ ေအပိုင္မက်ခ်င္လို႔ ကၽြန္ေတာ္႐ို႕အသီခံလို႔ လုပ္နီကတ္စြာပါ။ သို႔ေသာ္ ကၽြန္ေတာ္မွာႀကားခ်င္စြာက ေအလူႀကီးတိေတာ့ခါ သင္းခ်ိဳင္းကုန္းတဖက္ အိမ္တဖက္က်နီပါယာ။ က်န္လိုက္ဖို႔အေခ်တိစြာ ကၽြန္ေတာ္႐ို႕တည္ေဆာက္ခေရအုတ္ျမစ္တိစြာ ေအပိုင္ႀကီးက်ယ္ဖို႔ျမင္လို႔ အခု ကၽြန္ေတာ္တို႕ရွိတြင္မွာပင္ ပ်က္ေအာင္ဖ်က္ပါလိမ့္မည္။ ခိုင္ခန္႔ေအာင္ထားပါလီကတ္။ ခိုင္ၿမဲစြာထားလို႔ဟိေက တုိင္းရင္းသားလူမ်ဳိးစုုတိႏွင့္တန္းတူဖို႔ဆိုေက ေနာက္ (၂၄-၂၅) ႏွစ္အတြင္းမွာ ထိုသူ႐ို႕ႏွင့္တန္းတူ ျဖစ္ပါလိမ့္မည္။ ယင္းအခါမွ ကၽြန္ေတာ္႐ို႕၏စီးပြားေရးကို ဘေဇာင္ဆြဲဖို႔လဲ၊ ရခိုင္ျပည္ ႏိုင္ငံတကာႏွင့္ ဆက္ဆံေရး၊ ျပည္တြင္းစီးပြားေရးကို ဘေဇာင္ဆြဲဖို႔လဲဆိုစြာ လိုပါဖို႔သိမ့္။ ယင္းဆြဲဖို႔စြာက ရဖို႔ျပည္အေပၚမွာ မူတည္ပါေရ။ ဖယ္ဒရယ္မူကေတာ့ ပီးဖို႔မဟုတ္ပါ။

တဆင့္တဆင့္ပီးေက ဇာလုပ္ဖို႔လဲဆိုစြာလိုပါေရ။ ယင္းအခါ လုပ္လာခါ ယင္းဥပေဒကိုဆြဲဖို႔ ပညာတတ္တိ ကေကာင္းလိုလာပါေရ။ ဆိုခါ ျပည္တြင္းထဲမွာ ပညာဟိတိမဟိလို႔မရ။ ဆြဲဖို႔စြာမွာ ကိုယ္စားလွယ္မွရာ ဆြဲရဖို႔။ ကိုယ္စားလွယ္မွာ ၀က္ခ်ဳပ္နာတိကို မတင္ႏိုင္ပါ။ သူ႐ို႕မွာဇာတိပါလဲ။ ၀က္ခ်ဳပ္၊ မာဒရာမစင္စြာတိပါပါေရ။ ၾကည့္ပါ၊ မ်က္စိဖြင့္လို႔။ ယင္းအတြက္ႏွင့္ (၂၆) ႏွစ္တိုင္တုိင္စားလို႔မ၀သိမ့္လို႔ အရာလိမ္ၿပီးေက လုပ္နီစြာတိကိုၾကည့္ကတ္ပါ။ ဆိုခါ ယခုမ်က္ေမွာက္အမွားပါ။ မ်က္ေမွာက္အမွားေနာက္ကပါနီကတ္လို႔ ၀မ္းနည္းလို႔ ကၽြန္ေတာ္ေျပာစြာပါ။ သတိထားပါ။ လြန္လီၿပီးေသာအခါက ဇာမွားခေရလဲ။ အတိတ္က လြန္လီၿပီးေသာအခါက မွားခစြာကိုမေျပာေက အတိတ္ႏွင့္ပစၥဳပၸန္ကိုမေပါင္းေက အနာဂါတ္ကို ၿခီလွမ္းမလွမ္းႏိုင္လို႔မွတ္ပါ။ ယင္းအခ်က္တိကိုသတိမထား ႐ုပ္၀ါဒီႏွင့္ ကြန္မ်ဴနစ္ဆန္စြာက ကၽြန္ျဖစ္လာေသာလူမ်ဳိး။ ရခိုင္သမိုင္းကို မၾကားဖူးသူ (၁၀၀) မွာ (၁၀၁) ေယာက္ျဖစ္နီပါယာ။

ကၽြန္ေတာ္႐ို႕ ရခိုင္လို႔ဇာဖို႔ေခၚေရလဲ။ နားေထာင္ကတ္ပါနန္း။ အမ်ဳိးသီလႏွစ္ဌာနကိုေစာင့္လို႔ ရခိုင္လို႔ေခၚပါေရ။ ေအနိ သီလမဟိ၊ အမ်ဳိးကိုမေစာင့္၊ အမ်ဳိးေစာင့္တရားမဟိေက ရခိုင္ပ်က္ပါယာ။ သတိပီးပါေရ။ ေအနိကပင္စၿပီးေက ရခိုင္ကိုခ်က္ အစစ္လုပ္ပါကတ္မည္။ ရခိုင္ကပ်က္ ရခုိင္နေခါင္း မျဖစ္ပါကတ္ကဲ့။ ရခိုင္သားနေခါင္း ေကာင္းေကာင္းမ်ားလားခပါယာ။ ဆိုခါ ရွည္လွ်ားလွစြာေသာ သမုိင္းကိုထားလိုက္ပါဖိ။ ရခိုင္ဟူ၍ေခၚေသာသမုိင္းကိုပဲ ကၽြန္ေတာ္႐ို႕ေျပာပါမည္။ ဇာနိကေခၚပါေရလဲ။ လြန္ခေရအႏွစ္ (၅၀၀၀) ကျဖစ္ခကတ္ပါဖို႔ ရခိုင္ေခၚစြာ။

ကၽြန္ေတာ္႐ို႕သည္ လြန္ခေရ အႏွစ္ (၅၀၀၀)က ကုႆမင္းသကၠရာဇ္ (၅၉၅) ခုမွာ ဘီစီ (၃၃၀၀) ေက်ာ္က ကၽြန္ေတာ္႐ို႕ရခိုင္ျပည္မွာ ပထမဓည၀တီၿမိဳ႕ကိုတည္ပါေရ။ မာရာယုမင္းႀကီးဆိုစြာ လူတိုင္းသိပါလိမ့္မည္။ မာရာယုမင္းႀကီးသည္ ဇာကလာပါလဲဆိုစြာ ဆန္းစစ္ဖို႔လိုပါလိမ့္မည္။ မာရာယုမင္းႀကီးသည္ အိႏိၵယျပည္ ကပိၸလ၀တ္တိုင္းက အသူ႔သားလဲဆိုစြာ သိဖို႔လိုပါလိမ့္မည္။ သစၥနမင္းႀကီးသားပါ။ ကပိၸလတိုင္းႏွင့္ ေကာသလတုိင္းစစ္ျဖစ္ကတ္ေတ။ လယ္ထြန္ဖို႔ရီကိုလုလို႔ ဂဂၤါျမစ္ရီေၾကာင့္ စစ္ျဖစ္စြာမွာ သူ႐ို႕၏ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ဘုရားသခင္တည္းဟူေသာ ဘူးသီးေစာင့္ေရဘုရားသခင္က ေကာင္းခင္ကေစာင္းတီးလိုက္ေတ။ ထိုအခါ ၿငိမ္းခ်မ္းၿပီး ၿငိမ္းေညာင္းေသာအသံကိုၾကားရ၍ ေကာင္းကင္ကိုေမာ့ၾကည့္လိုက္ေသာခါ ဘုရားသခင္က ေကာင္းခင္ကတရားေဟာပါေရ။ ေဟး အဇၨဳန၊ သင္စစ္ပြဲေအာင္လို႔ ေကာင္းေကာင္းေပ်ာ္ေရလား။ ေနာင္ခါ မင္းမ်က္ရည္အသြယ္သြယ္စီးက်လိမ့္မည္။ ဇာျဖစ္လို႔လဲ။ မင္းမ်ဳိးမင္းအသြီးႏွင့္ တိုင္းျပည္ကသြီးကိုနင္းၿပီး သွ်င္ဘုရင္လုပ္ေတ။ ကေကာင္းေကာင္းေရထင္လား၊ ဆိုခါ ေကာင္းေကာင္းသံေ၀ဂရၿပီးေက အားလံုးစြာကိုစြန္႔ပနာ ေတာထြက္လာလတ္စြာပါ။ ရခိုင္ျပည္ ဂစၥပနဒီျမစ္၏လက္၀ဲလက္ယာ ကိုးဆယ့္ကိုးၿမိဳ႕ဟိစြာမွာ ဤအေၾကာင္းအရာကို ပုဏၰားကၽြန္းၿမိဳ႕မွာေဟာေရခါ တေယာက္ထၿပီးေက ဇာေျပာလည္းဆိုေက ပုဏၰားကၽြန္း၀ကနီၿပီးေက ပလက္၀ထိဟိစြာမွာ ရြာေခ်ေတာင္မွ ကိုးဆယ့္ကိုးဟိဖို႔မဟုတ္ပါဆရာႀကီး။ ကၽြန္ေတာ္႐ို႕က မယံုဆိုပါေရ။ မွန္ပါေရ။ ဇာျဖစ္လို႔လဲဆိုေက ရခိုင္ကံမေကာင္းလို႔ ဆုတ္ယုတ္လာလတ္လို႔မွတ္ပါလီ။

ယင္းခါ အဇၨဳနသွ်င္ရေသ့သည္ ေတာတေလွ်ာက္က ရခုိင္ျပည္ကိုလာေရပလက္၀ကို ေရာက္ဖူးလူတိုင္း သိပါလိမ့္မည္။ အရွိဖက္ကို ရကၡပူရတုိင္း။ ပလက္၀၊ မီး၀ကပင္အထက္ကို ဥႆလင္းတုိင္းလို႔ေခၚပါေရ။ တုိင္းတတိုင္းကိုခြဲစြာမွာ အနည္းဆံုး ၿမိဳ႕ဆယ္ၿမိဳ႕ပါပါေရ။ ရခိုင္၏ဖြဲ႕စည္းပံုအရပါ။ ရခိုင္စြာ သာမညႏုိင္ငံ အနည္းေခ်ကားမဟုတ္။ ပ်က္စီးလားခစြာ အခုမ်ဳိးျပဳတ္ဖို႔ႀကံနီပ်ာ။ ေကာင္းေကာင္းသတိထားကတ္ပါ။ ေယေက ဥႆလင္းတိုင္းအရွိဘက္ကိုဆန္လုိက္ခါ ဇာေခၚလဲဆိုေက အရွိဘဂၤလားတိုင္း။ အခု ဘဂၤလားေဒခ်္ႏိုင္ငံေရ ကၽြန္ေတာ္႐ို႕ပိုင္စြာပါ။ ေယေက ၄င္း၏လက္ယာဖက္ကိုၾကည့္လိုက္ေတအခါ နာဂေသနတိုင္း။ အခု ထရိပူရျပည္ပါ၊ ယင္းဘက္မွာ ရခိုင္သားကိုၾကည့္လိုက္ေက အခုတသန္းခြဲဟိပါသိမ့္ေရ။ ၿမံဳတိ၊ ဖလံတိ ရခိုင္စကားေျပာပါေရ။ အခု ကၽြန္ေတာ္ ေဒကဥႆလင္းတိုင္းအလယ္တ႐ိုးကိုၾကည့္လိုက္ေက ဇာတြိလဲ။ ကာမ႐ူပတုိင္းပါ။ ၄င္း၏အေနာက္ဘက္ကိုၾကည့္ခါ မဟႎသကတုိင္း။ ရခိုင္ျပည္ပိုင္ေရတုိင္းတိပါ။ အခုဇာသူ႐ို႕၀င္နီလည္းၾကည့္ပါ။ အားလံုးအသီးသီး၀င္လားခပါယာ။ ရခိုင္တိေတာင္တန္းကပ္လို႔ တ၀ိုင္းေခ်က်န္ပ်ာ။ အခု ယင္းဖက္ကရခုိင္သားတိ ထိုဘက္ကိုၾကည့္လိုက္ေက လူႏွစ္သန္းခြဲေလာက္ ဟိပါသိမ့္ေရ။ လာခ်င္နီကတ္ယာ။ ထိုဘက္မွာ အ၀ကၽြန္းဆိုစြာ ပေပါ့ေခ်ရြာႀကီးတိမဟုတ္ပါ။ အခု ကုလားတိ၀င္လာပါယာ။ တျဖည္းျဖည္းစိမ့္၀င္လို႔ စုစုေပါင္းလူႏွစ္ေထာင္မဟိပါယာ။ အားလံုး ဘုရားေစတီတိႏွင့္ ေက်ာင္းတိရာက်န္လိုက္ပါေရ။ ယင္းပိုင္ထိုး၀င္လာေရပိုင္ ကၽြန္ေတာ္႐ို႕၏နီရာကို ထိုး၀င္လာေရ။ ဇာခါထုိး၀င္ေရလဲ အဂၤလိပ္သကၠရာဇ္ ၁၆၆၆ မွာထိုး၀င္လာစြာပါ။ ဇာျဖစ္လို႔လဲ ယင္းအခါ ရခိုင္အင္အားညံ့လာလို႔ပါ။

ရခိုင္တိမည့ံခင္ ဂြဖက္မွာ ဟိုင္းႀကီးက်ြန္းဟိပါေရ။ ထိုဖက္က ကတၱရာပူရကၽြန္း၊ ေသာင္းႀကီးကၽြန္း၊ ေဒကအ၀ကၽြန္း ကၽြန္းစုတိပါ။ ရခိုင္ျပည္၏ကၽြန္းႀကီးသည္ ေသာင္းႀကီးကၽြန္း။ ကတၱရာပူရကၽြန္းလို႔ေခၚေရ။ ကမၻာ့အရပ္ရပ္မွလူတိစြာ အခုရခိုင္ျပည္ သံတြဲငပလီသို႔ အပန္းေျဖဖို႔လာကတ္ေတပိုင္ ရခိိုင္ဘုရင္လုပ္ထားလို႔ အေကာက္ခြန္ရနီေရကၽြန္းစြာ ေသာင္းႀကီးကၽြန္းပါ။ ဘေဇာင္ရြီးထားကတ္လဲဆိုေက အဂၤလိပ္ႏွင့္ဟိႏၵဴက်မ္းတိမွာရြီးထားစြာက ကမၻာေပၚမွာ အလွဆံုးကမ္းၿခီပါ။ အခုအသူပိုင္လားခေရလဲ။ ရခိုင္သားတိအက်င့္ပ်က္လို႔ ဆုတ္လာစြာပါ။ အရာလည္းမလြတ္သိမ့္ဆိုေက ဥကၠဌႀကီးေျပာခေရပိုင္ ပ်ဴလူမ်ိဳးပိုင္ တခုလည္းမက်န္ပါပ်ာလို႔မွတ္ပါလီ။ ယင္းအတြက္ႏွင့္ ၁၆၆၆ ခုႏွစ္ေလာက္က စစ္တေကာင္းထိုဘက္ကို မိုင္ (၅၀) ထိပိုင္ခေရ။ အယင္ ပထမ၀ါလို႔ဆိုေက ထိုမွာ ျဗမၼာပုတၱျမစ္ႀကီး ေဒဘက္မွာ ကူကသိျမစ္၀။ ယင္းျမစ္ထိုဘက္မွာ လြန္ခေရ (၁၀) ႏွစ္ေလာက္က ဘဂၤလားေဒ့ခ်္အစိုးရက တူူးေဖာ္ေရးလုပ္ေရခါ ထိုမွာ စိုင္းျဒားမင္း၏လက္ရာဘုရားႏွင့္ အႏုပညာလက္ရာတိ ကေကာင္းေပၚထြက္လာလို႔ အားလံုးကိုေမာ္ကြန္းတင္ပ်ာ ရြီးထားခပါေရ။

ယင္းခ်င့္တိအားလံုး ရခိုင္သားစြာတိပါ။ ဘေလာက္ ပိုင္ခေရလဲဆိုခါ အဇၨဳနသွ်င္ရေသ့ေတာထြက္ေရခါ ယင္းနားမွာ ထိုဖက္ကအိႏၵိယ ေဒဖက္ကရခိုင္ပါ။ ၿခီတလွမ္းလွမ္းလိုက္စြာႏွင့္ေရာက္ေတအတြက္ အနီးေခ်ႏွင့္ ရခိုင္ေဒသကို ေရာက္လာစြာပါ။ တရားအားထုတ္ဖို႔ ရီႀကိဳင္ရာျမက္ႏုရာကိုရွာေရအခါ ကုလားတန္ျမစ္ကို က်ပါေရ။ အဇၨဳနသွ်င္ရေသ့လည္း ကုလားတန္ျမစ္ကိုမွီ၍ တရားေဆာက္တည္ၿပီးနီပါေရ။ ယင္းအနားမွာ သက္ျပည္တျပည္ဟိပါေရ။ သက္ျပည္ကို သက္မင္းစျႏၵသိဒၶိဆိုေရမင္းက အုပ္ခ်ဳပ္နီပါေရ။ စျႏၵသိဒၶိဆုိေရ သက္မင္းေရ ထိုသွ်င္ရေသ့အဇၨဳနကို ျမင္တြိဖူးေမွ်ာ္ရေရခါ ၾကည္ၫိုသဒၵါတရားပြား၍ ပစၥည္းေလးပါးျဖင့္ ဆြမ္းကြမ္းယာခုတ္တိကို အၿမဲမျပတ္ပူေဇာ္လွ်က္ထားပါေရ။ ထိုအခါ တနိေသာအခါ သက္မင္းစျႏၵရသိဒၶိ၏ သမီးေတာ္ဣႏၵာမာရယုကို ဆြမ္းပို႕ဖို႔ခိုင္းစီပါေရ။ ထိုအခါ ဘ၀အနႏၵကကုသိုလ္ရီစက္ေၾကာင့္ ရေသ့လူထြက္ပ်ာ ဣႏၵာမာရယုႏွင့္ ရလားခကတ္ပါေရ။ တခ်ိဳ႕တခ်ိဳ႕ေသာ ရာဇာ၀င္က တိရိစၦာန္ဆတ္မႏွင့္ ရေရလို႔ဆိုပါေရ။ မဟုတ္ပါ။ တခါလည္းမရေကာင္းပါ။ ဇာျဖစ္လို႔လဲဆိုေက တခ်ိဳ႕က ရခိုင္သားကို တိရိစၦာန္ဟု ဆိုလိုခ်င္ေသာေၾကာင့္ ရြီးထားေသာက်မ္းတိရာျဖစ္ပါေရ။

ရခိုင္ရာဇာ၀င္ဆိုတိုင္း မယံုကတ္ပါကဲ့။ ကၽြန္ဘ၀မွာ ရြီးပစ္ခေရစာတိ ေကာင္းေကာင္းဟိပါေရ။ ငါ့အဖိုးသွ်င္စာ၊ ငါ႐ို႕ဆရာေတာ္ႀကီးစာကိုလည္း ေကာင္းေကာင္းအားမကိုးကတ္ပါကဲ့။ ၾကည့္ၾကည့္ခ်င္း ကၽြန္ေတာ္႐ို႕ကျမင္ပါေရ။ ယင္းအတြက္ႏွင့္ ဣႏၵာမာရယုမည္ေသာ စျႏၵသိဒိၶသမီးေတာ္ႏွင့္ သက်သာဂီ၀ံသ၊ မဟာ၀ံသ၊ ခတၱိယမင္းမ်ိဳးမွဆင္းလာေသာ သစၥနႏွင့္ထိမ္းျမားလို႔ မာရယုမင္းသားကို မြီးပါေရ။ ဥပမာအားျဖင့္ ေဂါတမဘုရားသည္ ကပ္ကမၻာမွာပြင့္ဖို႔ သာသနာေစာင့္နတ္မ်ားႏွင့္တကြ သိၾကားျဗဟၼာ႐ို႕ေရ သုသီတာက အေလာင္းေတာ္နတ္သားကို မည္ေတာ္မာယာ၏၀မ္း၌ ပဋိသေႏၶတည္ၿပီးသကဲ့သို႔ အခုလည္း အေနာက္မဥၥိမေဒသမွာ ဘုရားပြင့္ေရခါ ရခိုင္ျပည္ဓည၀တီကို ဘုရားသွ်င္ႄကြေတာ္မူဖို႔ ထိုအခါ ထံုးစဥ္အတိုင္း ပ်ာတိတ္ပီးရန္အလို႔ငွာ ရခိုင္ျပည္မွာ မင္းဆက္ျပဳတ္မလားဖို႔အတြက္ မင္းဆက္ဆက္ပီးစြာလို႔မွတ္ပါ။

ထို႔ေၾကာင့္ သုတိသာနတ္ျပည္က ေသာနသိဒိၶယနတ္သားကိုပင့္ၿပီးေက အဇၨဳနမင္းကို ေတာထြက္ေအာင္ လုပ္လိုက္စြာပါ။ ယင္းမွာ သစၥနႏွင့္ဣႏၵာမာရယု႐ို႕ဇနီးေမာင္ႏွံႏွစ္ဦး ေပ်ာ္ပါးနီကတ္ေက တခါလည္းဆံုးဖို႔မဟုတ္လို႔ ကုလားတန္ျမစ္မွာရီခ်ိဳးေရခါ ျမစ္မွာတေယာက္တျခားမ်ိဳးလို႔ပါလားခစြာပါ။ လင္သစၥနက ဇာကိုေရာက္လားလဲမသိ၊ ဣႏၵာမာရယုကလည္း ဇာကိုေရာက္လားမွန္းလဲမသိ ဆုိခါ က်န္ရစ္ေတ သံုးႏွစ္သားအရြယ္ မာရယုမင္းသားငယ္က တငိုငိုႏွင့္နီေရလတ္။ ယင္းခါ ၿမိဳေတာင္မင္း ငေအာင္ကလည္း ေတာခရီးထြက္လို႔လာေရ။ ထိုအခါ အေခ်တေယာက္ေတာထဲမွာငိုနီေရဆိုကာ လားၾကည့္ခါ အမိမဲ့သား ရီမဲ့ငါးပမာ ဒုကၡသည္မာရယုမင္းသားငယ္ကို ၿမိဳေတာင္မင္းက ေကာက္ယူမြီးစားထားပါေရ။ မြီးစားထားေရခါ ၿမိဳေတာင္မင္းမွာလည္း သမီးေခ်တေယာက္ဟိပါေရ။ နာမည္က မဗညႇာလတ္။ ဆိုအခါ မာရယုမင္းသားငယ္ကို ဒါး၊ ဒုတ္၊ လွဲအစဟိေသာ အဌာရသ (၁၈) ပါးေသာေယာက္်ား႐ို႕တတ္အပ္ေသာ ပညာရပ္တိကိုသင္ပီးလို႔ ေတာင္မင္းရာထူးကိုပီးလိုက္သျဖင့္ ၀ါးအလံုး (၁၀၀) တိုင္အလံုး (၁၀၀) ႐ို႕ျဖင့္ မာရယုမင္းသားငယ္ကို နန္းတင္ပါေရလတ္။ ကၽြန္ေတာ္စီ မၾကာမၾကာေျပာပါေရ။ ေဒအေၾကာင္းကို။ ထိုအခါ ဓည၀တီျပည္ႀကီးကို တည္ေထာင္ၿပီး ဗုဒၶေဂါတမပြင့္ဖို႔စြာကိုအေၾကာင္းျပဳလို႔ သိၾကားမင္းဖန္ဆင္းၿပီးေက သံလွ်က္ေတာ္ကို ဆက္သက္လီပါေရ။ ဆက္ေတခါ ေဒခ်က္မွာေပ်ာ္ပိုက္နီေကမျဖစ္ဆိုေရခါ ေနာင္မွာ သမီးမဗၫႇာႏွင့္ ေပါင္းဖက္လို႔ သမီးေခ်တေယာက္မြီးက်န္ရစ္ေတ။ နာမည္က (မာရ)။ သူ႐ို႕ၿမိဳ႕စကားႏွင့္ (အမာရ) လို႔ေခၚပါေရ။ အဖအသူလဲ။ သက်သာဂီ၀င္မင္းသား ရခိုင္မင္းမ်ိဳးကဆင္းလာေရ။ အမိ၀ါ ၿမိဳေတာင္မင္းႀကီးသမီး ၿမိဳမ။ ရခိုင္သားႏွင့္ရေက ရခိုင္သားကပ်က္မေခ်တေယာက္က်န္ရစ္ေတ။ ၿမိဳထက္၀ွက္၊ ရခိုင္ထက္၀ွက္။

ကိုင္ေယေက ၿမိဳဇာဖို႔ခြဲခ်င္ကတ္လဲ။ မီးၾကည့္ေက ေဖသာမဟိလား၊ ဟိပါေရလတ္၊ ေနာက္ ကၽြန္ေတာ္႐ို႕ မဟာျမတ္မုနိဘုရားႀကီးကို သြန္းၿပီးေရေနာက္ မင္း (၁၀၁) ပါးထီးေဆာင္းလို႔ စႏၵာသူရိယမင္းအျပန္မွာ လက္ေဆာင္ပီးပါေရ။ ဇာပီးလိုက္ေတလဲ၊ ၿမိဳမင္းကို နဗက္ႀကီး (၉) ရံပီးလိုက္ေတ။ ေငြလက္ေကာက္ႏွစ္ရံ ပီးလိုက္ေတ။ ေလာင္ဗြန္းတခ်ပ္ပီးလိုက္ေတ။ ႀကီးဟင္းဇားႏွစ္လံုးပီးလိုက္ေတ။ ထိုအခါ ေပ်ာ္လို႔ ၿမိဳတိေကာင္းေကာင္းမကကတ္လားဆိုခါ ကပါေရလတ္။ ယင္းလက္ေကာက္တိဟိပါသိယင့္လားဆိုခါ ဟိပါေရလတ္။ နားေဋာင္းကို ေတာင္မင္းကဆံုႏွင့္ေထာင္းလို႔လည္းမပ်က္လို႔ ၀တၴဳေျပာလာပါသိမ့္ေရ။ ၿမိဳေတာင္မင္းက ယင္းပိုင္ ဘုရားလက္ထက္ကပင္ ရခိုင္အမ်ိဳးႏွင့္ဆက္ၿပီးလာစြာ ဘုရားပြင့္ခါလည္း ၿမိဳႏွင့္ဆက္ၿပီး ဗုဒၶဘာသာျဖစ္လာစြာပါ။

အခု ကိုယ္႐ို႕ၿမိဳအမတ္ေလာင္းကနီၿပီး ခရစ္ယာန္၀င္လာခါ ထားပါဖိ။ မခံခ်င္ပ်ာဆုိခါ ၿမိဳလူႀကီးေျခာက္ေယာက္စြာ အ၀တ္ျဖဴ၀တ္ၿပီး ေခါင္းေပါင္းႀကီးတိႏွင့္ ကၽြန္ေတာ္႐ို႕ႏွင့္တတူ ၀တ္လို႔စားလို႔ လိုက္လတ္ပါေရ။ ဇာျဖစ္လို႔ ျဖစ္ရပါေရလဲဆိုေက ေက်ာက္ေတာ္၊ ေျမာက္ဦးပိုင္းမွာ မဲဆႏၵသွ်င္ငါးေသာင္းႏွင့္ ႏွစ္ေထာင္ဟိပါေရ။ မဲဆႏၵပီးဖို႔လူပါ။ ဆိုခါ ကုလားေမာင္ေမာင္ခင္ (လႊတ္ေတာ္တရားယုန္း ဗဟိုရွိနီခ်ဳပ္) သူက ကိုယ္စားလွယ္၊ သူ႔မွာ ကုလားဘေလာက္ဟိေရလဲဆိုေက (၁၂၇၀၀) ဟိပါေရ။ ေျမာက္ဦးေမာ္လဗီႏွင့္ ေက်ာက္ေတာ္ၿမိဳ႕မွာ သူ႐ို႕ဟိၿပီးသားပါ။ ဆိုင္းဘုတ္တင္ဖို႔မလို။ ဘေလာက္ေကာင္းလဲဆိုေရခါ ၿမိဳေခၚခမီးအမ်ိဳးသား ေက်ာ္ေဇာလွ၊ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕မွာ စာသင္ခပါယင့္။ သူ႔မွာအားလံုး (၉၇၀၀) ဟိပါေရ။ မဲဆႏၵသွ်င္ သူ႔မွာလည္း သီးျခားတက္နီေရ။ (၉၇၀၀) ႏွင့္ (၁၂၇၀၀) ေပါင္းလိုက္ေက (၅၀၀၀) မဲကို ႏႈတ္လိုက္ပါ။ တစညပါတီမွာ ဘေဇာင္မဆို တရားသူႀကီးဥကၠဌ၊ ေကာင္စီဥကၠဌသားသမီး (၃၀) က (၅၀) ရြာတိုင္းရြာတိုင္းမွာ မဟိပါလား၊ ၿပိဳလို႔ ထြက္လို႔မလားႏိုင္ပါ။ ေဟာစရာကလည္းမလို၊ ေျပာစရာလည္းမလိုပါ။ သူ႐ို႕ ေက်ာ္ေတာ္ၿမိဳ႕နယ္မွာ ရြာေပါင္း (၃၃၅) ရြာဟိစြာမွာ ခြဲပစ္လိုက္ေက ဘေလာက္ျဖစ္လာပါလဲ၊ (၁၇၀) ေလာက္ျဖစ္ပါေရ။ ယင္းကို တစညလူ (၅၀) ႏွင့္ေျမႇာက္လိုက္ေက အေလွ်ာ့မဲလို႔မွတ္ပါ။ ေအအခ်က္စြာ ကၽြန္ေတာ္႐ို႕ မဲခ်င့္ခ်ိန္စြာပါ။

ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕မွာ ယၡဳထက္ထိမဟိပါသိမ့္။ မဟိေက ကုလားပါးမွာယႈံးပါဖို႔။ စည္း႐ံုးပံုကမတူပါ။ ဆိုခါ ေလွ်ာ့မဲဘေလာက္က်န္လိုက္ေတ (၂၀၀၀၀) ဆိုလိုက္ပါဖိ၊ (၂) ေသာင္းကို ကိုယ္စားလွယ္ (၄) ေယာက္က၀ီပါဖို႔။ ရခိုင္ဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္အပါအ၀င္ဆိုခါ တေယာက္ကို (၇၀၀) ေလာက္စီရလိုက္ပါပ်ာ။ ေယေက မဲအမ်ားဆံုးအသူလဲ။ ကုလား (၁၂၀၀၀) ရပ်ာဆိုေက ေက်ာက္ေတာ္ၿမိဳ႕သားတိၿပိဳပါေယႏွင့္ရာ။ ဆိုခါ အခုဆင္းလို႔ ၀ါက်ီးတိပါဆင္းလို႔စုျဖစ္ကတ္ပါေရ။ ေက်ာက္ေတာ္ၿမိဳ႕လယ္မွာ တရားေဟာေရခါ ကၽြန္ေတာ္ေဟာခစြာပါ။ ေက်ာက္ေတာ္ၿမိဳ႕ကိုစည္း႐ံုးလို႔မရ၊ လူတတ္တိ ေရဒီယိုနားေထာင္ေရ။ ေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကိုေကာင္းေရလို႔ အထင္ႀကီးနီေရ။ တစညျပန္ႏိုင္ဖို႔လားမသိလို႔လည္း ေၾကာက္ကတ္ပါေရ။ ကၽြန္ေတာ္ေဟာခါမွ ေက်ာက္ေတာ္ၿမိဳ႕ေလးခြဆံုမွ ၿပိဳထြက္လာပါေရ။ အခုလုပ္ကတ္ရဖို႔။ နက္ဖန္ခါဆိုေက ကုလားေအာက္ကိုေရာက္လားပါလိမၼည္လို႔ ကၽြန္ေတာ္ယွင္းျပခါမွ။ ယေက ဇာလုပ္ကတ္ရဖို႔လဲလတ္။ ကၽြန္ေတာ္က ကုလားမဲဆႏၵသွ်င္ (၁၂၀၀၀) ဆိုေက ကၽြန္ေတာ္႐ို႕ ရခိုင္ဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္က မဲျပား (၁၅၀၀၀) ရမွႏိုင္ပါဖို႔။ ယင္းတြက္ႏွင့္ အခုေရာက္ဟိလာကတ္ေတ ေက်ာက္ေတာ္ၿမိဳ႕သားမဲဆႏၵသွ်င္တိစြာ မဲျပား (၁၅၀၀၀) ထက္မနည္းစီဖို႔ အိမ္တိုင္းလူတိုင္း အိပ္သြန္ဖာေမွာက္ ႀကိဳးႀကိဳးစားစားႏွင့္ ကိုယ္စီကိုယ္ငွ ကၽြန္ေတာ္႐ို႕ရခိုင္ဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္၏သေကၤတျဖစ္ေတ ဆီမီးခြက္ကို မဲပီးကတ္ဖို႔ ကၽြန္ေတာ္ေျပာၾကားလိုက္ပါေရ။

ဆရာႀကီးသည္ ခ်မ္းအီးလွေရေဆာင္းရာသီမွာ ပုဆိုးပါးေခ်ႏွင့္ စစ္ေတြအက်ဥ္းေထာင္မွာ အလွဴးအလွိမ့္ခံယင္း (၁၉၉၀) ျပည့္ ၾသဂုတ္လ (၁၄) ရက္နိမွာ တိုင္းျပည္ႏွင့္လူမ်ိဳးအတြက္အသက္ပီး၍ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ လားခပါသည္။ က်န္ရစ္သူမ်ားမွ ဆရာႀကီးအားသတိရလွ်က္ သွ်စ္ေသာင္းဘုရားရွိတြင္ အ႐ိုးဇာတီတဆူ တည္ထားကိုးကြယ္ထားပါေၾကာင္း စာရြီးကာဂုဏ္ျပဳလိုက္ရပါသည္။

အသွ်င္ဣႏၵာစကၠ (ေဗဒင္ႏွင့္ သမိုင္းသုေတသီ)